Xét nghiệm ung thư gan

Những người có nguy cơ cao mắc ung thư gan nhưng không có triệu chứng có thể phát hiện được bệnh bằng cách xét nghiệm, nhưng đa phần các ca bệnh ung thư gan được phát hiện vì chúng gây ra các triệu chứng. Nếu bạn có các dấu hiệu hoặc triệu chứng của ung thư gan, hãy đến gặp bác sĩ, bác sĩ sẽ khám cho bạn và có thể yêu cầu một số xét nghiệm.

Lịch sử y tế và khám sức khỏe

Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử y tế bệnh của bạn để tìm hiểu thêm về các triệu chứng và các yếu tố nguy cơ có thể xảy ra. Bác sĩ cũng sẽ khám cho bạn để tìm các dấu hiệu của ung thư gan và các vấn đề sức khỏe khác, đặc biệt họ có thể chú ý đến vùng bụng của bạn và kiểm tra da cũng như lòng trắng mắt để tìm hiểu xem dấu hiệu vàng da (màu hơi vàng) có xảy ra hay không.

Nếu các triệu chứng hoặc kết quả khám sức khỏe cho thấy bạn có thể bị ung thư gan, thì việc thực hiện nhiều xét nghiệm khác sẽ được thực hiện. Chúng có thể bao gồm xét nghiệm hình ảnh, xét nghiệm trong phòng thí nghiệm hoặc sinh thiết mô gan.

Xét nghiệm hình ảnh

Các xét nghiệm hình ảnh sử dụng tia X, sóng điện từ hoặc sóng âm thanh để tạo ra hình ảnh bên trong cơ thể bạn. Các xét nghiệm hình ảnh có thể được thực hiện vì một số lý do ngay cả trước và sau khi chẩn đoán ung thư gan, bao gồm:

• Để giúp tìm ra các khu vực đáng ngờ có thể là ung thư.
• Để giúp bác sĩ hướng dẫn kim sinh thiết vào khu vực nghi ngờ để lấy mẫu.
• Để tìm hiểu ung thư có thể đã di căn bao xa.
• Để giúp hướng dẫn một số phương pháp điều trị ở gan.
• Để giúp xác định xem điều trị có hiệu quả hay không.
• Để tìm các dấu hiệu ung thư có thể tái phát sau khi điều trị.

Siêu âm

Siêu âm thường là xét nghiệm đầu tiên được sử dụng để quan sát gan. Xét nghiệm này sử dụng sóng âm để tạo ra hình ảnh trên màn hình máy tính. Mặt khác, xét nghiệm này có thể cho thấy các khối u phát triển trong gan, sau đó người bệnh có thể thêm những xét nghiệm khác để tìm ra bệnh ung thư, nếu cần.

Chụp cắt lớp vi tính (CT)

Chụp CT là một xét nghiệm sử dụng tia X để tạo ra những hình ảnh chi tiết về cơ thể của bạn. Chụp CT vùng bụng có thể giúp tìm ra nhiều loại khối u gan. Ngoài ra xét nghiệm này có thể cung cấp thông tin cụ thể về kích thước, hình dạng và vị trí của bất kỳ khối u nào trong gan hoặc bất kỳ nơi nào khác trong bụng, cũng như các mạch máu lân cận. Chụp CT cũng có thể được sử dụng để hướng dẫn kim sinh thiết di chuyển một cách chính xác vào khối u nghi ngờ (được gọi là Kỹ thuật sinh thiết xuyên thành ngực dưới hướng dẫn của CT). Nếu bạn được phát hiện mắc bệnh ung thư gan, chụp CT ngực cũng có thể được thực hiện để tìm khả năng di căn của ung thư đến phổi.

Chụp cộng hưởng từ (MRI)

Cũng giống như chụp CT, chụp MRI cung cấp hình ảnh chi tiết của các mô mềm trong cơ thể. Nhưng chụp MRI sử dụng sóng vô tuyến và sóng điện từ mạnh thay vì tia X. Chụp MRI có thể rất hữu ích trong việc xem xét các khối u gan. Đôi khi chụp MRI có thể phân biệt khối u lành tính với khối u ác tính. Chúng cũng có thể được sử dụng để xem xét các mạch máu trong và xung quanh gan để xem có bất kỳ tắc nghẽn nào xảy ra hay không và liệu ung thư gan đã di căn đến các bộ phận khác của cơ thể hay chưa.

Chụp động mạch

Chụp mạch là một xét nghiệm X-quang để quan sát các mạch máu. Chất cản quang, hoặc thuốc nhuộm, sẽ được tiêm vào động mạch để phác thảo các mạch máu trong khi chụp X-quang.

Chụp động mạch có thể được sử dụng để hiển thị các động mạch cung cấp máu cho ung thư gan, kiểm tra này có thể giúp bác sĩ quyết định xem có thể loại bỏ ung thư hay không và giúp lập kế hoạch phẫu thuật. Ngoài ra, chụp động mạch cũng có thể được sử dụng để giúp hướng dẫn một số loại điều trị không phẫu thuật, chẳng hạn như thuyên tắc mạch.

Tuy nhiên chụp động mạch có thể gây một số khó chịu cho bạn vì phải đưa một ống thông nhỏ (một ống rỗng linh hoạt) vào động mạch dẫn đến gan để bơm thuốc cản quang. Thông thường, ống thông được đưa vào động mạch ở bẹn và đi vào động mạch gan. Bạn phải nằm yên trong khi đặt ống thông tiểu. Thuốc gây tê cục bộ thường được sử dụng để làm tê khu vực trước khi đưa ống thông vào. Sau đó, thuốc nhuộm được tiêm nhanh chóng để phác thảo tất cả các mạch trong khi chụp X-quang.

Chụp động mạch cũng có thể được thực hiện bằng máy chụp CT (CT angiography) hoặc máy chụp MRI (MR angiography). Những kỹ thuật này thường được sử dụng thay vì chụp X-quang của động mạch, vì chúng có thể cho thông tin về các mạch máu trong gan mà không cần đặt ống thông ở bẹn. Tuy nhiên bạn vẫn cần một đường truyền dịch vào tĩnh mạch (IV) trên cánh tay để thuốc cản quang có thể được truyền vào máu trong quá trình xét nghiệm.

Xạ hình xương

Xạ hình xương có thể giúp phát hiện ung thư đã di căn (di căn) đến xương. Tuy nhiên các bác sĩ thường không yêu cầu xét nghiệm này cho những người bị ung thư gan trừ khi bạn có các triệu chứng như đau xương hoặc nếu có khả năng bạn đủ điều kiện ghép gan để điều trị ung thư.

Các thử nghiệm và quy trình khác

Các loại xét nghiệm khác có thể được thực hiện nếu bác sĩ cho rằng bạn có thể bị ung thư gan nhưng kết quả của xét nghiệm hình ảnh vẫn chưa chắc chắn.

Sinh thiết

Sinh thiết là việc loại bỏ một mẫu mô để xem đó có phải là ung thư hay không. Đôi khi sinh thiết cũng là xét nghiệm duy nhất để chắc chắn bạn có bị ung thư gan hay không và mẫu mô sẽ được quan sát trong phòng xét nghiệm. Nhưng trong một số trường hợp, bác sĩ vẫn có thể đảm bảo tìm ra ung thư gan dựa trên kết quả của các xét nghiệm hình ảnh như chụp CT và MRI. Trong những trường hợp này, có thể không cần sinh thiết.

Các bác sĩ thường lo ngại rằng việc chọc kim vào khối u hoặc việc không cắt bỏ hoàn toàn khối u có thể giúp tế bào ung thư lây lan theo đường đi của kim. Đây là một mối quan tâm lớn nếu phẫu thuật hoặc ghép gan có thể là một lựa chọn để cố gắng chữa khỏi bệnh ung thư, vì bất kỳ sự lây lan nào của ung thư đều có thể khiến người bệnh không đủ điều kiện để được cấy ghép gan. Đó là lý do tại sao một số chuyên gia khuyến cáo rằng những bệnh nhân có thể là ứng viên cho cấy ghép gan chỉ được thực hiện sinh thiết tại trung tâm nơi cấy ghép sẽ được thực hiện.

Nếu cần sinh thiết, nó có thể được thực hiện theo một số cách.

Sinh thiết bằng kim: Một cây kim rỗng được đặt qua da ở bụng và vào gan. Đầu tiên vùng da sẽ được gây tê cục bộ trước khi đặt kim. Loại sinh thiết này thường được thực hiện với sự trợ giúp của siêu âm hoặc chụp CT để kiểm tra hướng đi chính xác của kim.

Sinh thiết nội soi: Các mẫu sinh thiết cũng có thể được lấy trong quá trình nội soi. Điều này cho phép bác sĩ nhìn thấy bề mặt của gan và lấy mẫu các khu vực xuất hiện bất thường.

Sinh thiết phẫu thuật: Sinh thiết 1 phần (loại bỏ một phần của khối u) hoặc sinh thiết toàn phần (loại bỏ toàn bộ khối u và một số mô gan bình thường xung quanh) có thể được thực hiện bằng phẫu thuật.

Xét nghiệm trong phòng thí nghiệm

Bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm trong phòng thí nghiệm vì một số lý do:

• Để giúp chẩn đoán ung thư gan.
• Để giúp xác định điều gì có thể đã gây ra ung thư gan.
• Để biết gan của bạn đang hoạt động tốt như thế nào, có thể ảnh hưởng đến những phương pháp điều trị nào bạn có thể thực hiện.
• Để biết được sức khỏe tổng thể và các cơ quan khác của bạn đang hoạt động tốt như thế nào, điều này cũng có thể ảnh hưởng đến những phương pháp điều trị bạn có thể thực hiện.
• Để xem điều trị hiệu quả như thế nào.
• Để tìm các dấu hiệu cho thấy ung thư đã tái phát sau khi điều trị.

Xét nghiệm alpha-fetoprotein máu (AFP)

AFP là một loại protein có thể được tìm thấy với hàm lượng cao ở người lớn mắc bệnh gan, ung thư gan, người đang mang thai hoặc các bệnh ung thư khác.

Nếu nồng độ AFP rất cao ở một người có khối u gan, đó có thể là dấu hiệu cho thấy ung thư gan đã xuất hiện. Nhưng ung thư gan không phải là lý do duy nhất có thể khiến nồng độ AFP cao. Nhiều bệnh nhân bị ung thư gan giai đoạn đầu chỉ có mức AFP bình thường, vì vậy mức AFP cao cũng không hữu ích lắm trong việc xác định một khối gan có thể là ung thư hay không.

Tuy nhiên, đôi khi xét nghiệm này cũng giúp ích ở những người đã được chẩn đoán mắc bệnh ung thư gan. Mức AFP có thể giúp xác định các lựa chọn điều trị. Trong quá trình điều trị, xét nghiệm có thể được sử dụng để cho biết việc điều trị tác động tốt như thế nào, vì nếu mức AFP giảm xuống thì điều trị đã đem lại những hiệu quả tích cực. Sau điều trị xét nghiệm AFP cũng có thể được sử dụng, để tìm các dấu hiệu có thể cho thấy ung thư đã quay trở lại (tái phát).

Các xét nghiệm máu khác

Xét nghiệm viêm gan vi rút: Bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu để kiểm tra viêm gan B và C.

Các xét nghiệm chức năng gan (LFTs): Vì ung thư gan thường phát triển ở các gan đã bị tổn thương do viêm gan hoặc xơ gan, do đó các bác sĩ cần nắm rõ tình trạng gan của bạn trước khi bắt đầu điều trị. Nếu phần gan không bị ảnh hưởng bởi ung thư hoạt động không tốt, bạn có thể không được phẫu thuật để cố gắng chữa khỏi bệnh ung thư, vì phẫu thuật có thể yêu cầu cắt bỏ một phần lớn gan. Ngoài ra, các lựa chọn điều trị khác như liệu pháp nhắm trúng đích hoặc hóa trị cũng có thể không phải là lựa chọn phù hợp nếu gan của bạn không hoạt động tốt.

Xét nghiệm đông máu: Khi bạn chảy máu, gan cũng tạo ra các protein giúp bạn đông máu. Nhưng nếu gan bị tổn thương, thì chúng có thể không tạo ra đủ các yếu tố gây đông máu, điều này có thể làm tăng nguy cơ chảy máu. Vì thế bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu để giúp đo lường nguy cơ này.

Kiểm tra chức năng thận: Các xét nghiệm về nồng độ nitơ urê trong máu (BUN) và creatinine thường được thực hiện để đánh giá xem thận của bạn đang hoạt động tốt như thế nào.

Công thức máu toàn bộ (CBC): Xét nghiệm này đo nồng độ tế bào hồng cầu (mang oxy đi khắp cơ thể), bạch cầu (chống nhiễm trùng) và tiểu cầu (giúp đông máu). Xét nghiệm này cho ta biết tủy xương (nơi tạo ra các tế bào máu mới) đang hoạt động như thế nào.

Xét nghiệm sinh hóa máu và các xét nghiệm khác: Xét nghiệm sinh hóa máu kiểm tra mức độ của một số chất trong máu, một số chất có thể bị ảnh hưởng bởi ung thư gan. Ví dụ: ung thư gan có thể làm tăng nồng độ canxi trong máu, trong khi mức đường huyết có thể giảm xuống. Đôi khi ung thư gan cũng có thể làm tăng mức cholesterol, vì vậy vấn đề này cũng có thể được kiểm tra.