Những yếu tố nguy cơ của ung thư vòm họng

Yếu tố nguy cơ là bất cứ điều gì có thể làm tăng khả năng mắc bệnh, chẳng hạn như ung thư. Các bệnh khác nhau sẽ có các yếu tố nguy cơ khác nhau. Trong đó, một số có thể thay đổi được, ví dụ như hút thuốc hoặc chế độ ăn uống. Số khác lại không thể thay đổi như tuổi hoặc tiền sử gia đình.

Tuy nhiên, có một hoặc nhiều yếu tố nguy cơ cũng không có nghĩa là bạn sẽ mắc bệnh. Ngược lại, một số người mặc dù có ít hoặc không có yếu tố nguy cơ nào nhưng lại mắc bệnh.

Các nhà khoa học hiện đã tìm ra một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến nguy cơ mắc bệnh ung thư vòm họng (NPC). Bao gồm:

• Giới tính.
• Chủng tộc, nơi sinh sống.
• Chế độ ăn.
• Nhiễm virus Epstein-Barr.
• Tiền sử gia đình.
• Hút thuốc lá, uống rượu bia và phơi nhiễm tại nơi làm việc.

Giới tính

Ung thư vòm họng thường gặp ở nam nhiều hơn nữ (gấp 2 lần).

Chủng tộc, nơi sinh sống

Tỷ lệ mắc ung thư vòm họng cao ở miền nam Trung Quốc (bao gồm cả Hồng Kông), Singapore, Việt Nam, Malaysia và Philippines. Ngoài ra, NPC cũng khá phổ biến ở tây bắc Canada và Greenland.

Người dân tại miền nam Trung Quốc sẽ có nguy cơ mắc ung thư vòm họng thấp hơn nếu họ chuyển đến sinh sống tại một khu vực khác có tỷ lệ mắc bệnh thấp (như Mỹ hoặc Nhật Bản), tuy nhiên so với dân bản địa thì họ vẫn cao hơn. Nguy cơ mắc bệnh của những người này sẽ giảm xuống theo thời gian. Như vậy, tỷ lệ mắc bệnh ở các thế hệ sau cũng sẽ giảm. Mặc dù người da trắng sinh ra ở Hoa Kỳ có nguy cơ mắc bệnh thấp nhưng người da trắng sinh ra ở Trung Quốc lại có nguy cơ cao hơn.

Tại Hoa Kỳ, NPC phổ biến nhất ở phía Châu Á và Đảo Thái Bình Dương (đặc biệt là người Mỹ gốc Hoa), tiếp theo là người Mỹ da đỏ và người Alaska, người Mỹ gốc Phi, người da trắng và người Tây Ban Nha/ Latinh.

Chế độ ăn

Những người thường xuyên ăn nhiều cá và thịt muối có nguy cơ mắc NPC cao hơn, đặc biệt là các vùng ở Châu Á, Bắc Phi và Bắc Cực. Ngày nay, tỷ lệ mắc bệnh ung thư này đang giảm ở đông nam Trung Quốc khi người dân nơi đây bắt đầu thay đổi chế độ ăn uống phương Tây hóa hơn. Ngược lại, một số nghiên cứu cho rằng việc ăn nhiều rau củ quả, các loại đậu, quả hạch; ăn ít các sản phẩm từ sữa và thịt có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh.

Nhiễm virus Epstein-Barr

Hầu hết tất cả các tế bào NPC đều chứa thành phần của virus EBV và những bệnh nhân mắc NPC đều có tiền sử nhiễm EBV trước đó. Nhiễm EBV rất phổ biến, thường xảy ra ở thời thơ ấu. Tại Hoa Kỳ, độ tuổi thường nhiễm EBV có xu hướng tăng ở thanh thiếu niên, còn có tên gọi khác là bệnh bạch cầu đơn nhân nhiễm trùng.

Vì vậy, mối liên hệ giữa EBV và NPC rất phức tạp và chưa hoàn toàn được hiểu rõ. Nếu chỉ đơn thuần là nhiễm EBV thì không đủ để gây ra ung thư vòm họng vì tình trạng nhiễm virus này rất phổ biến còn bệnh ung thư vòm họng rất hiếm gặp. Ngoài nhiễm EBV, một số yếu tố khác như gen cũng có thể ảnh hưởng đến quá trình miễn dịch của cơ thể đối với virus, từ đó góp phần tăng nguy cơ phát triển NPC của EBV.

Tiền sử gia đình

Tỷ lệ mắc ung thư vòm họng tăng ở những người có người thân trong gia đình mắc bệnh. Tuy nhiên về cơ chế sinh bệnh hiện vẫn chưa rõ, có thể là do gen di truyền, do các yếu tố môi trường (chẳng hạn như cùng chế độ ăn uống hoặc nơi ở), hoặc cả hai.

Giống như mọi người có các nhóm máu khác nhau, họ cũng có các loại mô khác nhau. Một số nghiên cứu cho rằng một số loại mô di truyền có nguy cơ phát triển NPC cao hơn bình thường. Các loại mô này ảnh hưởng đến phản ứng miễn dịch của cơ thể, do đó liên quan đến cách cơ thể đáp ứng với tình trạng nhiễm virus EBV.

Một số yếu tố nguy cơ khác

Sử dụng thuốc lá và rượu bia: Hầu hết các nghiên cứu đều cho rằng hút thuốc lá có liên quan đến sự phát triển của ung thư vòm họng, đặc biệt là ung thư biểu mô sừng hóa. Một số nghiên cứu cũng chỉ ra mối liên hệ giữa ung thư vòm họng và thói quen sử dụng nhiều rượu bia.

Phơi nhiễm tại nơi làm việc: Một số nghiên cứu cho rằng những công việc tiếp xúc nhiều với formadehyde có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư vòm họng. Tuy nhiên không phải tất cả nghiên cứu đều phát hiện ra mối liên hệ này, do đó thông tin này vẫn chưa rõ ràng.