Ung thư và sức khỏe tình dục (Phần 2)
Các yếu tố liên quan đến liệu pháp hormon thay thế
Hormone thay thế trong ung thư tuyến tiền liệt có thể làm giảm lượng hormone bình thường và làm giảm ham muốn tình dục, rối loạn chức năng cương, và các vấn đề đạt được cực khoái. Nam còn trẻ tuổi không phải lúc nào cũng bị cùng một mức độ rối loạn chức năng tình dục.
Một số trung tâm điều trị ung thư có kinh nghiệm trong liệu pháp hormon gián đoạn để ngừa các vấn đề tình dục. Các điều trị cải tiến này có ảnh hưởng đến việc sống còn dài hạn ở nam còn trẻ hay không vẫn còn chưa được biết.
Các ảnh hưởng của tamoxifen trên chức năng tình dục và tính tình phụ nữ bị ung thư vú vẫn còn chưa được biết rõ ràng.
Các yếu tố ảnh hường đến chức năng tình dục ở người mắc bệnh ung thư
Cả yếu tố thể chất và tinh thần kết hợp hình thành rối loạn chức năng tình dục. Các yếu tố thể chất gồm mất chức năng do ảnh hưởng của điều trị ung thư, mệt, đau. Phẫu thuật, hoá trị và xạ trị có thể ảnh hưởng thể chất trực tiếp trên chức năng tình dục.
Các yếu tố khác có thể góp phần tạo nên rối loạn chức năng tình dục gồm thuốc giảm đau, phiền muộn, cảm giác tội lỗi do tin tưởng sai lầm về căn nguyên của ung thư, các thay đổi hình dạng cơ thể sau phẫu thuật và stress do các mối quan hệ cá nhân. Thấy già hơn thường liên quan đến giảm ham muốn và hoạt động tình dục, tuy nhiên tình dục có thể quan trọng với đặc tính đời sống của người già và mất chức năng tình dục có thể gây trầm cảm.
Các yếu tố liên quan đến phẫu thuật
Phẫu thuật có thể ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng tình dục. Các yếu tố giúp tiên lượng chức năng tình dục của bệnh nhân sau mổ gồm có tuổi tác, chức năng tình dục và bàng quang trước mổ, vị trí và kích thước khối u, lượng mô bị cắt bỏ trong khi mổ. Các phẫu thuật có thể ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng tình dục gồm ung thư vú, ung thư đại - trực tràng, ung thư tiền liệt tuyết, và các khối u vùng chậu.
Ung thư vú
Chức năng tình dục sau mổ ung thư vú là chủ đề của nhiều nghiên cứu. Phẫu thuật để giữ vú hay tái tổ chức vú làm xuất hiện một ít ảnh hưởng lên chức năng tình dục so với mổ cắt bỏ toàn bộ vú. Phụ nữ được phẫu thuật giữ vú hầu như có thể tiếp tục hưởng được cảm giác mơn trớn ở vú, ngoài ra không có khác biệt nào ở các lãnh vực khác như số lần quan hệ tình dục, dễ dàng đạt được cực khoái hay thoả mãn tình dục hoàn toàn.
Các yếu tố liên quan đến hoá trị
Hoá trị có liên quan đến việc mất ham muốn và làm giảm tần số giao hợp ở cả nam lẫn nữ. Các phản ứng phụ khác của hoá trị như nôn, buồn nôn, tiêu chảy, táo bón, viêm niêm mạc, giảm hay tăng cân, và rụng tóc có thể ảnh hưởng đến biểu tượng tình dục riêng của một người và làm người ấy mất hấp dẫn.
Ung thư và sức khoẻ tình dục
Đối với phụ nữ, hoá trị có thể làm khô âm đạo, đau khi giao hợp, và làm giảm khả năng đạt cực khoái, ở phụ nữ lớn tuổi, hoá trị có thể làm tăng nguy cơ ung thư buồng trứng.
Hoá trị cũng có thể gây ngưng sản xuất đột ngột các sản phẩm estrogen từ buồng trứng. Mất estrogen làm âm đạo co rút, mỏng đi và mất tính co giãn, chứng khô âm đạo, nóng cửa mình, nhiễm trùng tiểu, thay đổi tính tình, mệt mỏi, và dễ cau có.
Phụ nữ trẻ bị ung thư vú chịu các phẫu thuật như cắt một hoặc hai buồng trứng có thể bị các triệu chứng liên quan đến estrogen. Một tỷ lệ cao những người này gặp các vấn đề tình dục do liên quan đến liệu pháp estrogen thay thế.
Liệu pháp này làm tăng thêm các triệu chứng trên và có thể khiến ung thư vú quay lại. Tuy nhiên, với phụ nữ bị các loại ung thư khác thì liệu pháp estrogen thay thế thường giải quyết được nhiều vấn đề tình dục. Cũng vậy, phụ nữ mắc bệnh ký chủ -chống-mảnh ghép (một phản ứng của tuỷ xương hay các tế bào mầm ngoại vi nhận được chống lại mô của người đó) sau ghép tuỷ xương có thể hình thành mô sẹo và hẹp âm đạo gây khó khăn khi giao hợp.
Đối với nam giới, các vấn đề tình dục như mất ham muốn hay rối loạn chức năng cương khá phổ biến sau ghép tuỷ xương do bệnh chống mảnh ghép ký chủ hay tổn thương thần kinh. Thỉnh thoảng hoá trị có thể tác động đến việc sản xuất testosteron từ tiền liệt tuyến, thay thế testosterone có thể cần thiết để có thể có lại chức năng tình dục.
Các khía cạnh y khoa về tình dục
Bệnh nhân có thể được hỏi về tiền sử y khoa trong quá khứ và hiện tại do có nhiều bệnh lý ảnh hưởng đến chức năng tình dục. Các yếu tố về lối sống như hút thuốc và uống nhiều rượu cũng ảnh hưởng đến chức năng tình dục giống như các thuốc được kê toa và các thuốc bán không cần toa bác sĩ. Người bệnh cũng có thể được yêu cần điền vào bảng câu hỏi để xác định các vấn đề tình dục và được khám lâm sàng, thử máu, siêu âm, đo khả năng cương trong đêm và thử hormon.