Xạ trị là phương pháp điều trị thường được sử dụng nhất đối với ung thư âm đạo. Nó liên quan đến việc sử dụng các tia cao năng lượng (chẳng hạn như tia gamma hoặc tia X) hoặc các hạt (chẳng hạn như Electron, Proton, hoặc Neutron) để tiêu diệt tế bào ung thư.
Có 2 cách điều trị ung thư âm đạo bằng tia xạ - liệu pháp chiếu xạ bên ngoài và liệu pháp chiếu xạ bên trong cơ thể bệnh nhân. Ung thư âm đạo thường được điều trị bằng sự kết hợp của bức xạ cả bên ngoài và trong có hoặc không kết hợp hóa trị liều thấp.
Với phương pháp điều trị này, bức xạ được truyền từ ngoài cơ thể giống quy trình chụp X-quang. Phương pháp này đôi khi được sử dụng cùng với hóa trị trong điều trị ung thư giai đoạn muộn. Nó có thể thu nhỏ các khối u để dễ dàng loại bỏ bằng phẫu thuật. Bức xạ có thể dùng để điều trị các hạch bạch huyết ở vùng bẹn và xương chậu.
Một cách khác để cung cấp tia xạ là đặt chất phóng xạ bên trong âm đạo. Có 2 loại của liệu pháp bức xạ bên trong:
Khi chiếu theo cách này, bức xạ chủ yếu ảnh hưởng đến mô tiếp xúc với xi lanh. Điều này có nghĩa là bức xạ gây ra tác dụng phụ với bàng quang và ruột.
Một loại khác của xạ trị áp sát, được gọi là xạ trị kẽ, sử dụng chất phóng xạ bên trong kim tiêm được đưa ngay vào khối u và các mô lân cận.
Tia xạ có thể phá hủy các mô lành lân cận cùng với các tế bào ung thư. Tác dụng phụ phụ thuộc vào vị trí, lượng bức xạ và phương pháp chiếu. Các tác dụng phụ có xu hướng nghiêm trọng hơn đối với xạ trị ngoài so với xạ trị áp sát.
Một số tác dụng phụ ngắn hạn thường gặp gồm:
Tiêu chảy do tia xạ thường có thể được kiểm soát bằng thuốc không kê đơn. Buồn nôn và nôn được điều trị bằng thuốc của bác sĩ. Da trở nên khô và mềm cần được giữ vệ sinh và bảo vệ để tránh nhiễm trùng.
Các tác dụng phụ có xu hướng tồi tệ hơn khi hóa trị cùng với xạ trị.
Xạ trị để điều trị ung thư âm đạo cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ lâu dài. Do bức xạ làm tổn thương các cơ quan lân cận. Ví dụ, bức xạ vùng chậu làm tổn thương buồng trứng, dẫn đến mãn kinh sớm. Nó cũng có thể làm yếu xương, khiến họ có khả năng bị gãy do ngã hoặc các chấn thương khác.
Bức xạ khung chậu cũng có thể kích ứng nghiêm trọng trong ruột và trực tràng (được gọi là viêm đại tràng bức xạ), dẫn đến tiêu chảy và phân có máu. Nếu nặng, viêm đại tràng bức xạ có thể gây ra các lỗ hoặc vết rách trong ruột (gọi là lỗ thủng).
Bức xạ vùng chậu có thể gây ra các vấn đề với bàng quang (viêm bàng quang do bức xạ), dẫn đến khó chịu và muốn đi tiểu thường xuyên. Trong một số trường hợp hiếm hoi, bức xạ có thể gây ra bất thường trong sự kết nối (gọi là rò) giữa âm đạo và bàng quang, trực tràng hoặc tử cung.
Nếu da bị kích ứng bởi tia xạ, khi da lành có thể sẫm màu hơn và không mềm. Lông có thể không mọc lại. Bức xạ có thể khiến các mô bình thường của âm đạo bị kích thích và đau. Vì vết thương lâu lành, các mô sẹo có thể hình thành trong âm đạo. Các mô sẹo làm cho âm đạo ngắn hoặc hẹp hơn (trường hợp này được gọi là hẹp âm đạo). Khi điều này xảy ra, giao hợp qua đường âm đạo (quan hệ tình dục) gây đau. Kéo dãn các thành âm đạo một vài lần một tuần giúp giải quyết vấn đề này.
Quan hệ 3 đến 4 lần một tuần giúp giải quyết vấn đề này. Điều này có thể không thoải mái trong điều trị ung thư (và thậm chí sau đó), một lựa chọn khác là sử dụng dụng cụ kéo dãn âm đạo. Dụng cụ làm dãn là một ống nhựa hoặc cao su dùng để kéo dãn âm đạo. Cảm giác giống như đặt tampon lớn trong vài phút. Ngay cả khi một người phụ nữ không quan tâm đến việc duy trì hoạt động tình dục, giữ cho âm đạo có kích thước bình thường cho phép việc khám phụ khoa dễ dàng hơn. Đây là một phần quan trọng của việc theo dõi sau điều trị. Estrogen âm đạo cũng có thể được sử dụng để giảm khô và ngăn ngừa cảm giác gây đau khi quan hệ tình dục và giúp duy trì kích thước của âm đạo. Tuy nhiên, khô âm đạo và đau khi quan hệ tình dục có thể kéo dài do tác dụng từ bức xạ. Xem Quan hệ và Người phụ nữ mắc Ung thư để tìm hiểu thêm.
