Tại sao bác sĩ lại nói rửa tay là một việc cực kỳ quan trọng?

- Khi mối đe dọa từ vi rút Corona chủng mới ngày một lớn, Trung tâm y tế và phòng ngừa dịch bệnh cùng với các công chức y tế cộng cộng khác đang nhấn mạnh tầm quan trọng của việc rửa tay.

- Việc phòng ngừa vi rút trở nên thiết yếu để ngăn chặn sự lây lan vì hiện tại chưa vắc-xin cũng như thuốc kháng vi rút để chữa trị nếu bị lây nhiễm.

- Làm thế nào một giải pháp đơn giản và không áp dụng nhiều công nghệ như vậy lại tạo ra sự khác biệt?

- Hãy nhớ rằng vi rút Corona chủng mới có thể lan truyền dễ dàng từ những giọt hơi nước rất nhỏ khi bạn thở, ho hay hắt hơi. Khi tay chúng ta chạm vào nhiều bề mặt khác nhau, vi sinh vật có thể bám vào tay, bao gồm cả vi rút. Sau đó khi đôi tay nhiễm khuẩn của bạn chạm vào mắt, mũi hoặc miệng, mầm bệnh có thể lây nhiễm vào cơ thể của bạn.

- Với tư cách là một nhà vi sinh học, tôi đã suy nghĩ rất nhiều về sự khác biệt giữa các vi sinh vật, chẳng hạn như sự khác nhau giữa vi khuẩn và vi rút, và cách chúng tương tác với vật chủ như thế nào để tăng cường sức khỏe cũng như gây ra bệnh. Tôi đã rất sốc khi đọc số liệu của một cuộc khảo sát, 93,2% trong số 2800 người tham gia khảo sát đã không rửa tay sau khi ho hoặc hắt hơi.  

- Tôi sẽ giải thích vì sao rửa tay làm giảm số vi trùng trên tay cũng như ngăn ngừa sự lây lan của các bệnh truyền nhiễm.

Vi rút lan truyền qua tiếp xúc tay

- Vi khuẩn và vi rút khác nhau trên một số phương diện nhất định. Vi khuẩn là những sinh vật đơn bào có khả năng tự sinh sản, trong khi đó vi rút tạo nên bởi một lõi vật chất di truyền được bao bọc bằng một lớp protein và chỉ có thể tự sinh sản khi  bám vào tế bào chủ. Bởi vì vi rút không có các bào quan để sinh sản, chúng “chiếm quyền điều khiển” cơ cấu tế bào của tế bào chủ để tạo ra vô số vi rút mới.

- Những sự khác biệt này lý giải vì sao kháng sinh không thể tiêu diệt vi rút, vì kháng sinh thường nhắm vào các cấu trúc đặc hiệu trong thành phần tế bào của vi khuẩn, các cấu trúc này lại không có ở vi rút.

- Mặc dù chúng có sự khác biệt, tuy nhiên, cách tốt nhất để ngăn ngừa bệnh do vi khuẩn và vi rút gây ra là rửa tay một cách có hiệu quả.

- Có hai chiến lược để giảm thiểu số lượng vi khuẩn trên tay bạn.

- Đầu tiên là giảm sinh khối tổng thể của vi trùng, tức là giảm số lượng vi khuẩn, vi rút và những loài vi sinh vật khác. Chúng ta thực hiện điều này bằng cách rửa tay với xà phòng và nước sạch. Hóa chất từ xà phòng giúp loại bỏ các vi sinh vật từ tay chúng ta bằng cách tối ưu các đặc tính trơn, trượt của da.

- Chiến lược thứ 2 là tiêu diệt các vi sinh vật. Chúng ta thực hiện điều này bằng cách sử dụng các sản phẩm có chất kháng khuẩn như cồn, clo, peroxit, chlorhexidine hoặc triclosan. Tuy nhiên, hiệu quả của các tác nhân này có thể thay đổi phụ thuộc vào một số loại vi sinh vật nhất định.

Xà phòng và nước rửa tay đủ để phòng dịch?

- Một số những khảo sát, nghiên cứu học thuật đã chỉ ra xà phòng với chất kháng khuẩn mang lại hiệu quả cao hơn so với xà phòng không có tính kháng khuẩn.

- Tuy nhiên, vẫn còn một vấn đề. Một số tế bào vi khuẩn trên tay chúng ta có thể tồn tại những gen đột biến chống lại một số tác nhân kháng khuẩn nhất định. Điều đó có nghĩa là sau khi tác nhân kháng khuẩn loại bỏ một số vi khuẩn, các chủng vi khuẩn kháng thuốc còn lại có khả năng phát triển mạnh.

- Hơn nữa, các gen giúp vi khuẩn kháng thuốc có thể truyền sang những vi khuẩn khác, điều này tạo ra những chủng mới có khả năng kháng thuốc tốt hơn. Quan trọng hơn với vi rút Corona chủng mới, các chất kháng khuẩn như thuốc kháng sinh dạng uống không thể tiêu diệt được vi rút.

- Với những vấn đề trên, bạn có thể chỉ muốn sử dụng xà phòng thông thường.

Nhớ lại những điều đã học được từ nhà trường.

- Để làm sạch tay, Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh khuyên chúng ta:

- Làm ướt tay bằng nước sạch.

- Sử dụng xà phòng cục hoặc bọt xà phòng chà kỹ mỗi ngóc ngách của tay bạn trong vòng từ 20-30 giây (thời gian tương được với việc bạn hát “Chúc mừng sinh nhật” hai lần)

- Lau khô tay bằng khăn giấy sạch hoặc để tay tự khô.

-Trong 20-30 giây rửa tay ấy, Tổ chức Y tế Thế giới khuyên bạn nên kết hợp 6 thao tác để có thể rửa sạch tất cả các bộ phận của bàn tay.

- Nếu không có sẵn xà phòng và nước, Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh khuyên sử dụng chất khử trùng tay chứa cồn có ít nhất 60% ethanol. Cồn với hoạt tính kháng sinh phổ rộng và ít chọn lọc hơn so với các hóa chất kháng khuẩn khác. Mặc dù chất khử trùng tay chứa cồn có thể không có tác dụng với tất cả vi trùng, Tổ chức Y tế Thế giới khuyên bạn hãy vệ sinh bàn tay thật kỹ với chất khử trùng tay để tiêu diệt vi rút.

Không phải tất cả những vi sinh vật đều là vi trùng

- Sự tồn tại của một số vi khuẩn chưa hẳn là điều xấu. Trên thực tế, những vi khuẩn sống trên bề mặt hoặc bên trong cơ thể rất cần thiết cho sức khỏe chúng ta.

- Chúng ta sống trong một thế giới vi sinh: Hàng nghìn tỷ các vi khuẩn khác nhau sống trên da, ruột và những lỗ tự nhiên (ví dụ miệng, mũi, tai,…) của chúng ta. Nhìn chung, nhóm lớn vi khuẩn, vi khuẩn cổ, nấm và vi rút này được gọi là hệ vi sinh vật. Rất nhiều những nghiên cứu thú vị cho thấy sự liên kết của vật chủ với hệ vi sinh là rất quan trọng đối với hoạt động sinh học bên trong vật chủ.

- Hệ vi sinh có thể bảo vệ ta khỏi vi trùng bằng cách tạo nên một hệ thống miễn dịch và kháng khuẩn, đặc tính của hệ vi sinh vật đường ruột là ngăn chặn sự xâm nhập của mầm bệnh. Có nhiều chứng cứ chỉ ra rằng vi khuẩn Commensal trong một vài trường hợp có vai trò ức chế nhiễm khuẩn khi vi rút xâm nhập vào cơ thể. Ví dụ: Vi khuẩn có thể ngăn ngừa vi rút cúm bằng cách trói hoặc bẫy chúng, ngoài ra còn có thể sản sinh ra các chất chuyển hóa làm giảm tính ổn định của vi rút cúm.

- Mặc dù cần nhiều nghiên cứu hơn nữa để hiểu rõ được sự tương tác phức tạp giữa hệ vi sinh với tế bào chủ, tuy nhiên có một điều không thể phủ nhận là quần thể vi sinh đa dạng và sự cân bằng của hệ vi sinh là rất quan trọng đối với sức khỏe chúng ta.

Ngoài việc rửa tay

- Vậy thông điệp muốn gửi gắm là gì?

- Không còn nghi ngờ gì nữa, rửa tay bằng xà phòng lỏng và nước sạch là rất hiệu quả trong việc giảm sự lây lan của các vi sinh vật truyền nhiễm, bao gồm các vi sinh với khả năng chống lại chất diệt vi trùng.

- Khi bạn không có cơ hội rửa tay sau khi chạm vào các bề mặt có khả năng gây nhiễm bệnh, hãy sử dụng các chất khử trùng dành cho tay có chứa cồn. Hạn chế chạm tay vào miệng, mũi và mắt.

- Hơn nữa, duy trì hệ vi sinh khỏe mạnh bằng cách hạn chế căng thẳng, ngủ đủ giấc và “tăng cường” các vi khuẩn đường ruột với nhiều loại thực phẩm có nguồn gốc thực vật. Đó không chỉ là một thế giới nhỏ bé mà còn là một thế giới rất bẩn.