Sơ cứu chảy máu cam - xuất bên trong - các nội thương
Nhiều thứ vết thương cần phải được chú ý đặc biệt. Những vết thương bàn luận trong bài này gồm có các vết thương lủng, nhiễm độc, bị thương ở bụng, bị thú vật cắn, rắn cắn, những vết thương mà các vật thể lạ còn nằm ở trong, vật thể lạ ở trong mắt và mắt bị thương, chảy máu mũi, chảy máu bên trong cơ thể, và các nội thương.
CHẢY MÁU CAM
Mũi thường tự nhiên chảy máu gọi là chảy máu cam, nhất là con nít. Còn người lớn, đặc biệt những người có huyết áp cao, hay chảy máu mũi trong lúc không bị thương tích gì cả. Nhưng thường sau khi bị thương, họ hay chảy máu mũi hơn.
Cấp cứu
Thường không cần phải điều trị, nhưng nếu máu cứ chảy mãi ta có thể cầm máu bằng những phương pháp sau đây:
Để người bệnh ngồi, đầu hơi ngã về đằng sau, cho thở bằng miệng. Nới rộng cổ áo hay bất cứ vật gì chung quanh cổ. Nên đắp vải lạnh, ướt lên mũi và mặt. Thường máu chảy một bên thôi, và trong phần nhiều trường hợp máu chảy từ chỗ ngăn giữa phía trong mũi một chút. Nên ấn mạnh lỗ mũi đang chảy máu độ 4 hay 5 phút để máu có dịp đông lại. Nhớ dặn người bị chảy máu cam không được hỉ mũi trong vài giờ.
Ta cũng có thể làm cách khác là lấy một rẻo vải thưa sát trùng nhét nhẹ vào lỗ mũi bị chảy máu chừa một đầu ra ngoài để dễ lấy ra. Nên cho người ấy nằm yên đầu cao hơn mình.
Trong trường hợp không cầm máu được, hoặc chảy máu rất thường nên nhờ bác sĩ điều trị.
XUẤT HUYẾT BÊN TRONG
Những chỗ hay bị xuất huyết bên trong là bao tử, phổi và ruột.
Máu chảy từ bao tử thường bị mữa ra, và màu giống cặn cà phê.
Nước tiêu hóa đã tác động máu, biến thành nâu và máu đông lại thành từng cục nhỏ cỡ bã cà phê lớn. Các nguyên nhân thông thường cả chứng chảy máu này là do những vết thương hay mụt lở trong bao tử. Đừng lẫn lộn máu ở miệng, mũi, phổi với máu ở bao tử chảy ra.
Máu ở phổi ho ra đỏ tươi và như đầy bọt. Bệnh lao phổi là nguyên nhân thông thường nhất của chứng tự nhiên chảy máu ở phổi. Những vết thương lủng, nhất là khi một xương sườn bị gãy và đâm vào phổi, cũng làm chảy máu.
Khi ruột chảy máu, nếu ra từ một điểm hơi cao, một phần máu bị tiêu hóa và biến thành một khối đen sậm. Nếu máu lẫn trong phẩn mà máu đỏ tươi, tức máu chảy từ một điểm tương đối thấp trong ruột.
Có ba triệu chứng chính của việc xuất huyết bên trong là:
1. Bần thần khó chịu.
2. Lo sợ.
3. Khát nước.
Ba triệu chứng này thường hiện ra trước khi có bằng cớ ở bên ngoài chứng tỏ có sự xuất huyết ở bên trong. Thật ra trong bất kỳ trường hợp nào mà nạn nhân có ba triệu chứng này, nhất là mặt tái mét, mạch nhảy yếu và sau cùng suy nhược toàn diện, ta phải coi như người ấy đang bị xuất huyết bên trong.
Cấp cứu
Phương pháp cứu cấp đều giống nhau trong cả ba trường hợp.
Để bệnh nhân nằm ngửa, thẳng chừng nào tốt chừng nấy. Nên quay đầu họ sang một bên để trong trường hợp bị ho hay mửa, họ không bị nghẹt và ngộp thở.
Nên để bệnh nhân được yên tĩnh hoàn toàn. Khi thật cần thiết mới được dời đi, nhưng vẫn ở vị trí nằm thẳng.
Giữ nạn nhân cho ấm. Hãy an ủi họ. Một người xuất huyết từ phổi hay từ bao tử thường sợ hãi lắm. Điều này tăng thêm sự tuần hoàn, làm máu đông chậm và thường xuất huyết nhiều thêm.
Khi ngực bị thương mà phổi lủng và máu chảy lộn trở vô, nếu để nạn nhân nằm, có thể họ không thở được. Gặp trường hợp này ta cần phải đỡ nạn nhân dậy, nhưng chỉ đủ cao để thở thôi.
Phải mời bác sĩ điều trị sớm chừng nào tốt chừng nấy.
Ngoại lệ
Nếu nạn nhân bị kích ngất, nên để nạn nhân nằm thẳng, nhơn hơi cao hơn mình (Xin xem thêm chương Hô hấp Nhân Tạo).
CÁC NỘI THƯƠNG
Các nội thương do những cú đánh vào bụng thường gây nên một vấn đề khó khăn đặc biệt, vì tính chất và diện tích của vết thương không rõ ràng. Thường bị kích ngất nặng.
Hãy tuân theo những lời chỉ dẫn thông thường về cứu thương. Đặt nạn nhân nằm xuống, trị kích ngất và mời bác sĩ. Nếu cần hãy dời người bị nạn. Vẫn để họ nằm và chuyên chở nạn nhân cẩn thận.