Viêm gân mãn tính
Nguyên nhân gây đau thường gặp ở tuổi trung niên. Những người bước vào tuổi trung niên, đặc biệt là phụ nữ có nhiều nỗi lo cho sức khỏe. Nào là sắp mãn kinh nên bị hội chứng tiền mãn kinh, nỗi lo bị loãng xương khi mãn kinh... Và đau nhức các vùng khớp là một trong số nỗi lo thường gặp. Ngoài bệnh lý thoái hóa các khớp bất đầu xuất hiện và gây ra các triệu chứng đau thì viêm gân mãn tính cũng là nguyên nhân gây đau ở các khớp. Không chỉ ở phụ nữ, nam giới dù có hay không có chơi thể thao cũng hay bị đau do tình trạng viêm gân mãn tính.
Viêm gân mãn tính (tạm dịch từ chữ tendinosis) là tình trạng thoái hóa do thiếu máu nuôi của gân (là nơi vốn dĩ đã ít máu nuôi, do mật độ collagen dày đặc để thực hiện việc chuyển tải lực từ cơ tác động lên khớp). Thường có ba nơi hay gây đau đó là khớp vai, khuỷu, vùng gót chân - gan bàn chân.
Đau vùng vai
Người trung niên cảm thấy khớp vai mình bị đau mà không có nguyên nhân gì, một số người thì cảm thấy cơn đau xuất hiện khi làm trái tay hay đột ngột nâng vật nặng hoặc với tay lấy vật dụng nào đó. Một số người có thể bị té ngã nhưng không thật sự bị nặng. Cơn đau xuất hiện có thể đau nhức ngay từ đầu hay âm thầm với cường độ ngày càng rõ. Cơn đau thật khó xác định vị trí vì người bệnh cảm thấy nó ở vùng cổ thấp, vùng vai, lan xuống cánh tay và đau vùng mặt trước cánh tay hay phía sau vai. Đau khi trời trở lạnh và nhất là ban đêm về sáng. Đau khi nằm nghiêng bên tay bị đau. Cơn đau xuất hiện ngày càng rõ và bắt đầu xuất hiện triệu chứng khác như không thể đưa tay ra sau lưng, các động tác mặc quần áo, cột tóc, lái xe, gãi đầu bị ảnh hưởng nghiêm trọng làm bệnh nhân cảm thấy bực bội vì cuộc sống bị ảnh hưởng. Đa phần được chẩn đoán thoái hóa cột sống cổ nhưng chụp hình lại không thấy gì ở cột sống cổ, hoặc thoái hóa nhẹ chưa đủ xác định bệnh lý. Đây chính là triệu chứng của bệnh lý viêm gân mãn tính chóp xoay vai và nếu để lâu có thể dẫn tới tình trạng rách gân chóp xoay vai, mà hậu quả có thể làm viêm co rút bao khớp khiến khớp vai hạn chế cử động, gân đứt dẫn đến yếu tay không thể chơi thể thao hay làm việc bình thường.
Đau vùng khuỷu
Người bệnh cảm thấy mặt ngoài khuỷu bị đau. Cơn đau lúc đầu nhẹ nên người bệnh bỏ qua nhưng ngày càng xuất hiện rõ hơn. Bệnh nhân đau không thể cầm chổi quét nhà, cẩm ly uống nước cũng đau. Chụp hình không thấy gì cả, bác sĩ khám bệnh ấn vào mặt ngoài khuỷu - chỗ có cục u xương thì cảm thấy đau nhức. Đây chính là biểu hiện của bệnh lý viêm gân mãn tính của gân duỗi cổ tay quay ngắn, đôi khi là viêm gân mãn tính của cả nhóm gân duỗi cổ tay và duỗi chung các ngón hoặc còn gọi dưới tên khác là viêm mỏm trên lồi cầu ngoài xương cánh tay (là điểm bám của nhóm gân duỗi cổ tay và duỗi chung ngón tay) hay còn gọi khuỷu tay người chơi tennis. Bệnh này hay xảy ra ở những phụ nữ làm việc nội trợ và chưa từng bao giờ cầm vợt tennis, có lẽ do số người chơi tennis ít quá chăng (sở dĩ bệnh mang tên “khuỷu tay người chơi tennis” là vì người ta thấy những người chơi tennis hay bị bệnh này do cú đánh “rờ ve”, làm nhóm gân duỗi bị tổn thương lặp đi lặp lại nhất là gân duỗi cổ tay quay ngắn).
Đau vùng gót chân - gân chân
Một buổi sáng, người bệnh ngủ dậy bước xuống giường tự nhiên cảm thấy gót chân hay gan chân đau nhói, tuy nhiên khi bước đi vài bước lại thấy cơn đau biến mất. Tình trạng này cứ lặp đi lặp lại và cường độ đau ngày càng mạnh lên, thời gian để cơn đau mất đi ngày càng dài ra và đôi khi càng đi càng đau. Để lâu một thời gian đi chụp phim gót chân được bác sĩ chỉ cho thấy một cái gai vùng xương gót. Đây là tình trạng viêm gân mãn tính gân gót nếu cơn đau xuất hiện ở vùng sau gót. Nếu cơn đau ở vùng gan chân đó chính là tình trạng viêm gân gan chân. Cả ba bệnh lý trên đều có một cơ chế bệnh lý chung là đo tình trạng viêm gân mãn tính, mà nguyên nhân gây viêm gân mãn tính đó là tình trạng chấn thương vi thể (chấn thương nho nhỏ) lặp đi lặp lại nhiều lần và như đã nói ở trên kèm theo tình trạng thiếu máu nuôi gân. Có thể hiểu nôm na như việc chúng ta bẻ cọng dây thép, bẻ một lần dây thép không đứt nhưng nếu cứ bẻ qua bẻ lại nhiều lần sợi dây thép sẽ bị đứt. Gân trong trường hợp này cũng gần như thế, với biểu hiện bằng việc các sợi collagen sắp xếp lộn xộn hỗn độn, mạch máu nuôi gân giảm thiểu.
Việc điều trị luôn luôn sự phối hợp giữa thuốc, tập vật lý trị liệu làm căng giãn gân, cân và các dụng cụ giúp giảm thiểu tình trạng chấn thương nho nhỏ gân như đế lót giày, băng khuỷu hay thậm chí bất động bằng nẹp. Mạnh hơn nữa là phương pháp chích corticoid tại chỗ đau có thể làm giảm cơn đau. Những biện pháp khác khi hai phương pháp đầu thất bại là dùng sóng ngắn, sóng ngoài cơ thể điều trị vùng gân viêm mạn. Một phương pháp có phần xâm lấn hơn, đòi hỏi phải qua phẫu thuật (dù không lớn) là dùng tần số bức xạ kích thích vào điểm bám của gân, với hy vọng kích thích sự tăng sinh mạch máu nhằm giải quyết triệt để nguyên nhân gây đau. Phương pháp cho kết quả giảm đau lên đến 94%, với những trường hợp mà các biện pháp uống thuốc hay chích thuốc đã thất bại.
Viêm gân mãn tính là một trong số nguyên nhân hay gây đau ở người lớn và hay xảy ra ở các vùng khớp như vai, khuỷu, vùng gót - gan chân. Bệnh không nguy hiểm đến tính mạng nhưng lại gây khó chịu vì đau và ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Bệnh để lâu có thể tiến triển đến rách gân làm mất chức năng khớp như vùng khớp vai, làm giảm chất lượng sống của bệnh nhân, làm người cao tuổi cảm thấy mất bớt phần phong độ và tự tin. Những phương tiện điều trị mới tiên tiến như nội soi khớp, tần số bức xạ cũng đã có mặt tại Việt Nam. Những báo cáo đầu tiên đã cho thấy kết quả khá tốt (dĩ nhiên là không thể có con số 100%). Chữa càng sớm kết quả càng khả quan.