Một yếu tố nguy cơ hay bất kỳ điều gì cũng có thể làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh như ung thư. Mỗi bệnh ung thư điều có các yếu tố nguy cơ khác nhau. Một số yếu tố nguy cơ như hút thuốc, có thể thay đổi được. Nhưng những yếu tố khác như tuổi tác hoặc tiền sử bệnh gia đình của một người thì không thể thay đổi được.
Tuy nhiên việc có một yếu tố nguy cơ thậm chí nhiều hơn cũng không có nghĩa là bạn sẽ mắc bệnh. Và một số người mắc bệnh có thể xuất hiện ít hoặc không có yếu tố nguy cơ nào được biết đến.
Mặt khác một số yếu tố nguy cơ có thể khiến bạn dễ bị ung thư phổi. Những yếu tố này có liên quan đến nguy cơ ung thư phổi nói chung. Và một số yếu tố này có lẽ không áp dụng cho ung thư phổi tế bào nhỏ (SCLC).
Các yếu tố nguy cơ bạn có thể thay đổi
Hút thuốc lá
Hút thuốc lá là yếu tố nguy cơ hàng đầu gây ra ung thư phổi. Khoảng 80% trường hợp tử vong do ung thư phổi được cho là do hút thuốc và con số này có thể còn cao hơn đối với ung thư phổi tế bào nhỏ (SCLC). Rất hiếm khi một người chưa bao giờ hút thuốc lại bị ung thư phổi tế bào nhỏ (SCLC).
Cho đến nay, nguy cơ ung thư phổi đối với người hút thuốc cao gấp nhiều lần so với người không hút thuốc. Việc bạn hút thuốc lá lâu năm và hút nhiều thuốc lá trong một ngày, sẽ khiến cho nguy cơ mắc ung thư phổi ngày càng lớn.
Hút thuốc lá và hút thuốc lào đều có khả năng gây ung thư phổi như hút thuốc lá. Mặc dù những loại thuốc này có hàng lượng tar (nhựa thuốc lá) thấp nhưng việc bạn sử dụng chúng cũng làm tăng nguy cơ mắc ung thư phổi (nhiều như hút thuốc lá thông thường). Hút thuốc lá bạc hà cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh thậm chí còn nhiều hơn vì tinh dầu bạc hà có thể khiến người hút thuốc hít khói sâu hơn.
Hút thuốc lá thụ động
Nếu bạn không hút thuốc, nhưng lại hít phải khói thuốc của người khác (gọi là thuốc lá thụ động hoặc môi trường khói thuốc lá) điều này có thể gia tăng nguy cơ phát triển ung thư phổi. Hút thuốc lá thụ động được cho là gây ra hơn 7.000 ca tử vong do ung thư phổi mỗi năm.
Nếu bạn hoặc ai đó (người quen của bạn) quan tâm về nhu cầu bỏ thuốc lá, hãy tìm hiểu những biện pháp giúp cai thuốc lá hoặc gặp các chuyên gia sức khỏe khác để hỗ trợ cho vấn đề này.
Tiếp xúc với Radon
Radon là một loại khí phóng xạ xuất hiện trong tự nhiên, đây là kết quả của sự phân hủy Uranium trong đất và đá. Loại khí này bạn không thể nhìn thấy, nếm hoặc ngửi nó. Tuy nhiên, Theo Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA), Radon lại là nguyên nhân đứng hàng thứ hai gây ung thư phổi, và là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh cho những người không hút thuốc.
Thông thường ngoài trời có rất ít khí Radon nên không có khả năng gây nguy hiểm cho mọi người. Nhưng trong nhà, khí Radon có thể tập trung nhiều hơn. Việc hít phải khí Radon thường xuyên có thể khiến phổi bạn tích tụ một lượng nhỏ phóng xạ. Điều này có thể làm tăng nguy cơ ung thư phổi của một người.
Các ngôi nhà và các tòa nhà khác ở gần như bất kỳ khu vực nào cũng có thể có mức Radon trong nhà cao (đặc biệt là ở tầng hầm).
Tiếp xúc với Amiăng
Những người làm việc với Amiăng (như trong các mỏ, nhà máy, nhà máy dệt, nơi sử dụng vật liệu cách nhiệt và nhà máy đóng tàu) đều có nguy cơ cao tử vong vì ung thư phổi gấp nhiều lần. Nhưng nguy cơ mắc ung thư phổi sẽ lớn hơn nhiều nếu những người này cũng hút thuốc. Hiện các chuyên gia vẫn chưa xác định rõ mức độ phơi nhiễm thấp hoặc ngắn hạn với Amiăng liệu có thể làm tăng nguy cơ ung thư phổi hay không.
Những người tiếp xúc với một lượng lớn Amiăng cũng có nguy cơ phát triển U trung biểu mô cao hơn, một loại ung thư bắt đầu trong màng phổi (lớp màng bao quanh phổi).
Trong những năm gần đây, các quy định của chính phủ đã làm giảm đáng kể việc sử dụng Amiăng trong các sản phẩm thương mại và công nghiệp. Nhưng chúng vẫn xuất hiện trong nhiều ngôi nhà và các tòa nhà cũ khác, tuy nhiên Amiăng thường không gây hại miễn là chúng không được giải phóng ra ngoài môi trường không khí do hư hỏng, phá hủy hoặc cải tạo.
Tiếp xúc với các tác nhân gây ung thư khác tại nơi làm việc
Các chất gây ung thư khác (tác nhân gây ung thư) được tìm thấy ở một số nơi làm việc có thể làm tăng nguy cơ ung thư phổi bao gồm:
- Quặng phóng xạ như Urani.
- Các hóa chất hít vào như Asen , Berili, Cadmium, Silica, Vinyl clorua, hợp chất Niken, hợp chất Crom, sản phẩm than, khí mù tạt và Ete chloromethyl.
- Khí thải Diesel.
Trong những năm gần đây, chính phủ và ngành công nghiệp đã thực hiện nhiều biện pháp để giúp bảo vệ người lao động khỏi nhiều phơi nhiễm này. Tuy nhiên những nguy hiểm vẫn còn đó, vì thế nếu bạn làm việc xung quanh các tác nhân này, hãy cẩn thận để hạn chế tiếp xúc bất cứ khi nào có thể.
Dùng một số thực phẩm chức năng
Các nghiên cứu xem xét vai trò của việc dùng thực phẩm chức năng bổ sung vitamin trong việc giảm nguy cơ ung thư phổi đã có kết quả đáng thất vọng. Trên thực tế, 2 nghiên cứu lớn cho thấy những người hút thuốc đã bổ sung Beta carotene từ thực phẩm chức năng thực sự có nguy cơ mắc ung thư phổi. Kết quả của những nghiên cứu này cho thấy những người hút thuốc nên tránh bổ sung Beta carotene từ thực phẩm chức năng hoặc hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng những sản phẩm này.
Asen trong nước uống
Các nghiên cứu về những người ở các khu vực Đông Nam Á và Nam Mỹ sử dụng nước có hàm lượng asen cao có liên quan đến tăng nguy cơ ung thư phổi. Trong hầu hết các nghiên cứu này, mức độ Asen trong nước cao hơn nhiều lần so với mức thường thấy ở Hoa Kỳ (ngay cả những khu vực có mức thạch tín cao hơn mức bình thường). Đối với hầu hết mọi người đang sử dụng hệ thống nước công cộng, nước uống không phải là nguồn thạch tín chính.
Các yếu tố nguy cơ bạn không thể thay đổi
Đã từng xạ trị đến phổi
Những người đã từng xạ trị vào vùng ngực đối với các bệnh ung thư khác đều có nguy cơ mắc ung thư phổi cao hơn, đặc biệt nếu họ hút thuốc. Ví dụ bao gồm những người đã được điều trị bệnh Hodgkin hoặc phụ nữ bị nhiễm phóng xạ ở ngực sau phẫu thuật cắt bỏ vú (cho bệnh ung thư vú). Phụ nữ đã từng xạ trị đến vú sau phẫu thuật cắt bỏ khối u dường như không có nguy cơ cao mắc ung thư phổi so với dự kiến.
Ô nhiễm không khí
Ở các thành phố, ô nhiễm không khí (đặc biệt là gần những con đường bị kẹt xe kinh khủng) dường như làm tăng nguy cơ ung thư phổi cao hơn một chút. Tuy nhiên nguy cơ này ít hơn nhiều so với hút thuốc lá, nhưng một số nhà nghiên cứu ước tính rằng trên toàn thế giới khoảng 5% số ca tử vong ung thư phổi có thể là do ô nhiễm không khí ngoài trời.
Tiền sử cá nhân hoặc gia đình bị ung thư phổi
Nếu bạn đã bị ung thư phổi, bạn có nguy cơ mắc phải một dạng ung thư phổi khác cao hơn.
Đối với những người bị ung thư phổi thì anh chị em và con cái của họ có thể có nguy cơ mắc ung thư phổi cao hơn một chút, đặc biệt là nếu người thân được chẩn đoán ở độ tuổi trẻ hơn. Tuy nhiên hiện các nhà nghiên cứu vẫn chưa xác định rõ được mức độ của nguy cơ này có phải là do các gen được di truyền giữa các thành viên trong gia đình không hay mức độ có thể đến từ các phơi nhiễm chung trong gia đình (như khói thuốc lá hoặc Radon).
Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng di truyền dường như đóng vai trò trong một số gia đình có tiền sử ung thư phổi cao.
Các yếu tố với ảnh hưởng không chắc chắn hoặc chưa được chứng minh về nguy cơ ung thư phổi
Hút cần sa
Có nhiều lý do cho thấy hút cần sa có thể làm tăng nguy cơ ung thư phổi.
- Khói cần sa có chứa nhựa hắc ín và nhiều chất gây ung thư tương tự có trong khói thuốc lá. (Tar, là vật liệu rắn, còn dính lại sau khi bạn hút thuốc, được cho là có chứa hầu hết các chất có hại trong khói.)
- Thuốc lá cần sa thường được hút từ đầu đến cuối, trong đó hàm lượng tar (nhựa thuốc lá) là cao nhất.
- Cần sa được hít rất sâu và khói được giữ trong phổi trong một thời gian dài, điều này khiến cho bất kỳ chất gây ung thư nào có nhiều khả năng lắng đọng trong phổi.
- Vì cần sa vẫn là bất hợp pháp ở nhiều nơi, nên không thể kiểm soát được những chất khác mà nó có thể chứa.
Những người sử dụng cần sa có xu hướng hút ít thuốc lá cần sa trong một ngày hoặc một tuần so với lượng thuốc lá mà người hút thuốc lá tiêu thụ. Bởi vì lượng hút ít hơn nên sẽ khó nhận thấy những ảnh hưởng của chúng đến nguy cơ ung thư phổi.
Thật khó để nghiên cứu liệu có mối liên hệ nào giữa cần sa và ung thư phổi hay không bởi vì việc sử dụng cần sa là bất hợp pháp ở nhiều nơi trong một thời gian dài và không dễ để thu thập thông tin về việc sử dụng ma túy bất hợp pháp. Ngoài ra trong quá khứ, các nghiên cứu đã xem xét việc sử dụng cần sa ở những người bị ung thư phổi, hầu hết là những người hút cần sa cũng hút thuốc lá. Điều này có thể gây khó khăn trong việc tìm ra tỷ lệ gia tăng nguy cơ từ thuốc lá là bao nhiêu và bao nhiêu có thể từ cần sa. Vì thế việc cần thực hiện thêm nhiều nghiên cứu để tìm ra nguy cơ ung thư phổi do hút cần sa là cần thiết.
Thuốc lá điện tử
Thuốc lá điện tử là một loại hệ thống phân phối nicotine điện tử. Chúng không chứa bất kỳ loại thuốc lá nào, nhưng Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) vẫn phân loại chúng là các sản phẩm của thuốc lá. Hiện nay, trên thị trường thuốc lá điện tử vẫn còn khá mới và cần nhiều nghiên cứu hơn để biết những ảnh hưởng lâu dài của chúng có thể là gì, bao gồm nguy cơ phát triển ung thư phổi.
Bột Talc và Talcum
Talc là một khoáng chất ở dạng tự nhiên có thể chứa Amiăng. Một số nghiên cứu cho thấy những người khai thác Talc và những người vận hành các nhà máy sản xuất Talc có thể có nguy cơ mắc bệnh ung thư phổi và các bệnh hô hấp khác cao hơn do họ tiếp xúc với Talc công nghiệp. Nhưng các nghiên cứu khác lại không tìm thấy sự gia tăng tỷ lệ mắc ung thư phổi từ Talc.
Bột Talcum được làm từ Talc. Việc sử dụng bột Talcum trong mỹ phẩm vẫn chưa được xác định là làm tăng nguy cơ ung thư phổi.
