Sàng lọc được biết đến là thử nghiệm giúp phát hiện ung thư ở người bệnh trước khi họ có triệu chứng. Đối với một số loại ung thư, sàng lọc có thể giúp phát hiện ra ung thư ở giai đoạn đầu (ở giai đoạn này bệnh có khả năng dễ điều trị hơn).
Hiện nay, ung thư tuyến tiền liệt có thể được phát hiện sớm bằng cách kiểm tra mức kháng nguyên dành riêng cho tuyến tiền liệt (PSA) trong máu của nam giới. Ngoài ra còn có một cách khác để phát hiện ra căn bệnh này là kiểm tra trực tràng kỹ thuật số (DRE) . Đối với kiểm tra này, bác sĩ đưa ngón tay đã đeo găng và bôi trơn vào trực tràng để cảm nhận tuyến tiền liệt.
Nếu kết quả của một trong hai xét nghiệm này là bất thường, việc người bệnh được yêu cầu xét nghiệm thêm (như sinh thiết tuyến tiền liệt) thường được thực hiện để xem họ có bị ung thư hay không.
Những lo ngại về sàng lọc ung thư tuyến tiền liệt
Nếu ung thư tuyến tiền liệt được phát hiện nhờ vào sàng lọc, bệnh có thể sẽ ở giai đoạn sớm hơn, và được tiếp cận với điều trị tốt hơn so với việc không được sàng lọc. Mặc dù xét nghiệm sàng lọc ung thư tuyến tiền liệt đem lại nhiều lợi ích cho người bệnh nhưng vẫn có những vấn đề xung quanh xét nghiệm này khiến người bệnh nghi ngờ về lợi ích của chúng đem lại liệu có cao hơn rủi ro cho họ hay không.
Kết quả xét nghiệm không chính xác hoặc không rõ ràng
Ví dụ: bài kiểm tra PSA và DRE đều không chính xác 100%. Đôi khi những xét nghiệm này có thể đưa ra những kết quả bất thường ngay cả khi một người đàn ông không bị ung thư (được gọi là kết quả dương tính giả) hoặc cho ra kết quả bình thường đối với một người đàn ông bị ung thư (được gọi là kết quả âm tính giả). Việc kết quả xét nghiệm không rõ ràng có thể gây nhầm lẫn và lo lắng. Mặt khác, kết quả dương tính giả có thể khiến một số nam giới được yêu cầu thực hiện sinh thiết tuyến tiền liệt (với những nguy cơ nhỏ như đau, nhiễm trùng và chảy máu) ngay cả khi họ không bị ung thư. Còn đối với kết quả âm tính giả có thể mang lại sự an tâm cho cho một số người mặc dù họ thực sự có thể bị ung thư.
Chẩn đoán và điều trị quá mức
Một vấn đề quan trọng khác là ngay cả khi sàng lọc phát hiện ung thư tuyến tiền liệt, thì đôi khi các bác sĩ cũng chưa thể xác định được liệu chúng có thực sự gây nguy hiểm cho người bệnh hay không (và do đó cần phải được điều trị). Việc phát hiện và điều trị sớm ung thư tuyến tiền liệt là điều nên làm, tuy nhiên có một số trường hợp chúng phát triển chậm đến mức không gây ra bất kỳ vấn đề gì cho người bệnh.
Do sàng lọc, một số người bệnh có thể được chẩn đoán bị ung thư tuyến tiền liệt mà họ sẽ không bao giờ nghĩ đến điều này. Ung thư tuyến tiền liệt có thể không dẫn đến tử vong, hoặc thậm chí gây ra bất kỳ triệu chứng nào. Việc phát hiện ra một "căn bệnh" như thế này không gây ra vấn đề được gọi là chẩn đoán quá mức.
Tuy nhiên, việc chẩn đoán quá mức trong ung thư tuyến tiền liệt có thể gây ra một vấn đề là nhiều người bệnh vẫn được điều trị bằng phẫu thuật hoặc xạ trị, mặc dù bác sĩ vẫn chưa thể xác định được liệu chúng có thể phát triển và lan rộng nhanh như thế nào, hoặc vì người bệnh không thoải mái khi biết mình bị ung thư và không điều trị. Việc điều trị ung thư sẽ không bao giờ gây ra bất kỳ vấn đề nào được gọi là điều trị quá mức. Nhược điểm chính của điều này (ngay cả khi chúng không cần thiết) là các phương pháp điều trị như phẫu thuật và xạ trị vẫn có thể gây ra các tác dụng phụ về đường tiết niệu, ruột hoặc tình dục có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Người bệnh và bác sĩ có thể thảo luận và đưa ra quyết định xem có cần điều trị hay không, hoặc họ có thể chọn theo dõi chặt chẽ mà không cần điều trị ngay (một cách tiếp cận được gọi là theo dõi thận trọng hoặc giám sát tích cực). Tuy nhiên người bệnh vẫn cần xét nghiệm PSA máu thường xuyên và sinh thiết tuyến tiền liệt để xác định nhu cầu điều trị trong tương lai. Tuy nhiên những xét nghiệm này có liên quan đến các yếu tố nguy cơ như lo lắng, đau đớn, nhiễm trùng và chảy máu.
Lợi ích của sàng lọc trong các nghiên cứu vẫn chưa rõ ràng
Cho đến nay, các bác sĩ vẫn đang nghiên cứu và xem xét liệu xét nghiệm sàng lọc có làm giảm nguy cơ tử vong do ung thư tuyến tiền liệt hay không. Nhưng các kết quả từ 2 nghiên cứu lớn gần đây nhất đã cho thấy những mâu thuẫn và chưa đưa ra câu trả lời rõ ràng.
- Kết quả ban đầu từ một nghiên cứu lớn được thực hiện tại Hoa Kỳ cho thấy việc sàng lọc hàng năm với xét nghiệm PSA và kiểm tra trực tràng kỹ thuật số (DRE) đã giúp phát hiện nhiều trường hợp bị ung thư tuyến tiền liệt hơn ơ nam giới không được sàng lọc, tuy nhiên điều này không làm giảm tỷ lệ tử vong do ung thư tuyến tiền liệt. Tuy nhiên, các câu hỏi đã được đặt ra về nghiên cứu này, bởi vì một số đàn ông trong nhóm không sàng lọc thực sự đã được sàng lọc trong quá trình nghiên cứu, điều này có thể ảnh hưởng đến kết quả.
- Một nghiên cứu ở châu u đã tìm thấy nguy cơ tử vong do ung thư tuyến tiền liệt thấp hơn với sàng lọc PSA (cứ sau 4 năm lại thực hiện một lần), nhưng các nhà nghiên cứu ước tính rằng khoảng 781 người đàn ông sẽ cần được sàng lọc (và phát hiện 27 ca bệnh ung thư) để ngăn ngừa một trường hợp tử vong do ung thư tuyến tiền liệt.
- Cả hai nghiên cứu này đều chỉ ra sàng lọc PSA giúp nam giới sống lâu hơn về tổng thể (nghĩa là nó làm giảm tỷ lệ tử vong chung).
Ung thư tuyến tiền liệt thường phát triển chậm, do đó, hiệu quả của sàng lọc trong các nghiên cứu này có thể trở nên chính xác hơn trong những năm tới. Hiện tại, cả hai nghiên cứu vẫn đang được tiếp tục để xem việc theo dõi lâu hơn sẽ cho kết quả chính xác hơn hay không. Sàng lọc ung thư tuyến tiền liệt đang được nghiên cứu trong một số nghiên cứu lớn khác.
Hiện tại, Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ khuyến cáo rằng nam giới nên cân nhắc về việc xét nghiệm ung thư tuyến tiền liệt và tìm hiểu càng nhiều thông tin càng tốt, vì những điều này có thể giúp họ đưa ra quyết định dựa trên thông tin có sẵn, thảo luận với bác sĩ và quan điểm của riêng họ về lợi ích, nguy cơ có thể xảy ra, và giới hạn của sàng lọc ung thư tuyến tiền liệt.
Cho đến khi có thêm thông tin mới, người bệnh và bác sĩ cần thảo luận và quyết định xem có nên sàng lọc ung thư tuyến tiền liệt hay không. Bởi vì có nhiều yếu tố cần được xem xét bao gồm tuổi tác, sức khỏe và tiền sử gia đình. Ví dụ: nếu bạn còn trẻ và bị ung thư tuyến tiền liệt, điều này có thể rút ngắn cuộc sống của bạn nếu bệnh không được phát hiện sớm. Đối với những người đàn ông lớn tuổi hoặc có sức khỏe kém sàng lọc thường ít có khả năng giúp họ sống lâu hơn. Điều này là do ung thư tuyến tiền liệt thường phát triển chậm, và những người đàn ông lớn tuổi hoặc có vấn đề sức khỏe nghiêm trọng có nhiều khả năng tử vong do các nguyên nhân khác trước khi ung thư tuyến tiền liệt của họ phát triển đủ để gây ra vấn đề.
