Yếu tố nguy cơ là bất cứ điều gì làm tăng tỷ lệ mắc bệnh như ung thư. Nhiều bệnh ung thư có các yếu tố nguy cơ khác nhau. Một số yếu tố nguy cơ như hút thuốc và phơi nắng quá mức có thể thay đổi được. Nhưng những điều khác như tuổi tác hoặc tiền sử gia đình là không thể thay đổi được.
Việc có một hoặc nhiều yếu tố nguy cơ, không có nghĩa là bạn sẽ bị ung thư da. Nhưng cũng có trường hợp không hề có bất cứ dấu hiệu nào vẫn mắc bệnh.
Tuy nhiên, điều quan trọng là bạn phải hiểu rõ các yếu tố nguy cơ của ung thư da, để có thể giảm được tỷ lệ mắc căn bệnh này. Nhưng nếu do một số yếu tố nhất định khiến nguy cơ mắc bệnh của bạn cao hơn thì vẫn có những cách giúp bạn phát hiện sớm bệnh, khiến việc điều trị dễ dàng hơn rất nhiều.
Sau đây là một số yếu tố nguy cơ khiến có nhiều khả năng gây ung thư da tế bào đáy hoặc tế bào vảy ở một người:
Tiếp xúc với tia cực tím (UV)
Đây được cho là yếu tố nguy cơ chính của hầu hết các bệnh ung thư da. Ánh nắng mặt trời là nguồn chính của tia UV. Ngoài ra vẫn có những nguồn tia UV nhân tạo khác như giường tắm nắng.
Trong tia nắng mặt trời, tia UV chỉ chiếm một phần rất nhỏ, nhưng chúng lại là nguyên nhân chính gây hại cho làn da. Tia UV làm hỏng DNA (gen) bên trong tế bào da. Ung thư da có thể bắt nguồn từ những tổn thương này ảnh hưởng đến DNA của các gen kiểm soát sự phát triển của tế bào da.
Vì thế hãy hạn chế tiếp xúc tia cực tím và thực hiện những biện pháp bảo vệ làn da của bản thân và những người thân yêu.
Da sáng màu
Bất kỳ ai cũng có thể mắc ung thư da, tuy nhiên nguy cơ mắc căn bệnh này lại cao hơn ở những người có màu da sáng. Điều này là do sắc tố Melanin có tác dụng bảo vệ ở những người có làn da sẫm màu. Thông thường những người có màu da sáng dễ bị tàn nhang hoặc bỏng, đặc biệt những người có màu mắt xanh lam hoặc xanh lá cây và tóc đỏ hoặc vàng tự nhiên có nguy cơ mắc bệnh cực cao.
Bệnh bạch tạng là một bệnh di truyền do thiếu sắc tố bảo vệ da. Những người mắc chứng bệnh này có làn da trắng hồng và tóc trắng. Họ có nguy cơ bị cháy nắng và ung thư da rất cao nên làn da của họ cần phải được bảo vệ cẩn thận.
Người lớn tuổi
Nguy cơ mắc bệnh ung thư da tế bào đáy và vảy tăng lên khi mọi người già đi. Điều này có thể là do việc tiếp xúc với ánh nắng mặt trời theo thời gian. Tuy nhiên những bệnh ung thư này đang trở nên phổ biến hơn ở những người trẻ tuổi, có thể là do họ phơi nắng quá nhiều.
Nam giới
Nam giới có nhiều khả năng mắc bệnh ung thư da tế bào đáy và vảy hơn phụ nữ. Vì họ tiếp xúc ánh nắng mặt trời thường xuyên hơn.
Tiếp xúc với một số hóa chất
Tiếp xúc với một lượng lớn thạch tín làm tăng nguy cơ phát triển ung thư da. Và với Asen cũng vậy, đây là một nguyên tố được tìm thấy tự nhiên trong nước giếng ở một số khu vực. Nó cũng được sử dụng để sản xuất một số loại thuốc trừ sâu và trong một số ngành công nghiệp khác.
Công nhân tiếp xúc với nhựa than đá, Parafin và một số loại sản phẩm dầu mỏ cũng có thể tăng nguy cơ ung thư da.
Tiếp xúc với bức xạ
Những người từng được xạ trị có nguy cơ phát triển ung thư da cao hơn. Đặc biệt ở trẻ từng được xạ trị ung thư đây là mối lo ngại hàng đầu.
Tiền sử bị ung thư
Những người đã từng bị ung thư da tế bào đáy hoặc tế bào vảy thường có nguy cơ cao phát triển một căn bệnh khác.
Viêm da trong thời gian dài hoặc viêm da nghiêm trọng hay chấn thương
Các vết sẹo do bỏng nặng, các vùng da bị nhiễm trùng xương trầm trọng và da bị tổn thương do một số bệnh viêm da nghiêm trọng có nhiều khả năng phát triển ung thư da hơn, mặc dù nguy cơ này là rất nhỏ.
Điều trị bệnh vẩy nến
Phương pháp điều trị bằng Psoralens và tia cực tím (PUVA) được áp dụng cho một số bệnh nhân bị bệnh vẩy nến (một bệnh viêm da mãn tính), có thể làm tăng nguy cơ phát triển ung thư da tế bào vảy và có thể là các bệnh ung thư da khác.
Bệnh khô da sắc tố (Xeroderma pigmentosum - XP)
Đây là một tình trạng di truyền rất hiếm gặp, làm giảm khả năng của các tế bào da sửa chữa các tổn thương DNA do tia UV gây ra. Những người mắc chứng rối loạn này thường phát triển nhiều bệnh ung thư da, bắt đầu từ thời thơ ấu.
Hội chứng nevus tế bào đáy (còn được gọi là ung thư tế bào đáy Nevoid hoặc hội chứng Gorlin)
Đây là một tình trạng bẩm sinh hiếm gặp (hiện diện khi sinh ra), đối với những người mắc hội chứng này, họ có thể phát triển ung thư da tế bào đáy suốt đời. Mặt khác họ cũng có thể xuất hiện những bất thường về hàm (và các xương khác), mắt và mô thần kinh.
Hầu hết các ca bệnh đều do di truyền từ cha mẹ. Trong các gia đình có hội chứng này, những người bị ảnh hưởng thường bắt đầu phát triển ung thư da tế bào đáy khi còn nhỏ hoặc thiếu niên. Tiếp xúc với tia UV có thể làm tăng khả năng phát triển khối u ở những người mắc căn bệnh này.
Hệ thống miễn dịch suy yếu
Hệ thống miễn dịch giúp cơ thể chống lại bệnh ung thư da và các cơ quan khác. Những người có hệ thống miễn dịch suy yếu (do một số bệnh hoặc điều trị y tế) có nhiều khả năng phát triển nhiều loại ung thư da, bao gồm ung thư da tế bào vảy, ung thư tế bào hắc tố và các loại bệnh ít phổ biến hơn như ung thư Kaposi và ung thư tế bào Merkel.
Ví dụ: Những người được cấy ghép nội tạng thường được cho dùng các loại thuốc làm suy yếu hệ thống miễn dịch để giúp cơ thể của họ không từ chối cơ quan mới. Điều này làm tăng nguy cơ phát triển ung thư da. Ung thư da ở những người có hệ thống miễn dịch suy yếu có xu hướng phát triển nhanh hơn và dễ gây tử vong.
Điều trị bằng liều lượng lớn thuốc Corticosteroid cũng có thể làm suy yếu hệ thống miễn dịch. Làm tăng nguy cơ mắc ung thư da của một người.
Những người bị nhiễm HIV, loại vi-rút gây ra bệnh AIDS, thường có hệ thống miễn dịch suy yếu và cũng có nguy cơ cao bị ung thư da tế bào đáy và vảy.
Nhiễm vi rút u nhú ở người (HPV)
Vi rút u nhú ở người (HPV) là một nhóm gồm hơn 150 loại vi rút, nhiều loại trong số đó có thể gây ra u nhú hay còn gọi là mụn cóc. Mụn cóc mà mọi người thường bị trên bàn tay và bàn chân không liên quan đến bất kỳ dạng ung thư nào. Nhưng có một số loại HPV, đặc biệt là những loại ảnh hưởng đến vùng sinh dục, hậu môn và vùng da xung quanh móng tay, dường như có liên quan đến ung thư da ở những vùng này.
Hút thuốc lá
Những người hút thuốc có nhiều khả năng bị ung thư da tế bào vảy, đặc biệt là trên môi. Tuy nhiên hút thuốc lại không phải là một yếu tố nguy cơ phổ biến ở ung thư da tế bào đáy.
