Cây Hoàng Liên Ô Rô

Tên khác: Thập đại công lao (Trung quốc), hoàng liên ô rô lá dài 
Tên khoa học: Mahonia bealli Carr.
Thuôc họ hoàng liên gai Berberidaeceae

A. Mô tả cây 

Cây nhỏ cao 3-4m, cành không có gai. Lá kép dìa lẻ, dài 30cm có hai gai nhỏ ở phía cuống lá, 5-7 lá chét hình trứng. Hoàng liên ô rô đầu sắc nhọn, phía cuống tròn, dài 6-10mm. cụm 
hoa tận cùng mọc thành bông, phân cành ở phía dưới, nhiều hoa. 
Lá bắc hai lần ngắn hơn cuống hoa phụ. Hoa màu vàng nhạt. lá đài 9 xếp thành 3 lớp, mỗi lớp 3 lá. Cánh tràng 6, nhị 6. Bầu hình nón, phình ở giữa. quả mọng màu xanh hình cầu.

B. Phân bố, thu hái và chế biến 

Năm 1967, cây này mới được đòan điều tra dược liệu của tỉnh Lào cai, do Trường đại học Dược khoa giúp về chuyên môn phát hiện lần đầu tiên ở vùng núi cao huyện Bát xát. Nhân dân ở đây vẫn dùng như vị hoàng lien hay hoàng bá. Tên Hoàng liên ô rô chúng tôi đặt cho vì lá giống cây ô rô, tác dụng như hoàng liên. Thường hái thân về, thái thành từng đoạn ngắn phơi khô, hoặc sắc hay tán bột uống. không có chế biến gì khác. 
Theo tài liệu cũ, chỉ nói thấy phát hiện ở miền Nam, vùng cao nguyên Langbianh (Lâm đồng), và được xác định tên khoa học là Mahonia annamica Gagnep cùng họ.

C. Thành phần hóa học 

Trong thân cây Hoàng liên ô rô có từ 0,35-2,5% becberin 
Trong một loài Hoàng liên ô rô Mahonia fortune (Fort) Carr có khoảng 0,3% ancaloit trong đó chủ yếu là becberin, panmatin, jatrorrhizin, magnoflorin, oxyacanthin, và berbamin (Dược học tạp chí 1952, 72, 773)

D. Công dụng và liều dùng 

Hoàng liên ô rô được nhân dân dùng chữa lỵ, ăn uống không tiêu, vàng da, đau mắt. Dùng ngoài chữa mẫn ngứa, mụn nhọt. mỗi ngày dùng 4-12g thuốc sắc hay thuốc bột 
Chú thích: 
Cây này tại địa phương thường không có tên, hoặc được nhân dân gọi là cây Hoàng lien, thổ Hoàng liên hay thổ hoàng bá…để tránh nhầm lẫn và vì lá của cây này giống lá ô rô cho nên từ năm 1967, chúng tôi mới đặt tên cây này là Hoàng liên ô rô. Tại Trung quốc cây này có tên là thập đại công lao.