U nguyên bào võng mạc (Retinoblastoma) và mắt của con bạn

U nguyên bào võng mạc (Retinoblastoma viết tắt RB) là một khối u ung thư trên một phần mắt của trẻ được gọi là võng mạc. Nghe có vẻ đáng sợ, nhưng nó rất có thể chữa được nếu bạn phát hiện và điều trị bệnh trong thời gian sớm.

Là tình trạng mà mắt trẻ đột nhiên sáng lấp lánh tựa như kim cương, tưởng như rất đẹp, nhưng không, đó lại là một dấu hiệu của ung thư. RB là một dạng ung thư hiếm gặp, khối u sẽ phát triển nhanh chóng từ các tế bào chưa trưởng thành ở võng mạc, cụ thể là lớp mô phát hiện ánh sáng ở mắt.

Điều gì gây ra u nguyên bào võng mạc (RB)?

Mắt của con bạn bắt đầu phát triển rất sớm trong tử cung. Các tế bào được gọi là Retinoblasts phát triển cho đến khi chúng hình thành võng mạc của trẻ. Võng mạc là phần phía sau mắt của trẻ để có thể cảm nhận được ánh sáng.

Các tế bào không ngừng phát triển và một khối u hình thành trên võng mạc của con bạn. Khối u có thể phát triển cho đến khi nó lấp đầy bên trong nhãn cầu. Các tế bào ung thư có thể vỡ ra và lan sang các bộ phận khác trên cơ thể trẻ.

Ai có nguy cơ mắc phải bệnh RB?

U nguyên bào võng mạc (Retinoblastoma) xảy ra chủ yếu là trẻ em từ 5 tuổi trở xuống, hiếm khi ảnh hưởng đến người lớn. Từ 200 đến 300 trẻ em được chẩn đoán mắc bệnh RB mỗi năm. Ít hơn một nửa của tất cả các trường hợp bị di truyền. Điều đó có nghĩa là gen làm cho các tế bào phát triển được truyền từ cha mẹ sang con. Hầu hết các u nguyên bào võng mạc chỉ ảnh hưởng đến một mắt. Tuy nhiên, cũng có các trường hợp di truyền có nhiều khả năng ảnh hưởng đến cả hai mắt.

Các triệu chứng RB là như thế nào?

Bạn có thể nhận thấy:

• Hiện tượng đồng tử trắng và dấu hiện này có thể được nhìn thấy thông qua máy ảnh. Khi trẻ có một khối u trong mắt, mắt của trẻ lên ảnh sẽ có hiện tượng như mắt mèo ban đêm: xuất hiện ánh phản chiếu màu trắng hoặc vàng. 
• Mắt trẻ không di chuyển hay tập trung theo cùng một hướng.
• Con bạn biểu hiện như mắt của trẻ đang đau.
• Đồng tử của trẻ luôn rộng mở.
• Một hoặc cả hai mắt thường đỏ.

RB được chẩn đoán như thế nào?

Nếu bác sĩ nhìn thấy một số dấu hiệu được ghi nhận ở trên, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm hình ảnh để tìm khối u.

Nếu bác sĩ cho rằng con bạn bị u nguyên bào võng mạc RB, thì sẽ sử dụng thiết bị đặc biệt để nhìn vào võng mạc mắt của trẻ. Con bạn có thể làm các xét nghiệm để tìm ra giai đoạn của khối u, hoặc nó đã lan rộng bao xa. Những xét nghiệm này bao gồm siêu âm, quét MRI, chụp CT, quét xương, vòi cột sống và xét nghiệm tủy xương.

Các giai đoạn của Retinoblastoma là gì?

Chúng bao gồm:

• U nguyên bào võng mạc (RB). Giai đoạn sớm nhất, được tìm thấy ở một hoặc cả hai mắt. Nó không lan đến các mô bên ngoài mắt.
• U nguyên bào võng mạc ngoại bào. Căn bệnh ung thư đã di chuyển ra ngoài mắt của trẻ đến các bộ phận cơ thể khác trên cơ thể.
• U nguyên bào võng mạc tái phát. Bệnh ung thư đã trở lại. Nó có thể ở mắt hoặc ở các bộ phận khác của cơ thể.

U nguyên bào võng mạc được điều trị như thế nào?

Bởi vì RB thường được phát hiện trước khi nó lan ra ngoài lòng trắng của mắt, căn bệnh ung thư này có nhiều khả năng có thể chữa trị được. Nhiều loại điều trị có thể cứu được thị lực của con bạn. Bác sĩ sẽ chọn phương pháp điều trị dựa trên giai đoạn ung thư tại thời điểm chẩn đoán. Các tùy chọn bao gồm:

-

Photocoagulation

(ngưng kết quang học laser). Một tia laser giết chết các mạch máu nuôi khối u.
-

Liệu pháp áp lạnh

. Nhiệt độ cực thấp tiêu diệt tế bào ung thư.
-

Hóa trị

. Thuốc này giúp tiêu diệt hoặc làm chậm sự phát triển của các tế bào ung thư. Con bạn có thể được hóa trị theo một số cách:

• Tiêm vào tĩnh mạch.
• Như một viên thuốc.
• Tiêm vào chất lỏng bao quanh não và tủy sống của trẻ (được gọi là hóa trị bên trong).

-

Xạ trị

. Có thể được đưa ra hai cách: từ bên trong hoặc bên ngoài cơ thể của trẻ. Xạ trị chùm tia ngoài sử dụng tia X để tiêu diệt tế bào ung thư. Trong xạ trị nội bộ hoặc cục bộ, bác sĩ đặt một lượng nhỏ chất phóng xạ bên trong hoặc gần khối u để tiêu diệt tế bào ung thư.
-

Phẫu thuật

. Bác sĩ phẫu thuật cắt bỏ mắt.

Triển vọng sau khi điều trị RB là gì?

Hơn 90% trẻ em sẽ sống hơn 5 năm sau khi được chẩn đoán mắc u nguyên bào võng mạc. Họ có bao nhiêu thị lực tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh, cũng như phương pháp điều trị mà họ nhận được.

Các dạng di truyền của u nguyên bào võng mạc có nhiều khả năng quay trở lại sau nhiều năm điều trị. Trẻ em đã mắc RB cần theo dõi chặt chẽ sau khi điều trị.

RB có thể được ngăn chặn hay không?

Bởi vì u nguyên bào võng mạc xảy ra đa số là do di truyền và tuổi tác đóng vai trò lớn, nên cách phòng ngừa tốt nhất là phát hiện và điều trị bệnh sớm. Tất cả các em bé nên được khám mắt tổng quát sau khi sinh và sau đó một lần nữa trong năm đầu đời. Con bạn cũng nên có các kỳ kiểm tra định kỳ theo lịch trình cho 15, 18 và 24 tháng tuổi và mỗi năm sau cái đó.

Trong những lần khám này, bác sĩ của trẻ có thể phát hiện ra bất kỳ vấn đề nghiêm trọng nào và kiểm tra các khối u võng mạc. Trẻ sơ sinh có tiền sử gia đình mắc u nguyên bào võng mạc nên được kiểm tra mắt kỹ hơn khi sinh, một lần nữa vào vài tuần tuổi, và sau đó cứ vài tháng một lần theo chỉ định của bác sĩ. 

Lưu ý: Nếu bạn nhận thấy điều gì đó bất thường về đôi mắt của con bạn giữa các lần khám thường xuyên, hãy liên hệ với bác sĩ để thăm khám ngay lập tức.

Nếu gia đình bạn có tiền sử u nguyên bào võng mạc, xét nghiệm ADN máu có thể tìm kiếm đột biến gen gây ra RB.

Người lớn nên đi kiểm tra mắt thường xuyên kỹ lưỡng ít nhất một lần một năm. Đi thường xuyên hơn nếu bạn có tiền sử cá nhân hoặc gia đình bị rối loạn mắt hoặc tiểu đường.