Lựa chọn điều trị ung thư mắt theo vị trí và kích thước khối u

Việc lựa chọn phương pháp điều trị phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó quan trọng nhất là vị trí, kích thước khối u và khả năng bảo tồn thị lực. Nếu khối u nhỏ nhưng ở vị trí quan trọng đã phá hủy thị lực của mắt thì việc cố gắng bảo tồn bên mắt đó sẽ không đem lại lợi ích cho bệnh nhân. Ngược lại, nếu khối u lớn nhưng thị lực vẫn bình thường thì các bác sĩ cũng không nhất thiết muốn phải cắt bỏ toàn bộ mắt đó. Do đó, kế hoạch điều trị sẽ phụ thuộc vào tình trạng của bạn và có thể khác với những gì được mô tả ở đây.

Điều quan trọng cần nhớ là cả kết quả điều trị và chất lượng cuộc sống giữa những bệnh nhân thực hiện cắt bỏ mắt và những bệnh nhân tiến hành xạ trị có xu hướng tương tự nhau trong hầu hết các trường hợp. Xạ trị có thể bảo tồn thị lực cho bệnh nhân, đặc biệt là trong vài năm đầu sau điều trị, nhưng một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng những người đã từng xạ trị cũng có nguy cơ ung thư tái phát cao hơn. Do đó hãy trao đổi với bác sĩ về những vấn đề quan trọng cần lưu ý trước khi tiến hành điều trị.

U hắc mạc ác tính

Đây là loại ung thư phát triển từ màng mạch của mắt và việc điều trị sẽ phụ thuộc vào kích thước khối u cũng như tình trạng sức khỏe của mắt. Khối u càng nhỏ tương đương với khả năng cần phẫu thuật càng thấp, trừ khi mắt bị tổn thương nặng hoặc mất thị lực.

Khối u kích thước nhỏ: Hiện nay có một số phương pháp phổ biến trong điều trị u hắc mạc ác tính nhỏ. Bạn cần trao đổi với bác sĩ điều trị để chọn được phương pháp phù hợp nhất:

Bước quan trọng đó là cần phải theo dõi quan sát chặt chẽ. Vì không phải tất cả các khối u ác tính đều phát triển nhanh chóng và cần được điều trị ngay. Cũng như nếu chỉ xuất hiện một đốm bất thường trên màng mạch, các bác sĩ rất khó để xác định tính chất ác tính của khối u. Nếu khối u rất nhỏ, cần theo dõi thường xuyên (đôi khi 3-4 tháng một lần) và chỉ tiến hành điều trị nếu phát hiện khối u bắt đầu phát triển.

Liệu pháp bức xạ: chẳng hạn như xạ trị u mắt, xạ trị chùm proton hoặc xạ phẫu.

Liệu pháp laser: nhiệt trị liệu (Transpupillary Thermotherapy - TTT) thường được dùng kết hợp với xạ trị.

Phẫu thuật: thường chỉ yêu cầu loại bỏ khối u, trong trường hợp nặng có thể cần phải cắt bỏ toàn bộ mắt.

Khối u kích thước trung bình: Đối với những u có kích thước trung bình, phương pháp điều trị có thể tương tự khối u có kích thước nhỏ:

Liệu pháp bức xạ: chẳng hạn như xạ trị u mắt, xạ trị chùm proton hoặc xạ phẫu.

Liệu pháp laser: nhiệt trị liệu (Transpupillary Thermotherapy - TTT) hoặc quang đông, thường được dùng kết hợp với xạ trị.

Phẫu thuật: thường chỉ yêu cầu loại bỏ khối u, trong trường hợp nặng có thể cần phải cắt bỏ toàn bộ mắt.

Tóm lại, việc lựa chọn phương pháp điều trị là một quyết định nên được thực hiện bởi cả bạn và bác sĩ. Thông thường, xạ trị và phẫu thuật thường cho kết quả điều trị như nhau, nhưng xạ trị vẫn là lựa chọn tốt nhất trong việc bảo tồn thị lực mắt. Tuy nhiên trong một số trường hợp, bệnh nhân vẫn cần tiến hành phẫu thuật sau khi đã thực hiện xạ trị trước đó.

Khối u kích thước lớn: Phương pháp tiêu chuẩn thường được sử dụng là xạ trị. Xạ trị chùm proton và xạ phẫu thường được sử dụng như phương pháp điều trị đầu tiên. Sau đó có thể điều trị bổ sung bằng phẫu thuật hoặc liệu pháp laser trong trường hợp xạ trị không có tác dụng.

Phẫu thuật cắt nhân (cắt bỏ toàn bộ mắt) được xem là ưu tiên đối với các khối u có kích thước lớn trong trường hợp không thể xạ trị. Hoặc được dùng trong trường hợp ung thư chiếm hơn một nửa nhãn cầu, gây đau nhiều hoặc thậm chí mất thị lực. Những trường hợp ung thư đã phát triển rộng ra bên ngoài mắt, các bác sĩ có thể khuyên bạn nên cắt bỏ thêm các cấu trúc khác trong hốc mắt, chẳng hạn như cơ hoặc một phần mí mắt.

U mống mắt ác tính

Loại này thường khối u nhỏ, phát triển chậm. Do đó, điều quan trọng trong giai đoạn đầu đó là cần phải theo dõi kỹ tình trạng phát triển của khối u. Có thể cần tiến hành chụp phim để quan sát khối u. Khi khối u bắt đầu phát triển cũng là lúc thích hợp để tiến hành điều trị, có thể phẫu thuật hoặc xạ trị (tùy tình trạng bệnh nhân).

Nếu bác sĩ đề nghị phẫu thuật, số lượng mô cắt bỏ sẽ phụ thuộc vào mức độ phát triển của ung thư. Các loại phẫu thuật thường được dùng trong điều trị u mống mắt ác tính giai đoạn sớm bao gồm:

• Iridectomy: Cắt bỏ một phần mống mắt.
• Iridotrabeculectomy: Cắt bỏ một phần mống mắt, cộng với một phần nhỏ bên ngoài nhãn cầu.
• Iridocyclectomy: Cắt bỏ mống mắt và cơ thể mi.
• Enucleation: Cắt bỏ toàn bộ mắt.

U mi mắt ác tính

Những bệnh này hiếm gặp, thường được điều trị bằng phẫu thuật loại bỏ khối u trong trường hợp kích thước nhỏ hoặc xạ trị. Nếu khối u có kích thước lớn hoặc gây nhiều tổn thương nghiêm trọng có thể cần phải cắt bỏ toàn bộ nhãn cầu.

U kết mạc ác tính

Mặc dù hiếm gặp nhưng u kết mạc có xu hướng di căn nhiều hơn hầu hết các loại u màng bồ đào. Chúng có khả năng phát triển tại các cấu trúc và di căn đến các cơ quan khác như gan, phổi gây đe dọa đến tính mạng. Do đó việc điều trị sẽ tập trung loại bỏ hoàn toàn khối u bằng phẫu thuật, sau đó bổ sung bằng xạ trị hoặc hóa trị tại chỗ (với interferon hoặc Mitomycin-C) để ức chế khả năng di căn của khối u.

Chính vì tính chất này nên bước đầu cần làm đó là tiến hành sinh thiết khối u để phát hiện các đặc tính nhằm dự đoán khả năng di căn hoặc tái phát. Nếu nguy cơ cao, cần tái khám thường xuyên sau điều trị để theo dõi.

Ung thư tiến triển và ung thư tái phát

Hầu hết các trường hợp u màng bồ đào ác tính thường chỉ nằm yên tại vị trí lần đầu chẩn đoán, rất hiếm khi di căn ra ngoài. Nhưng thực tế, khoảng một nửa số bệnh nhân thường gặp tình trạng tái phát bệnh tại một thời điểm nào đó sau điều trị.

Sự tái phát có thể cục bộ (vị trí cũ hoặc gần đó) hoặc ở xa (di căn đến cơ quan khác như gan, phổi). Việc điều trị ung thư tái phát sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm vị trí tái phát và phương pháp điều trị ban đầu.

Ung thư mắt tái phát (tái phát nội nhãn) thường được điều trị bằng phẫu thuật cắt nhân.

Đối với khối u tái phát ngoài mắt (tái phát ngoại nhãn) thường khó điều trị, hay gặp nhất ở gan, ngoài ra còn có thể phát triển ở phổi hoặc xương.

Đối với trường hợp ung thư chỉ khu trú ở gan, việc điều trị có thể giúp kiểm soát sự phát triển của khối u hoặc giảm các triệu chứng. Bao gồm phẫu thuật (nếu chỉ có một hoặc vài khối u), xạ trị, cắt bỏ khối u bằng nhiệt hoặc đông lạnh chúng, hóa trị hoặc cắt nguồn cung cấp máu của chúng. Phẫu thuật loại bỏ khối u và xạ trị còn được dùng trong điều trị ung thư di căn đến các cơ quan khác, chẳng hạn như phổi.

Hóa trị vẫn chưa được chứng minh tác dụng trong việc điều trị u mắt ác tính di căn. Tuy nhiên, liệu pháp miễn dịch và liệu pháp nhắm mục tiêu đang cho thấy nhiều hứa hẹn về khả năng kiểm soát khối u. Vì các phương pháp tiên tiến hiện nay còn hạn chế, do đo các thử nghiệm lâm sàng cũng được xem là một lựa chọn tốt. (Xem thêm "Những phát hiện mới trong nghiên cứu ung thư mắt? để biết một số ví dụ về các phương pháp điều trị mới đang được nghiên cứu)