Bệnh tim và hạ cholesterol

Cholesterol là gì?

Cholesterol giúp cơ thể xây dựng các tế bào mới, cách ly các dây thần kinh và sản xuất hormone. Thông thường, gan tạo ra tất cả lượng cholesterol mà cơ thể cần. Nhưng cholesterol cũng đi vào cơ thể từ thực phẩm, chẳng hạn như thực phẩm có nguồn gốc động vật như sữa, trứng và thịt. Việc có quá nhiều cholesterol trong cơ thể được xem là một yếu tố nguy cơ cho bệnh tim.

Cholesterol cao gây bệnh tim như thế nào?

Khi có quá nhiều cholesterol trong máu, nó sẽ tích tụ trong thành động mạch, gây ra một quá trình gọi là xơ vữa động mạch, đây là một dạng của bệnh tim. Khi đó các động mạch trở nên hẹp và lưu lượng máu đến cơ tim bị chậm lại hoặc bị chặn. Trong đó máu mang oxy đến tim, và nếu không đủ máu và oxy đến tim, cơn đau ngực có thể xảy ra. Nếu nguồn máu cung cấp cho một phần của tim bị cắt đứt hoàn toàn do tắc nghẽn, kết quả là một cơn đau tim xuất hiện.

Hiện có hai dạng cholesterol phổ biến mà mọi người đều biết đến là: lipoprotein mật độ thấp (LDL hoặc cholesterol "xấu") và lipoprotein mật độ cao (HDL hoặc cholesterol "tốt"), đây là những dạng cholesterol di chuyển trong máu. LDL (Low density lipoprotein - Lipoprotein mật độ thấp) là nguồn chính của mảng bám động mạch. HDL (High density lipoprotein - Lipoprotein mật độ cao) thực sự có tác dụng làm sạch cholesterol trong máu.

Triglyceride là một chất béo khác trong máu. Nghiên cứu hiện đang chỉ ra rằng mức độ chất béo trung tính cao cũng có thể liên quan đến bệnh tim.

Các triệu chứng của Cholesterol cao là gì?

Bản thân cholesterol cao không gây ra bất kỳ triệu chứng nào, vì vậy nhiều người không biết rằng họ đang có mức cholesterol quá cao. Do đó, điều quan trọng là tìm ra số lượng cholesterol của bạn là gì. Hạ mức cholesterol cao sẽ giảm nguy cơ phát triển bệnh tim và đau tim hoặc tử vong (vì bệnh tim), ngay cả khi bạn đã mắc căn bệnh này.

Điều gì giúp phát hiện ra lượng cholesterol cao?

Hiện nay một số chuyên gia y tế khuyên rằng mọi người trên 20 tuổi nên đo mức cholesterol ít nhất 5 năm một lần. Ngoài ra thực hiện xét nghiệm máu (còn được gọi là xét nghiệm lipit máu) có thể giúp họ phát hiện những điều như sau:

• Tổng mức cholesterol.
• LDL (cholesterol "xấu").
• HDL (cholesterol "tốt").
• Triglyceride.

Điều gì ảnh hưởng đến mức cholesterol ?

Một loạt các yếu tố có thể ảnh hưởng đến mức cholesterol trong cơ thể. Chúng bao gồm:

- Chế độ ăn.

Chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa, carbohydrate và cholesterol trong thực phẩm làm tăng mức cholesterol. Do đó hãy giảm lượng chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa và đường trong chế độ ăn uống của bạn, qua đó giúp giảm lượng cholesterol trong máu. Tăng lượng chất xơ và sterol có nguồn gốc từ thực vật cũng có thể giúp giảm cholesterol LDL (Low density lipoprotein - Lipoprotein mật độ thấp).

- Trọng lượng.

Ngoài việc là một yếu tố nguy cơ của bệnh tim, thừa cân cũng có thể làm tăng cholesterol của bạn. Vì vậy giảm cân có thể giúp giảm LDL, tổng lượng cholesterol và chất béo trung tính, cũng như tăng HDL (High density lipoprotein - Lipoprotein mật độ cao) của bạn.

- Tập thể dục.

Tập thể dục thường xuyên có thể làm giảm cholesterol LDL và tăng cholesterol HDL. Do đó bạn nên cố gắng hoạt động thể chất khoảng 30 phút mỗi ngày.

- Tuổi và giới tính.

Khi mọi người già đi, mức cholesterol sẽ tăng lên. Trước khi mãn kinh, phụ nữ thường có mức cholesterol toàn phần thấp hơn nam giới (cùng độ tuổi). Tuy nhiên, sau khi mãn kinh, mức LDL của phụ nữ thường có xu hướng tăng lên.

- Di truyền.

Các gen là một phần xác định lượng cholesterol cơ thể bạn tạo ra. Cholesterol máu cao có thể di truyền trong gia đình.

- Điều kiện y tế.

Đôi khi, một tình trạng y tế có thể gia tăng nồng độ cholesterol trong máu. Chúng bao gồm suy giáp (một tuyến giáp hoạt động kém), bệnh gan và bệnh thận.

- Thuốc.

Một số loại thuốc, như steroid và proestin, có thể làm tăng cholesterol "xấu" và giảm cholesterol "tốt".

Cholesterol cao được điều trị như thế nào?

Mục tiêu chính trong điều trị cholesterol cao là giảm mức LDL và hạn chế nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Để giảm cholesterol, hãy thực hiện chế độ ăn có lợi cho tim, tập thể dục thường xuyên và duy trì cân nặng hợp lý. Bên cạnh đó một số trường hợp cũng có thể cần dùng thuốc giảm cholesterol.

Các bác sĩ sẽ xác định "mục tiêu" của bạn, để giảm LDL dựa trên số yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh tim của bạn. Từ những nguy cơ này, bác sĩ sẽ xác định cường độ giảm LDL mà bạn cần và kê đơn thuốc phù hợp.

Liệu điều trị Cholesterol cao có cần thiết hay không?

Cho dù bạn đã được chẩn đoán mắc bệnh tim mạch. Nhưng nhiều bác sĩ vẫn khuyên rằng bạn nên điều trị cho bất cứ tình trạng nào liên quan đến bệnh tim mạch (Cardiovascular disease - CVD) bằng liệu pháp statin liều cao. Điều này bao gồm những người bị bệnh tim mạch vành và những người đã bị đột quỵ.

Đối với những người không có CVD, việc điều trị được xác định bởi nguy cơ cá nhân của họ khi mắc bệnh tim. Rủi ro có thể được ước tính bằng cách sử dụng sự tính toán về các yếu tố như tuổi tác, giới tính, tiền sử bệnh và các đặc điểm khác. Nếu nguy cơ của bạn cao (chẳng hạn như rủi ro 7,5 hoặc 10% phát triển CVD trong 10 năm), bác sĩ có thể bắt đầu điều trị dự phòng cho bạn. Nhìn chung, bác sĩ thường ghi nhớ thói quen của bạn đối với việc dùng thuốc. Còn ở những người có nguy cơ không rõ ràng, điểm vôi hóa động mạch vành (Coronary artery calcium score), là xét nghiệm sàng lọc tìm canxi (chỉ định xơ vữa động mạch) trong động mạch, và có thể giúp xác định nhu cầu liều lượng statin phù hợp.

Đối với cả những người có CVD và những người không có, thì statin vẫn luôn là lựa chọn điều trị đầu tiên khi họ bắt đầu dùng thuốc.

Các nhóm đặc biệt khác có thể cần điều trị:

• Những người có mức chất béo trung tính cao có nhiều lợi ích nếu họ có các yếu tố rủi ro khác.
• Những người mắc bệnh tiểu đường: Có nguy cơ cao, và hầu hết LDL (Low density lipoprotein - Lipoprotein mật độ thấp) được khuyến nghị dưới 100 mg / dl. 
• Người cao tuổi: một người lớn tuổi khỏe mạnh, năng động có thể được hưởng lợi và kê đơn thuốc phù hợp.

Những loại thuốc được sử dụng để điều trị cholesterol cao là gì?

Thuốc hạ cholesterol bao gồm:

• Statin.
• Niacin.
• Axit Bile resin.
• Nhóm Fibrate.
• Thuốc ức chế hấp thu cholesterol

Thuốc hạ cholesterol đem lại hiệu quả nhiều hiệu quả điều trị nhất khi kết hợp với chế độ ăn uống phù hợp và tập thể dục lành mạnh.

Statin

Statin giúp ngăn chặn việc sản xuất cholesterol trong gan. Chúng làm giảm LDL (cholesterol "xấu") và triglyceride cũng như có tác dụng gia tăng nhẹ HDL (cholesterol "tốt"). Những loại thuốc trong liệu pháp này là dòng điều trị đầu tiên cho hầu hết những người bị cholesterol cao.

Tuy nhiên Statin có thể gây ra những tác dụng phụ như mất trí nhớ, rối loạn tâm thần, đau cơ, bệnh thần kinh, các vấn đề về gan, lượng đường trong máu cao và bệnh tiểu đường loại 2. Nhưng điều quan trọng mà mọi người cần nhớ là statin cũng có thể tương tác với các loại thuốc khác mà bạn dùng.

Ví dụ về statin bao gồm:

• Atorvastatin (Lipitor).
• Fluvastatin (Lescol).
• Lovastatin (Altocor , Altoprev , Mevacor).
• Pitavastatin (Livalo).
• Pravastatin (Pravachol).
• Canxi Rosuvastatin (Crestor).
• Simvastatin (Zocor).

Thuốc Advicor và Simcor đều là sự kết hợp của statin và niacin.

Thuốc Caduet là sự kết hợp giữa statin (Lipitor) và thuốc hạ huyết áp có tên là Norvasc. Còn thuốc Vytorin là sự kết hợp giữa statin và chất ức chế hấp thu cholesterol (simvastatin và ezetimibe).

Niacin

Niacin là một vitamin B tổng hợp. Nó được tìm thấy trong thực phẩm, nhưng cũng có sẵn ở những liều cao theo toa thuốc. Niacin làm giảm cholesterol LDL và tăng cholesterol HDL. Những loại thuốc này cũng làm giảm mức triglyceride cao. Các tác dụng phụ chính là đỏ bừng, ngứa, ngứa ran và đau đầu, nhưng aspirin có thể làm giảm nhiều triệu chứng này. Tuy nhiên, hãy nói chuyện với bác sĩ trước khi bạn sử dụng. Niacin hoặc axit nicotinic, bao gồm các nhãn hiệu như Niacor, Niaspan hoặc Slo-niacin. Các chế phẩm không kê đơn này được bán rộng rãi, theo thời gian (từng ngày) và có kiểm soát. Ngoài ra, Niacin còn được tìm thấy trong các thực phẩm chất năng không nên được sử dụng để giảm cholesterol. Thông thường bác sĩ hoặc chuyên gia về lipid sẽ cho bạn biết nếu niacin phù hợp với bạn. Nghiên cứu gần đây cho thấy niacin có thể cải thiện số lượng cholesterol, nhưng không liên quan đến việc ngăn ngừa các cơn đau tim.

Nhóm Resin (Bile acid sequestrants)

Những loại thuốc này hoạt động bằng cách giảm lượng cung cấp cholesterol của cơ thể, do đó làm giảm cholesterol toàn phần và LDL.

Những loại thuốc này hoạt động bên trong ruột, nơi chúng liên kết với mật và ngăn không cho nó được tái hấp thu vào hệ thống tuần hoàn. Mật được tạo ra chủ yếu từ cholesterol, vì vậy những loại thuốc này hoạt động bằng cách giảm lượng cung cấp cholesterol của cơ thể, do đó làm giảm cholesterol toàn phần và LDL. Các tác dụng phụ phổ biến nhất là táo bón, đầy hơi và đau dạ dày. Ví dụ về nhóm Resin (Bile acid sequestrants) bao gồm:

• Cholestyramine (Questran and Questran Light).
• Colesevelam (WelChol).
• Colestipol (Colestid)

Nhóm Fibrate

Fibrate làm cho mức triglyceride thấp đi và có thể làm tăng HDL cũng như giảm cholesterol LDL. Hiện nay cơ chế hoạt động của Fibrate thường không rõ ràng, nhưng nhiều chuyên gia cho rằng fibrate tăng cường sự phân hủy các hạt giàu triglyceride và giảm sự bài tiết một số lipoprotein nhất định. Ngoài ra, chúng gây ra sự chuyển đổi của HDL.

Ví dụ về fibrate bao gồm:

• Fenofibrate (Antara, Lipofen , Lofibra , Tricor).
• Axit Fenofibric (Fibricor , Trilipix).
• Gemfibrozil (Lopid).

Thuốc ức chế hấp thu cholesterol có chọn lọc

Thuốc Ezetimibe (Zetia) có tác dụng hạ LDL bằng cách ức chế sự hấp thu cholesterol trong ruột. Thuốc Vytorin là một loại thuốc mới hơn, được kết hợp từ ezetimibe (Zetia) và statin (simvastatin), có thể làm giảm LDL, cholesterol toàn phần và tăng mức HDL. Nhưng hiện không có đủ bằng chứng y tế cho thấy thuốc ezetimibe giúp ngăn ngừa các cơn đau tim.

Thuốc kết hợp

Một số trường hợp có cholesterol cao thường đạt được kết quả điều trị tốt nhất với thuốc kết hợp. Những loại thuốc này điều trị các vấn đề về cholesterol và đôi khi được kết hợp với các loại thuốc như thuốc huyết áp. Một số ví dụ bao gồm:

• Advicor:

  Niacin-Lovastatin (icotinic acid)

• Caduet:

  Amlodipine - Atorvastatin, thuốc chẹn kênh canxi.

• Liptruzet:

  Atorvastatin và ezetimibe.

• Simcor:

  Simvastatin và niacin (axit nicotinic).

• Vytorin:

  Simvastatin và ezetimibe, một chất ức chế hấp thu cholesterol.

Tác dụng phụ của thuốc hạ cholesterol là gì?

Các tác dụng phụ của thuốc giảm cholesterol bao gồm:

• Đau cơ*.
• Chức năng gan bất thường.
• Phản ứng dị ứng (phát ban da).
• Chứng ợ nóng.
• Chóng mặt.
• Đau bụng.
• Táo bón.
• Giảm ham muốn tình dục.
• Vấn đề bộ nhớ.

* Nếu bạn bị đau cơ, hãy gọi bác sĩ ngay lập tức. Đây có thể là một dấu hiệu của một tình trạng đe dọa tính mạng.

Liệu có thực phẩm hoặc các loại thuốc khác nào nên tránh trong khi dùng thuốc hạ cholesterol hay không?

Hãy hỏi bác sĩ về các loại thuốc khác mà bạn đang dùng, bao gồm cả thảo dược - vitamin, và tác động của chúng đối với các loại thuốc giảm cholesterol. Bạn không nên uống nước bưởi trong khi dùng một số loại thuốc giảm cholesterol, vì nó có thể cản trở khả năng chuyển hóa các loại thuốc này của gan.

Một số loại kháng sinh có thể nguy hiểm khi dùng cùng với statin. Vì vậy hãy nói chuyện với bác sĩ của bạn.