Bệnh Ngủ Rũ

Bệnh ngủ rũ là gì?

Chứng ngủ rũ (tên tiếng Anh là Narcolepsy) là một rối loạn giấc ngủ mãn tính, đặc trưng bởi việc buồn ngủ quá độ vào ban ngày và ngủ gật đột ngột. Những người mắc chứng ngủ rũ thường khó tỉnh táo được trong khoảng thời gian dài bất kể trường hợp nào. Đôi khi chứng ngủ rũ còn đi kèm với sự mất kiểm soát đột ngột hoạt động của các cơ. Chứng ngủ rũ là một bệnh mãn tính và hiện nay vẫn chưa có cách điều trị. 

Nguyên nhân gây ra bệnh ngủ rũ là gì?

Nguyên nhân chính xác gây ra căn bệnh trên vẫn chưa được xác định. Bệnh có thể gây ra bởi nhiều nguyên nhân. Hầu hết những người mắc chứng ngủ rũ có nồng độ chất hypocretin thấp. Hypocretin là một chất hóa học quan trọng ở não giúp cơ thể điều chỉnh sự tỉnh táo và giấc ngủ mắt chuyển động nhanh (REM sleep).

Ở những người mắc chứng ngủ rũ, nồng độ hypocretin của họ rất thấp. Nguyên nhân chính xác làm mất các tế bào sản xuất chất hypocretin vẫn chưa được xác định, nhưng các nhà nghiên cứu nghi ngờ rằng đó là do phản ứng miễn dịch.

Nghiên cứu chỉ ra rằng có sự liên quan giữa việc tiếp xúc với virus H1N1 và một loại vaccine H1N1 nhất định đang lưu hành ở châu Âu. Hiện tại người ta vẫn chưa biết được có phải virus trực tiếp kích hoạt chứng ngủ rũ hay việc tiếp xúc với virus làm gia tăng khả năng mắc chứng ngủ rũ hay không. Trong một vài trường hợp, gen di truyền đóng vai trò quan trọng.

Triệu chứng dễ nhận thấy ở bệnh ngủ rũ là gì?

Các triệu chứng của căn bệnh trên thường xuất hiện từ năm 10 - 25 tuổi. Chúng có thể nặng dần sau một thời gian hoặc kéo dài cả đời. Sau đây là các triệu chứng đó bao gồm:

- Ngủ nhiều vào ban ngày:

Những người mắc chứng ngủ rũ có thể ngủ bất kì lúc nào, bất kỳ nơi đâu và không đoán trước được. 

Ngủ nhiều vào ban ngày thường là triệu chứng xuất hiện đầu tiên và gây rắc rối làm người bệnh khó tập trung và không thể làm việc hiệu quả.

- Mất trương lực cơ đột ngột:

Tình trạng này có thể gây ra các thay đổi về mặt thể chất, từ nói lắp đến yếu hoàn toàn các cơ và có thể kéo dài từ vài giây tới vài phút.

Mất trương lực cơ không thể kiểm soát được và được kích hoạt bởi những cảm xúc mãnh liệt, thường là những cảm xúc tích cực như cười đùa hoặc phấn khích, đôi khi là sự sợ hãi, bất ngờ hoặc giận dữ.

Vài trường hợp mắc căn bệnh trên bị mất trương lực cơ chỉ một hoặc hai lần trong một năm, trong khi những người khác có nhiều lần mất trương lực cơ trong một ngày. Tuy nhiên không phải ai mắc chứng ngủ rũ đều bị mất trương lực cơ.

- Bóng đè:

Những người mắc chứng ngủ rũ thường bị mất tạm thời khả năng di chuyển hoặc nói trong khi ngủ, lúc mới dậy. Những cảnh này thường diễn ra rất ngắn (vài giây hoặc vài phút) nhưng lại rất đáng sợ. Người bệnh có thể nhận thức được tình trạng này và nhớ lại nó sau đó, ngay cả khi không thể kiểm soát được chuyện đang xảy ra với mình.

Tình trạng bóng đè là một kiểu liệt tạm thời thường xảy ra trong giấc ngủ mắt chuyển động nhanh (REM sleep), đó là khoảng thời gian mà đa số giấc mơ lúc ngủ xảy ra. Việc bất động tạm thời trong giấc ngủ mắt chuyển động nhanh có thể ngăn cơ thể người bệnh thực hiện các hoạt động trong giấc mơ.

Tuy nhiên không phải ai bị bóng đè cũng đều mắc chứng ngủ rũ. Nhiều người không có chứng ngủ rũ từng trải qua vài lần bị bóng đè, nhất là khi còn nhỏ.

- Ảo giác:

Những ảo giác mà người bệnh gặp phải gọi là ảo giác lúc ngủ nếu chúng xảy ra khi ngủ và ảo giác lúc thức nếu chúng xuất hiện khi người bệnh đang thức thức. Chúng có thể rất rõ ràng và đáng sợ vì người bệnh trải nghiệm giấc mơ của mình như thật.

Các đặc điểm khác

Những người mắc chứng ngủ rũ có thể mắc các rối loạn giấc ngủ khác như chứng ngưng thở khi ngủ, đó là tình trạng người bệnh thở và bắt đầu ngưng khi ngủ suốt đêm, hoặc hội chứng chân không yên, thậm chí là mất ngủ. Những người mắc chứng ngủ rũ còn có thể thực hiện giấc mơ của họ bằng cách đập tay, đá chân hoặc la hét.

Một vài hoạt động lúc ngủ diễn ra ngắn trong vòng vài giây. Vài người mắc chứng ngủ rũ có những hành vi tự động trong các chuỗi hoạt động ngắn gọn này. Ví dụ: Người mắc căn bệnh trên có thể ngủ gật khi đang thực hiện những công việc hàng ngày như viết lách, gõ máy tính hoặc lái xe và tiếp tục thực hiện nó khi đang ngủ. Khi bạn thức dậy, người bệnh thường không thể nhớ được họ đã làm gì. 

Cách điều trị bệnh ngủ rũ

Sau khi chẩn đoán được bệnh, bác sĩ có thể sẽ đưa ra một số loại thuốc để giúp người bệnh điều trị căn bệnh trên. Bên cạnh đó, bác sĩ cũng hướng dẫn người bệnh có những biện pháp trong cuộc sống để khắc phục triệu chứng của họ.

Bác sĩ sẽ tùy vào tình trạng của người bệnh mà đưa ra phương án điều trị phù hợp. Một số loại thuốc có thể sẽ được sử dụng để điều trị căn bệnh trên. Khi bệnh có chiều hướng thuyên giảm bác sĩ có thể điều chỉnh loại thuốc để phù hợp với tình trạng hiện tại của bệnh nhân.

Một số loại thuốc nhất định như thuốc dị ứng hoặc cảm cúm có thể gây buồn ngủ. Nếu người bệnh mắc bệnh ngủ rũ, bác sĩ sẽ khuyên người bệnh tránh sử dụng những loại thuốc này.

Lưu ý đối với bệnh nhân:

- Nếu người bệnh đang có bệnh khác trong người như bệnh tăng huyết áp hoặc đái tháo đường (tiểu đường), hãy hỏi bác sĩ các loại thuốc trên tương tác như thế nào với các thuốc điều trị bệnh ngủ rũ.

- Không tự ý sử dụng thuốc hay ngưng dùng thuốc.

- Khi có các phản ứng phụ cần báo ngay với bác sĩ.

Phòng chống bệnh ngủ rũ

- Thường xuyên nghỉ ngơi.

- Tránh sử dụng nicotine và rượu bia.

- Tập thể dục thường xuyên.