Vết bỏng ngoài da

a. Kiến thức chung

Vết bỏng thường gây ra do nhiều nguyên nhân, nói chung là khi da bạn tiếp xúc với nhiệt độ quá cao. Bỏng do chạm vào những vật nóng, do các chất dễ cháy như xăng, dầu bám vào người và bắt lửa, nhưng thường gặp nhất là vết bỏng gây ra do nước sôi. Khi da bạn bị bỏng, ngay lập tức bạn có cảm giác như có lửa bốc cháy lên ở nơi ấy. Tùy thuộc vào nhiệt độ gây bỏng, cũng như các điều kiện tiếp nhiệt, các vết bỏng có thể có những mức độ nghiêm trọng khác nhau. Thường người ta chia ra 3 cấp độ là độ 1, độ 2 và độ 3.

Vết bỏng độ 1 là vết bỏng ít nghiêm trọng nhất. Thường thì bạn có thể tự chăm sóc, xử lý những vết bỏng loại này tại nhà mà không cần đến sự giúp đỡ của bác sĩ. Chỗ da bỏng loại này có màu đỏ và đau rát, nhưng da vẫn nguyên vẹn không có tổn thương gì, và không có những nốt phồng rộp bọng nước nổi lên. Những vết bỏng này thường gây ra do chạm phải một vật nóng như bàn ủi quần áo, hoặc nhấc một chảo nóng mà không có vải lót, hoặc bỏng do nước sôi đã giảm nhiệt độ đi khá nhiều...

Vết bỏng độ 2 là vết bỏng nghiêm trọng hơn. Chỗ da bỏng có màu đỏ và đau rát, đồng thời nổi lên những vết phồng rộp rải rác trên da, có nước bên trong. Những vết bỏng loại này thường do chạm phải vật quá nóng như than lửa, chảo nung, hoặc do nước sôi, dầu ăn trong chảo nóng đổ vấy lên da... Tùy nơi vị trí bị bỏng, bạn có thể cẩn thận chăm sóc loại vết bỏng này, dùng thêm một ít thuốc men thích hợp hoặc cũng có thể cần đến bác sĩ nếu có dấu hiệu nguy hiểm.

Vết bỏng độ 3 là vết bỏng nghiêm trọng nhất. Chỗ da bỏng có thể bị xém đen hoặc có màu trắng bệt. Vết bỏng loại này là do tiếp xúc trực tiếp với lửa, chẳng hạn các đám cháy, hoặc do điện giật, bỏng acid... Loại vết bỏng này nhất thiết phải đưa đi cấp cứu càng sớm càng tốt. Việc xử lý chậm chạp có thể dẫn đến tình trạng nhiễm trùng nơi vết bỏng rất nguy hiểm.

Mặc dù có một số điều bạn cần biết và có thể làm được đối với các vết bỏng, nhưng trong những trường hợp sau đây bạn nhất thiết phải gọi ngay bác sĩ hoặc đưa nạn nhân đến bệnh viện gần nhất:

- Khi vết bỏng thuộc độ 3.

- Khi vết bỏng nằm ở trên mặt, nơi vị trí của mắt, ở lòng bàn tay, lòng bàn chân hoặc ở vùng cơ quan sinh dục.

- Khi vết bỏng có dấu hiệu nhiễm khuẩn. Vết bỏng nhiễm khuẩn thường sưng tấy, sờ thấy nóng ấm, có nước màu vàng hoặc màu xanh chảy ra. 

- Khi vết bỏng không có dấu hiệu giảm nhẹ sau 10 ngày. 

- Khi nạn nhân là trẻ con. 

b. Những điều nên làm

- Đối với vết bỏng độ 1, rửa sạch và ngâm trong nước mát chừng 15 phút, sau đó lau nhẹ bằng vải mềm cho thật khô. Tiếp theo, băng phủ lên một tấm gạc trong chừng 24 giờ. Chỉ đặt nhẹ lên bề mặt vết bỏng, không ép chặt hoặc bó sát. Trong thời gian này để yên cho vết bỏng tự lành, không can thiệp bất cứ biện pháp nào khác nữa. Sau 24 giờ, có thể xử lý vết bỏng bằng thuốc mỡ hoặc thuốc nước nhằm làm giảm bớt cảm giác đau, ngứa. Cần chú ý bảo vệ vết bỏng, trong thời gian này không tắm nước nóng bằng vòi sen. Nếu vết bỏng có cảm giác ngứa, đó là dấu hiệu đang dần dần hồi phục, có thể bắt đầu sử dụng một loại kháng histamin như Belnadrin chẳng hạn. Hoặc cũng có thể dùng một loại thuốc mỡ chống ngứa, nhưng tuyệt đối không dùng tay chà, gãi vào vết bỏng. Nếu bình thường mọi việc sẽ qua đi trong vòng 10 ngày. Nhưng ngược lại, nếu vết bỏng có bất cứ dấu hiệu thay đổi lạ nào như sưng đỏ, chảy nước... cần khám bác sĩ ngay.

- Đối với vết bỏng độ 2, rửa sạch và ngâm trong nước mát. Sau đó lau nhẹ vết bỏng cho thật sạch và thật khô bằng vải mềm. Tiếp theo, bôi đều lên một lớp kem chống nhiễm khuẩn. Không trực tiếp dùng ngón tay để bôi kem lên vết bỏng. Thay vì vậy, mang găng tay cao su đã sát trùng, hoặc dùng một dụng cụ thích hợp nào khác, nhưng phải sát trùng kỹ. Trong trường hợp không có gì khác, có thể dùng một miếng bông gòn vô trùng để thấm kem mà bôi cũng được. Phủ trên lớp kem kháng sinh này một lớp vải không dính, và giữ yên lớp vải này bằng một tấm gạc đặt lên trên nữa. Liên tục rửa và bôi thuốc, đắp gạc như trên mỗi ngày 3 lần. Đối với những chỗ phồng rộp lên, đừng đụng đến. Cứ để chúng tự nhiên dần dần mất đi. Nếu có vết phồng bị vỡ ra và chảy nước, dùng xà phòng khử trùng và nước sạch để rửa, rồi bôi kem kháng sinh lên đó. Khi vết bỏng bắt đầu giảm nhẹ và các vết phồng đã mất đi, bạn có thể tiếp tục xử lý như với các vết bỏng độ 1. Nhớ là không bao giờ chà xát hoặc cào gãi lên vết bỏng khi có cảm giác ngứa.

- Không nên tin nhảm vào các phương thuốc gọi là “gia truyền” để xử lý vết bỏng. Nếu bạn đắp bất cứ loại thuốc lạ nào lên vết bỏng, đều có nguy cơ bị nhiễm trùng. Những vết bỏng loại này rất nhạy cảm.

- Không dùng các loại thuốc gây tê hay bất cứ loại thuốc lạ nào để nhằm mục đích giảm ngứa hoặc giảm đau. Bạn có thể sẽ lãnh chịu hậu quả còn tệ hại hơn nhiều so với cảm giác đau ngứa tạm thời đó.

- Phải đảm bảo là hạn chích ngừa phong đòn gánh của bạn trong lần trước vẫn còn hiệu lực. Nếu không, hỏi ý kiến bác sĩ ngay về việc này.

- Khi có bất cứ dấu hiệu lạ nào mà bạn không hiểu rõ, cần khám bác sĩ ngay. Do vị trí của vết bỏng, đôi khi có những biến chứng lạ rất nguy hiểm.

- Ngay trong lúc bạn còn chưa gấp rủi ro nào, cần chuẩn bị trước và hướng dẫn cho tất cả mọi người trong gia đình về một lối thoát hiểm an toàn khi có hỏa hoạn.