Một số trường hợp ung thư thận được phát hiện khá sớm (còn giới hạn trong thận), nhưng số khác lại được phát hiện muộn, hầu hết đã ở giai đoạn nặng. Có thể do một số nguyên nhân sau:
Khối u tuy đã phát triển khá lớn nhưng không gây đau đớn hoặc bất kỳ triệu chứng nào.
Vì thận nằm sâu trong cơ thể nên không thể nhìn thấy hoặc sờ thấy các khối u nhỏ khi khám bệnh.
Hiện nay, không có khuyến cáo xét nghiệm sàng lọc ung thư thận ở người có nguy cơ thấp. Vì không có xét nghiệm nào được chứng minh là có khả năng giảm nguy cơ tử vong do ung thư thận nói chung.
Một số xét nghiệm có thể giúp phát hiện sớm ung thư thận trong một vài trường hợp nhưng không có xét nghiệm nào được khuyến nghị sử dụng để tầm soát bệnh ở người có nguy cơ trung bình.
Xét nghiệm nước tiểu định kỳ (Phân tích nước tiểu), một phần trong các buổi khám sức khỏe tổng quát, thường phát hiện thấy một lượng nhỏ máu trong nước tiểu ở những bệnh nhân bị ung thư thận giai đoạn đầu. Ngoài ung thư thận, một số nguyên nhân khác có thể gây tình trạng tiểu máu bao gồm nhiễm trùng đường tiết niệu, nhiễm trùng bàng quang, ung thư bàng quang, các tình trạng thận lành tính (không phải ung thư) như sỏi thận. Tuy nhiên, vẫn có một số ít trường hợp ung thư thận không tìm thấy máu trong nước tiểu cho đến khi khối u phát triển khá lớn và di căn xa.
Các xét nghiệm hình ảnh như chụp cắt lớp vi tính (chụp CT), chụp cộng hưởng từ (chụp MRI) có thể thấy hình ảnh khối u thận nhỏ, tuy nhiên những xét nghiệm này rất tốn kém. Siêu âm ít tốn kém hơn và cũng có thể phát hiện sớm một số trường hợp ung thư thận. Một vấn đề khi thực hiện các xét nghiệm này đó là không phải lúc nào cũng có thể phân biệt được đây là u lành hay u ác (ung thư thận biểu mô tế bào nhỏ).
Thông thường, ung thư thận được phát hiện tình cờ trong quá trình kiểm tra bệnh khác. Những trường hợp này thường không gây đau đớn hoặc bất kỳ triệu chứng nào cho đến khi được phát hiện. Tỷ lệ sống sót đối với ung thư thận rất cao vì hầu hết đều được phát hiện ở giai đoạn sớm.
Những người mắc một số hội chứng di truyền như bệnh von Hippel-Lindau có nguy cơ mắc ung thư thận cao hơn. Đối với những trường hợp này, các bác sĩ thường khuyên nên đi kiểm tra thường xuyên, chẳng hạn như chụp CT, MRI hoặc siêu âm sớm (độ tuổi trẻ) để có thể phát hiện và điều trị kịp thời ung thư thận.
Nếu trong gia đình bạn (họ hàng) có tiền sử mắc ung thư thận, đặc biệt phát hiện bệnh khi còn trẻ hoặc được chẩn đoán mắc các bệnh di truyền liên quan, chẳng hạn như von Hippel-Lindau, bác sĩ có thể khuyên bạn nên tham vấn và xét nghiệm di truyền để kiểm tra sức khỏe.
Trước khi thực hiện các xét nghiệm di truyền, bạn nên trao đổi với cố vấn viên để biết những thông tin cần thiết, bao gồm kết quả và ý nghĩa của chúng. Xét nghiệm di truyền tìm kiếm các đột biến gen, do đó được dùng trong hầu hết các tình trạng di truyền, không riêng ung thư thận. Nếu bạn bị một trong số hội chứng di truyền trên, nguy cơ ung thư thận sẽ cao hơn bình thường nhưng không có nghĩa là bạn mắc ung thư thận. Để biết thêm thông tin về các xét nghiệm di truyền, xem thêm "Di truyền và ung thư".
Một số bác sĩ khuyến cáo những người mắc bệnh thận nên điều trị lâu dài bằng phương pháp lọc máu hoặc những người đã trừng xạ trị thận trước đây nên đi khám kiểm tra thường xuyên để tầm soát ung thư thận.
