Rau diếp cá loại rau gia vị mang thần dược

Rau diếp cá vừa là rau để ăn sống, vừa có rất nhiều tác dụng như kháng khuẩn, tiêu diệt ký sinh trùng, chống ung thư và đặc biệt nó được coi là "thần dược" đối với người mắc bệnh trĩ. Từ xưa diếp cá đã là một loại rau gia vị giúp kích thích tiêu hóa, tăng thêm mùi vị món ăn, tạo cảm giác ngon miệng. 

Rau diếp cá còn có nhiều các tên gọi khác như ngư tinh thảo, cây lá giấp.

Tên tiếng Anh của nó là heartleaf (lá hình tim) hay lizardtail (đuôi thằn lằn).

Hình dáng:

Rau này có đặc điểm mọc quanh năm, ưa chỗ ẩm ướt, có thân rễ mọc ngầm dưới đất. Rễ nhỏ mọc ở các đốt. Lá mọc cách (so le), hình tim, có bẹ, đầu lá hơi nhọn hay nhọn hẳn, khi vò ra có mùi tanh như mùi cá. Cây thảo cao 15 - 50 cm, thân màu lục hoặc tím đỏ, mọc đứng cao 40cm, có lông hoặc ít lông.

Cụm hoa nhỏ hình bông bao bởi 4 lá bắc màu trắng, trong chứa nhiều hoa nhỏ màu vàng nhạt, trông toàn bộ bề ngoài của cụm hoa và lá bắc giống như một cây hoa đơn độc. Quả nang mở ở đỉnh, hạt hình trái xoan, nhẵn. Mùa hoa tháng 5-8, quả tháng 7-10.. Toàn cây vò có mùi tanh như mùi cá. Bộ phận làm thuốc là lá và thân, thường dùng tươi hoặc sấy khô.

Công dụng:

Do rau diếp cá mùi rau tanh, chỉ ai ăn quen mới thích. Nhưng theo đông y, mùi tanh tanh của rau diếp cá khi vò ra chính là tinh dầu của nó. Tinh dầu này chính là công dụng quý của diếp cá. Lá và phần thân bò trên mặt đất của nó có những chất kết hợp cùng với tinh dầu mang tác dụng điều trị bệnh.

Theo nghiên cứu của y khoa hiện đại, trong cây diếp cá có chất decanoyl-acetaldehyd mang tính kháng sinh. Có tác dụng kháng khuẩn như ức chế tụ cầu vàng, liên cầu, phế cầu, trực khuẩn bạch hầu, e.coli... Diếp cá còn diệt ký sinh trùng và nấm.

Diếp cá giúp lợi tiểu do tác dụng của chất quercitrin, làm chắc thành mao mạch, chữa trĩ do tác dụng của chất dioxy-flavonon. Ngoài ra, nó còn có tác dụng lọc máu, giải độc, giải nhiệt, kháng viêm, tăng sức miễn dịch của cơ thể.

Còn theo Đông y, diếp cá có vị chua, cay, tính mát, tác động vào 2 kinh can và phế. Tác dụng chủ yếu là thanh nhiệt, giải độc, thông tiểu tiện, giảm phù thũng, sát khuẩn, chống viêm. Chữa sốt nóng trẻ em, trị mụn nhọt sưng đỏ, vú sưng đau do tắc sữa, chữa táo bón...

Thành phần:

Nghiên cứu của y học hiện đại cho thấy, trong diếp cá chứa:

• Tính theo g% như sau: Nước 91,5 - protid 2,9 - glucid 2,7 - lipit 0,5 - cellulose 1,8 - dẫn xuất không protein 2,2 - khoáng toàn phần 1,1
• Tính theo mg%: Calcium 0,3 - kali 0,1 - caroten 1,26 - vitamin C 68.
• Trong cây có chừng 0,0049% tinh dầu mà thành phần chủ yếu là methylnonylketon, decanonylacetaldehyde, chất myrcen và một ít alcaloid là cordalin, một hợp chất sterol v.v... Trong lá có quercitrin (0,2%); trong hoa và quả có isoquercitrin. Độ tro trung bình là 11,4%, tro không tan trong HCl là 2,7%.

Trong đông y, rau diếp cá là vị thuốc quý đã trải qua nhiều kết quả nghiên cứu. Dưới đây là các bài thuốc từ rau diếp cá.

• Chữa bệnh trĩ: Ăn sống rau diếp cá mỗi ngày, kết hợp nấu nước để ngâm, xông, rửa lúc đang ấm. Phần bã mang rịt vào hậu môn.
• Chữa ho: Một nắm diếp cá tươi rửa sạch xay nhỏ, đun sôi với nước vo gạo. Chắt uống nước cốt, làm sau mỗi bữa ăn, đến lần 2-3 là thấy khỏi.
• Chữa táo bón: Diếp cá 10g mang sao khô, hãm nước sôi 10 phút uống thay trà hàng ngày. Uống liên tục trong 10 ngày.
• Chữa sốt ở trẻ nhỏ: Dùng 30g rau diếp cá tươi rửa sạch, giã nát, cho nửa bát nước nguội vào đun sôi. Để nguội rồi uống luôn 1 lần, có thể dùng bã đắp vào vùng thái dương.
• Chữa bệnh viêm phế quản: Dùng 20g mỗi loại lá diếp cá và cam thảo. Mang sắc đặc, uống nhiều lần trong ngày.
• Chữa bệnh sỏi thận: Diếp cá 20g, rau dệu 15g và cam thảo đất 10g. Sắc uống trong ngày. Hoặc có thể dùng 100g diếp cá sao vàng, hãm với 1 lít nước sôi. Độ 20 phút là uống được, uống cả ngày, uống trong 2 tháng.
• Mụn nhọt sưng đỏ (chưa thành mủ): Diếp cá 12g mang rửa sạch, giã nát rồi đắp vào vùng mụn nhọt và băng lại. Mỗi ngày làm 2 lần và trong 3 ngày.
• Chữa viêm sưng tai giữa, sưng tắc tia sữa: Diếp cá khô: 20g, táo đỏ: 10 quả, nước 600ml. Sắc còn 200ml, chia 3 thành 3 lần uống trong ngày.
• Trị đái dắt, đái buốt: Diếp cá 20g, 40g rau mã đề mang giã nát lọc lấy nước trong. Chia uống 3 lần trong ngày và trong vòng 7-10 ngày.
• Bệnh viêm phổi, viêm ruột: Dùng 50g diếp cá sắc nước uống 2-3 lần trong ngày trước mỗi bữa ăn, dùng liên tục 4-6 ngày.
• Chữa quai bị: Dùng ít lá rau diếp tươi giữa nhuyễn, đắp lên quai hàm, rồi băng cố định. Làm mỗi ngày 2 lần.
• Chữa đau mắt đỏ do trực khuẩn mủ xanh: 35g diếp cá, rửa sạch, tráng qua nước đun sôi để nguội, để ráo nước, rồi giã nát, ép vào hai miếng gạc sạch (hoặc mảnh vải mỏng gói vào), đắp lên mắt sưng đau khi đi ngủ. Thực hiện trong 3 ngày.
• Trị vú sưng đau do tắc sữa: 25g diếp cá khô, táo đỏ 10 quả. Sắc với 3 bát nước còn 1 bát, chia 2 lần uống trong ngày. Uống trong 3 - 5 ngày.
• Người bị áp xe vú gây sưng đau, phát sốt: Dùng 30g diếp cá, 30g lá đinh lăng, 16g hoa hòe (sao), 12g quả ké (sao), 12g kinh giới, 12g ngân hoa, 12g mộc thông, 12g hoàng kỳ, 20g bồ công anh, 10g chỉ xác và 16g cam thảo. Sắc 3 lần uống 3 lần trong ngày, mỗi lần sắc xong uống hết luôn. Có thể kết hợp bài thuốc đắp ngoài: 50g giấp cá, 40g lá mã đề, 30g lá chanh non. Giã nhỏ chung 3 thứ mang đắp vào chỗ sưng đau rồi băng lại.
• Chữa sốt xuất huyết: Diếp cá, cỏ mực và lá rau ngót mỗ loại 100g mang sắc đặc chia ra uống nhiều lần trong ngày.
• Bị viêm tuyến sữa: Lá diếp cá và cải trời mỗi loại 30g mang giã nát, chế với nước sôi rồi vắt lấy nước cốt uống lúc nóng. Trộn phần bã với giấm để đắp rịt.
• Chứng âm hư phát ở lưng: Giã rau diếp vắt lấy nước cốt đắp vào chỗ bị lưng bị đau. Có thể dùng lá chuối tươi gói lại, nướng chín rồi đắp vào vùng đau. Lưu ý đục 1 lỗ chính giữa chỗ đau để hơi tiết ra tác dụng trực tiếp. Làm nhiều lần trong ngày.
• Điều trị kinh nguyệt không đều: Dùng 40 diếp cá, 30g ngải cứu mang giã nhỏ rồi lọc bằng nước sôi để nguội. Uống 1 bát nước thuốc chia thành 2 lần trong này, uống liên tục 5 ngày. Có thể phòng kinh nguyệt không đều bằng uống trước kỳ kinh nguyệt 10 ngày.
• Trị viêm âm đạo: Dùng 20g diếp cá, 10g bồ kết, 1 củ tỏi. Cho tất vào nồi cùng 5 bát nước rồi đun sôi thật kỹ. Xông hơi nóng vào chỗ bị đau, phần nước dùng để ngâm rửa chỗ đau. Mỗi ngày 1 lần và làm trong 7 ngày.

Diếp cá còn có tác dụng chăm sóc da

Diếp cá và muối hạt:

Dùng 10-15 lá diếp cá, đem giã nhỏ với một chút muối. Bạn dùng hỗn hợp này đắp lên da mặt. Muối kết hợp với diếp cá giúp kháng khuẩn, làm săn chắc da, điều tiết chất nhờn, đồng thời ngăn ngừa mụn hiệu quả nữa bạn nha.

Diếp cá và lô hội:

Bạn có thể cho 10 lá diếp cá vào máy xay, lấy nước trộn đều với phần thịt của lô hội. Dùng hỗn hợp này làm mặt nạ sẽ giúp bạn được thưởng thức tinh chất hòa quyện của 2 loại thần dược này. Da bạn sẽ mềm mại, dịu nhẹ hơn, lỗ chân lông được thu nhỏ, các đốm mụn sẽ giảm sưng và xẹp xuống đấy nhé.

Diếp cá và mật ong:

Dùng 1 thìa mật ong và 1 thìa nước cốt diếp cá làm mặt nạ cho da mặt. Bạn nên thực hiện 2-3 lần/tuần. Với mặt nạ này da bạn sẽ dần sáng mịn, hồng hào, căng mịn bởi các vitamin và khoáng chất có trong mật ong. Đồng thời da bạn sẽ được sát khuẩn và thanh nhiệt nhờ tính thanh, lạnh của diếp cá. Mặt nạ này đặc biệt tốt cho da mụn.

Cây diếp cá:

Dùng vài lá rau diếp rửa sạch, giã nát lấy nước cốt, dùng bông thấm chấm lên da, sau đó dùng tay thoa nhẹ nhàng có thể giúp da mìn mạng đẹp hơn. Có thể bôi nước cốt qua đêm, hôm sau thức dậy rửa sạch là được.

Các món ăn

Sử dụng rau diếp một cách hợp lý và khoa học sẽ giúp loại rau này phát huy tác dụng tối đa. Nếu cảm thấy mình không thể quen với mùi vị của loại rau này trong việc ăn sống thì ta có thể chế biến thành các món ăn sau:

Rau diếp trộn đậu phụ:

Rau diếp 150g, đậu phụ khô 100g, dầu ớt 20g, gia vị 2g. Đậu phụ khô phun nước ấm, đợi ướt mềm thái thành sợi, chần qua nước sôi, vớt ra để nguội. Rau diếp rửa sạch, thái sợi, chần qua nước sôi, vớt ra để nguội. Cho hai loại rau diếp và đậu phụ vào đĩa, rưới dầu ớt vào là được. Công dụng: Ích khí hòa trung, sinh tân nhuận táo, ôn hòa bổ thận trấn tĩnh.

Rau diếp trộn tôm nõn khô:

Rau diếp 300g, tôm nõn khô đã ngâm 60g, dầu vừng 15g, gia vị 6g, giấm 6g, tỏi thái nhỏ, bột gừng, mù tạt vừa đủ. Rau diếp rửa sạch thái sợi cho vào đĩa, rắc muối ướp một lát rồi để ráo nước. Dầu vừng, giấm, mù tạt, gia vị, tỏi băm nhỏ, bột gừng làm nước gia vị. Cho rau diếp vào đĩa, cho tôm nõn lên trên rồi rưới nước gia vị trộn đều là được. Công dụng: Món này tươi ngon, thanh đạm, khai vị hóa đàm, kích thích tiêu hóa giúp ăn ngon miệng, an thần trấn tĩnh.

Rau diếp trộn dầu vừng, ớt:

Rau diếp 500g, dầu vừng 30g, xì dầu 15g, muối tinh 3g, đường giấm bột ớt khô một ít. Rau diếp rửa sạch thái nhỏ trộn muối ướp trong 10 phút sau vắt bỏ nước, cho thêm chút muối tinh, ớt bột vào. Bắc nồi lên bếp, cho dầu vừng vào đun nóng, cho bột ớt vào bát rồi cho xì dầu, giấm, ít đường hòa thành nước gia vị, rưới lên rau diếp, trộn đều là được. Công dụng: Kiện tỳ khai vị, ôn trung tán hàn, an thần trấn tĩnh.

Rau diếp trộn cay:

Rau diếp 500g, lạc nhân 50g, ớt khô 3 quả, dầu lạc 20g, muối tinh 8g. Rau diếp rửa sạch thái nhỏ, cho vào bát trộn muối ướp 15 phút, vớt ra để ráo. Ớt rửa sạch bỏ cuống và hạt, thái nhỏ, xào trong dầu. Lạc ngâm trong nước lạnh cho nở, để ráo nước, bóc vỏ. Cho lạc vào chảo dầu rang giòn. Cho rau diếp vào bát, cho tiếp nhân lạc, dầu ớt, muối trộn đều là được. Công dụng: Lợi ngũ tạng, thông kinh mạch, kiện tỳ hòa vị.

Ngoài ra ly sinh tố rau diếp cá mát lạnh với đường, đá là thức uống giúp giải nhiệt cực tốt. Không chỉ làm dịu ngay cái nóng oi ả của mùa hè bên ngoài, tâm trí chúng ta dường như cũng dịu lại nhờ được giải nhiệt từ bên trong.

Giữa mùa hè nắng nóng, oi bức, đây thực sự là những loại đồ uống tuyệt vời đáng được thêm vào danh sách thực đơn của gia đình bạn.

Lưu ý:

Theo chuyên gia, rau diếp cá tính hàn nên người có tạng người hư hàn không nên dùng. Để tránh những rủi ro không đáng có nên tham khảo ý kiến của chuyên gia Đông y trước khi sử dụng.