Tế bào ung thư vú tách ra từ quá trình sinh thiết hoặc phẫu thuật sẽ được kiểm tra nồng độ một số loại protein như thụ thể estrogen hoặc progesterone (dương tính hoặc âm tính với thụ thể hormone), từ đó lựa chọn được phương pháp điều trị phù hợp. Một khi các hormone estrogen hoặc progesterone gắn vào các thụ thể này, chúng sẽ thúc đẩy ung thư phát triển mạnh.
Thụ thể estrogen và thụ thể progesterone là gì?
Receptor là các protein nằm ở chất nguyên sinh hoặc trên bề mặt tế bào có khả năng gắn với một số chất trong máu. Cả tế bào bình thường và tế bào ung thư đều có các thụ thể gắn với hormone (estrogen và progesterone), do đó đều có thể tăng sinh bất thường.
Tế bào ung thư vú có thể chứa một hoặc cả hai thụ thể trên.
Cơ chế chính để ngăn sự phát triển của ung thư đó là giữ không cho hormone gắn vào thụ thể của chúng trên các tế bào khối u. Dựa trên ý tưởng đó, các dược sĩ đã nghiên cứu và cho ra những loại thuốc có khả năng ức chế sự gắn kết này.
Việc hiểu biết ý nghĩa tình trạng thụ thể hormone quan trọng như thế nào?
Nắm được tình trạng thụ thể hormone từng ca bệnh, các bác sĩ sẽ quyết định kế hoạch điều trị phù hợp và tốt nhất cho bệnh nhân. Đối với các trường hợp dương tính với thụ thể hormone, phương pháp thường được sử dụng là liệu pháp hormone, tuy nhiên các ca HR- thì lại không có tác dụng do đó cần điều trị theo cách khác.
Do đó, những bệnh nhân mắc ung thư vú xâm lấn đều cần tiến hành xét nghiệm mô sinh thiết khối u để kiểm tra tình trạng thụ thể hormone, tỷ lệ dương tính chiếm 2 trên 3 ca bệnh, thường cao hơn ở phụ nữ trẻ. Các trường hợp DCIS cũng nên thực hiện xét nghiệm này.
Ý nghĩa của kết quả xét nghiệm thụ thể hormone
Kỹ thuật thường được sử dụng trong xét nghiệm tìm thụ thể estrogen và progesterone là hóa mô miễn dịch (IHC), dựa trên kết quả kiểm tra các bác sĩ có thể đề xuất những phương án điều trị tốt nhất dành cho bạn.
Đây là một xét nghiệm khá nhạy, chỉ cần ít nhất 1% tế bào thực hiện có thụ thể estrogen hoặc progesterone thì kết quả cho ra sẽ dương tính và ngược lại.
Những ca bệnh dương tính với thụ thể hormone thường được điều trị bằng liệu pháp hormone, có hai công dụng chính đó là giảm nồng độ estrogen hoặc bất hoạt các thụ thể. Ung thư dương tính với thụ thể hormone cos xu hướng phát triển chậm hơn so với các trường hợp âm tính, do đó sẽ có tiên lượng ngắn hạn tốt tuy nhiên tỷ llệ tái phát sau điều trị cũng cao hơn.
Các trường hợp âm tính với thụ thể hormone thường không đáp ứng với thuốc hormone, có xu hướng phát triển nhanh, do đó nếu có tái phát sẽ xuất hiện trong vài năm đầu sau điều trị. Bệnh tỷ lệ cao ở phụ nữ chưa trải qua thời kỳ mãn kinh.
Một loại khác là ung thư vú ba âm tính (ER-,PR-,HER2-), bệnh có xu hướng phổ biến ở phụ nữ dưới 40 tuổi, người Mỹ gốc Phi hoặc các trường hơp đột biến gen BRCA1. Bệnh cũng phát triển và lây lan nhanh hơn các loại ung thư vú khác. Do đặc tính riêng của loại ung thư này nên các phương pháp như liệu pháp hormone hoặc liệu pháp mục tiêu đều không hữu ích trong trường hợp này, tuy nhiên có thể điều trị bằng hóa trị. Xem thêm phần Ung thư vú ba âm tính.
Đối với ung thư vú ba dương tính thì thường được điều trị với liệu pháp hormone hoặc thuốc tác động thụ thể HER2.
