Tràn dịch màng phổi, nguyên nhân và triệu chứng

Mỗi lá phổi trong lồng ngực được bao quanh bởi hai lớp màng rất mỏng gọi là màng phổi. Hai lớp màng này tạo thành một khoang áo, bình thường chỉ có vài ml dịch để giúp cho bề mặt màng phổi được trơn láng khi cọ sát vào nhau.

Khi có một bệnh lý nào đó có ảnh hưởng đến màng phổi, dịch của cơ thể có thể tích tụ lại trong khoang màng phổi, khi đó ta nói có tràn dịch màng phổi.

Nguyên nhân

Tùy theo độ tuổi và thói quen sống, các nguyên nhân gây tràn dịch màng phổi thường gặp có thể khác nhau chút ít ở mỗi vùng trên thế giới. Tràn dịch màng phổi là biểu hiện thường gặp của nhiều loại bệnh khác nhau, ở Việt-Nam, những bệnh thường gặp là nguyên nhân gây tràn dịch màng phổi như: lao, ung thư, suy tim, gan, thận và viêm phổi.

Bệnh lao có thể gây ra bệnh tràn dịch màn phổi.

• Lao màng phổi: Rất hay gặp, nhất là ở người trẻ tuổi. Điển hình là một người đang khỏe mạnh, sau ít ngày thấy mệt mỏi, có cảm giác đau nhói một bên ngực, có thể thấy khó thở, sốt nhẹ, ho khan. Khám bệnh, chụp phim thấy trắng một bên phổi do có dịch trong khoang màng phổi, có thể có cả lao phổi kèm theo. Bệnh đáp ứng tốt với điều trị bằng thuốc kháng lao.
• Ung thư: Ung thư của phế quản, phổi có thể gây tràn dịch màng phổi do tế bào ung thư xâm lấn vào màng phổi hoặc gián tiếp do bít tắc các đường dẫn lưu dịch từ màng phổi đi ra. Bệnh nhân thường là người lớn tuổi, nghiện thuốc lá, ho dai dẳng từ trước đó, khó thở ngày càng nhiều, cũng có khi là ung thư từ nơi khác chạy vào màng phổi.
• Suy tim: Tim suy không thể bơm hết máu từ phổi đổ về, máu ứ lại trong phối làm cho huyết tương thoát khỏi mạch máu vào khoang màng phổi. Người bệnh khó thở do suy tim, nay có dịch màng phổi khó thở tăng thêm, ho, phù chân... không khó để chẩn đoán.
• Viêm phổi: Phổi bị nhiễm trùng rồi vi trùng lan ra màng phổi hoặc vùng phổi bị nhiễm trùng quá gần màng phổi làm màng phối bị kích thích tiết ra dịch. Trường hợp này không điều trị đúng, dịch sẽ thành mủ màng phổi, điều trị khó khăn.

Ngoài ra, còn rất nhiều nguyên nhân khác có thể gây tràn dịch màng phổi, từ phong thấp đến xơ gan hay sau khi mổ tim. Bác sĩ sẽ khám và làm các xét nghiệm cần thiết để tìm nguyên nhân, khi đó điều trị mới mong có kết quả.

Triệu chứng

Màng phổi có rất nhiều mạch máu và thần kinh. Khi bị tổn thương, triệu chứng đầu tiên chính là đau. Đau của bệnh lý màng phổi rất đặc biệt, gọi là đau ngực kiểu màng phổi. Tùy vị trí bị tổn thương mà bệnh nhân có thế cảm thấy đau ở vị trí khác nhau. Màng phối vùng giữa ngực cho cảm giác đau tại nơi đó.

Nhưng do phân bố thần kinh chung, tổn thương màng phổi vùng ngoài cơ hoành có thế gây đau ở bụng. Tổn thương màng phối vùng giữa cơ hoành hoặc trung thất lại gây đau ở cổ.

Tuy nhiên, dù đau ở đâu thì đau do màng phổi cũng đều có đặc điểm là đau tăng lên khi hít sâu, khi ho. Nguyên do là màng phổi bị kéo căng và cọ sát nhau nhiều hơn khi người bệnh thực hiện những thao tác đó. Khi tràn dịch lâu ngày, cảm giác đau mất dần đi, khi đó người bệnh có thế chỉ còn cảm giác tức nặng bên ngực bị bệnh mà thôi.

Rất nhiều trường hợp đau do tràn dịch màng phổi bị chẩn đoán là đau dây thần kinh liên sườn.

Khi có dịch trong khoang màng phổi, phổi bị ép lại. Do đó người bệnh sẽ có cảm giác khó thở. Khó thở nhiều hay ít là tùy dịch nhiều hay ít, tùy người bệnh có bệnh kèm theo hay không, tùy tình trạng phổi trước đó và hiện nay.

Bệnh nhân có thể có ho. Thường chỉ là ho khan, nhưng khi có bệnh trong phổi thì ho có thể có đàm. Ho làm đau ngực tăng thêm.

Triệu chứng toàn thân có thể là sốt.