Phòng ngừa bệnh tim mạch
Bệnh tim mạch là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở phụ nữ. Hằng năm theo những thống kê tại Mỹ có 500.000 phụ nữ tử vong do bệnh tim mạch. Tức là cứ một phút lại có một phụ nữ qua đời vì bệnh tim mạch. Việc hiểu biết nguy cơ của bản thân trong mỗi phụ nữ có thể giúp cho họ có cuộc sống khỏe mạnh và dài lâu. Có lối sống lành mạnh, dùng thuốc một cách thích hợp và đúng đắn sẽ giúp cho phụ nữ có thể phòng tránh và điều trị được những bệnh tim mạch, làm giảm khả năng nhồi máu cơ tim và tai biến mạch máu não.
Đánh giá nguy cơ của bản thân
Nguy cơ tim mạch ai cũng có, nhưng từng trường hợp sẽ có những yếu tố nguy cơ khác nhau, ở mức độ nhiều hay ít, cao hay thấp. Đánh giá được yếu tố nguy cơ của bản thân sẽ giúp chúng ta có biện pháp tốt nhất để dự phòng được bệnh tim mạch. Hiện nay, có nhiều cách phân loại đánh giá yếu tố nguy cơ nhưng đánh giá của Framingham được sử dụng rộng rãi nhất trong đánh giá các nguy cơ tim mạch. Dựa trên bảng tính điểm đánh giá nguy cơ mà ta có thể ước tính nguy cơ nhồi máu cơ tim và tai biến mạch máu não trong 10 năm tiếp theo. Qua tính điểm ở từng người, ta có thể tự phân loại bản thân là có nguy cơ cao, trung bình hay thấp.
Nếu bạn thực sự đã có bệnh tim mạch như tai biến mạch máu não, bệnh mạch ngoại vi, phình động mạch chủ bụng, đái tháo đường, hoặc bệnh thận mãn tính nghĩa là bạn đã có nguy cơ cao mà không cần phải cộng điểm nguy cơ.
Thay đổi lối sống
Thay đổi lối sống, có cuộc sống lành mạnh là một cách tốt để làm hạ thấp yếu tố nguy cơ.
Thay đổi lối sống bao gồm:
- Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày.
- Bắt đầu chương trình hồi phục tim mạch nếu trước đó bạn nằm viện do bệnh tim hay vừa trải qua một can thiệp tim mạch.
- Theo chế độ ăn kiêng, nghĩa là ăn nhiều rau quả, ngũ cốc, những thực phẩm không có chất béo hoặc ít chất béo, cá, đậu và những thực phẩm protein có hàm lượng chất béo hòa tan thấp (như thịt gia cẩm, thịt nạc, protein thực vật). Ăn ít những thức ăn có acid béo.
- Duy trì cân nặng ở mức bình thường (BMI từ 18 đến 25). Nếu muốn giảm cân, bạn nên theo một chương trình giảm cân.
Một vấn đề ít gặp ở phụ nữ Việt Nam, nhưng trong vài năm gần đây có xu hướng gia tăng, nhất là phụ nữ thành thị đó là hút thuốc lá. Bạn nên ngừng hút thuốc lá nếu đang hút, tránh việc tái hút thuốc và tránh hút thuốc lá bị động (ở cạnh những người hút thuốc lá).
Điều chỉnh những yếu tố nguy cơ
Huyết áp:
Huyết áp lý tưởng là mức huyết áp xung quanh 120/80mmHg. Nếu huyết áp cao hơn chút ít so với mức này, bạn cần phải thay đổi lối sống, có lối sống lành mạnh hơn. Nếu huyết áp lớn hơn 140/90mmHg (hoặc huyết áp lớn hơn 130/80mmHg khi kèm theo đái tháo đường), bạn nên sử dụng thuốc. Các thuốc tăng huyết áp phải được bác sĩ chỉ định dùng.
Mức cholesterol:
Chúng ta nên biết mức cholesterol của mình. Mức cholesterol lý tưởng là dưới 200mg/dl. Mức LDL cholesterol (cholesterol xấu) lý tưởng dưới 100mg/d1. Mức HDL cholesterol (cholesterol tốt) lý tưởng cao hơn 50mg/dÌ và triglyceride (một loại chất béo khác trong máu) lý tưởng thấp hơn 150mg/dl.
Đái tháo đường:
Theo một số thống kê của Viện Nội tiết, số phụ nữ mắc bệnh đái tháo đường khoảng 14% trong giới. Tăng cân quá mức là nguy cơ dẫn tới đái tháo đường type 2 (đái tháo đường mắc phải). Nếu chúng ta không điều trị bệnh đái tháo đường có thể dẫn tới nhồi máu cơ tim hoặc tai biến mạch máu não. Chế độ ăn, tập thể dục và dùng thuốc là những biện pháp để khống chế đường huyết về mức bình thường. Để theo dõi đường huyết lâu dài chúng ta nên làm thêm HbA1c (phương pháp thử lượng đường có trong máu) và duy trì ở mức dưới 7%.
Điều trị thuốc cho những bệnh nhân có nguy cơ cao
Đôi với những bệnh nhân có nguy cơ cao, sử dụng thuốc điều trị có thể làm giảm tỷ lệ tử vong do bệnh tim mạch. Các thuốc thường được sử dụng là:
- Thuốc ức chế men chuyển: Các thuốc ức chế men chuyển có tác dụng rõ ràng trong giảm huyết áp, điều trị suy tim, ngăn ngừa tai biến mạch máu não. Tác dụng phụ hay gặp của thuốc là ho, khi ho ta có thể chuyển sang các thuốc ức chế thụ thể angiotensin.
- Thuốc chống ngưng kết tiểu cầu (aspirin): Aspirin liều thấp nên được sử dụng cho những bệnh nhân nữ có bệnh mạch vành. Tuy nhiên, bệnh nhân có bệnh gan, thận, loét dạ dày, nguy cơ chảy máu không nên dùng một cách thường xuyên và phải có chỉ định của bác sĩ.
- Chẹn beta: Thuốc nên được sử dụng cho những bệnh nhân có nhồi máu cơ tim, cơn đau thắt ngực.
- Thuốc giảm mỡ máu statin: Các thuốc statin làm giảm LDL cholesterol, thậm chí cả khi LDL cholesterol dưới 100mg/dl.
- Thuốc giảm mỡ máu loại fibrate: Các thuốc fibrate làm giảm triglyceride, cũng như làm tăng HDL cholesterol.
- Warfarin: Ở những bệnh nhân có rung nhĩ hoặc nhịp tim không đều có thể dẫn đến tai biến mạch máu não. Trong trường hợp này bệnh nhân nên dùng warfarin.
Các thuốc không nên dùng
Hormone thay thế: Việc sử dụng các hormone thay thế ở thời kỳ tiền mãn kinh có thể dẫn tới nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não ở một số bệnh nhân. Vì vậy, khi dùng các hormone sinh dục để điều trị các triệu chứng của tiền mãn kinh, ta nên có trao đổi với bác sĩ điều trị.
Vitamin E: Vitamin E không nên sử dụng để dự phòng bệnh tim mạch. Một số thử nghiệm lâm sàng gần đây cho thấy rằng vitamin E không có hiệu quả cho dự phòng bệnh tim mạch. Một số nghiên cứu khác còn cho thấy vitamin E làm tăng tỷ lệ tai biến mạch máu não. Ngoài ra, vitamin E còn tương tác với các thuốc nhóm statin làm giảm tác dụng của các thuốc nhóm statin.
Aspirin cho những bệnh nhân có nguy cơ thấp: Aspirin không nên sử dụng ở những bệnh nhân có nguy cơ thấp, bởi nguy cơ chảy máu tăng lên rõ rệt, trong đó hiệu quả dự phòng bệnh tim mạch ở những bệnh nhân có nguy cơ thấp thì vẫn chưa rõ ràng.