Cây Đơn Trắng - Bông Trang Trắng

Tên khác: lấu (bời lời), bồ chát, cây men sứa 
Tên khoa học: Psychotria reevesii Wall.
Thụôc họ: Cà phê - Rubiaceae

A. Mô tả cây 

Cây nhỏ ha nhỡ có thể cao từ 1-9m. Thân nhẵn. lá thuôn dài, mọc đối, phía cuống hẹp và nhọn lại, phiến lá dài 8-20cm, rộng 2-7,5cm, mặt trên xanh hay xanh thẫm, mặt dưới màu nhạt hơn. Hoa trắng nhạt, mọc thành xim ở đầu cành. Quả hình cầu với đài tồn tại, đường kính 5-7mm, chin có màu đỏ, với hai hạch, mặt hai hạch tiếp giáp với nhau phẳng, 5 sống và rãnh trên lưng hạch. Mỗi hạch chứa 1 hạt màu đen. Mùa hoa quả: tháng 5-7.

B. Phân bố thu hái và chế biến 

Cây mọc hoang dại ở dưới những tán rừng thưa vùng trung du, vùng núi. 
Người ta dùng rễ và lá thu hái quanh năm. Rễ đào về rửa sạch, thái mỏng phơi hay sấy khô. Lá dùng tươi hay phơi hoặc sấy khô.

C. Thành phần hoá học 

Chưa thấy tài liệu nghiên cứu. Sơ bộ thấy rễ và lá đều cho những phản ứng của ancaloit.

D. Công dụng và liều dùng

Rễ được dùng làm thuốc chữa đau lưng, đau viêm tai. Còn dùng làm thuốc chữa băng huyết, đái ra máu, đắp vết thương, vết loét, chữa lỵ, rắn cắn. Ngày dùng 10-20g rễ dưới dạng thuốc sắc hay giã đắp. lá cũng cùng một công dụng. Dùng ngoài không kể liều lượng
Chú thích: 
Một loại lấu Psychotri sp được dùng ở Sơn La để chữa lỵ có kết quả với tên địa phương là hé mọ. nên chú ý nghiên cứu tìm nguồn emtin ở những loại Psychotria sẵn mọc ở nước ta.