Những điều cần biết về huyết áp cao

Tăng huyết áp là gì?

Tăng huyết áp, hay cao huyết áp, là một tình trạng phổ biến. Bạn có nhiều khả năng mắc căn bệnh này, khi bạn lớn tuổi. Huyết áp là lực ép máu vào thành động mạch. Khi huyết áp quá cao, tim bạn phải làm việc nhiều hơn. Điều này có thể gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho các động mạch. Theo thời gian, cao huyết áp không được kiểm soát sẽ khiến bạn dễ mắc bệnh tim, đột quỵ và bệnh thận.

Triệu chứng tăng huyết áp

Huyết áp cao thường được gọi là kẻ giết người thầm lặng vì nó không phải lúc nào cũng xuất hiện triệu chứng ra bên ngoài. Điều này có nghĩa là bạn có thể bị cao huyết áp trong nhiều năm và bạn không hề biết. Ngoài ra cao huyết áp có thể lặng lẽ làm hỏng tim, phổi, mạch máu, não và thận nếu không được điều trị. Đây là một nguyên nhân chính gây ra đột quỵ và đau tim.

Các con số có ý nghĩa gì?

Chỉ số huyết áp bình thường sẽ giảm xuống dưới 120/80. Kết quả cao hơn theo thời gian có thể giúp phát hiện được bệnh cao huyết áp. Số trên cùng (tâm thu) cho thấy áp lực khi tim bạn đập. Số thấp hơn (tâm trương) đo áp lực khi nghỉ giữa các nhịp tim, khi tim bạn nạp đầy máu.

Dấu hiệu cảnh báo cao huyết áp 

Huyết áp tăng cao luôn ở trên mức bình thường, trong khoảng từ 120 đến 129 đối với huyết áp tâm thu và dưới 80 đối với huyết áp tâm trương. Những người có chỉ số trong phạm vi này có nhiều khả năng bị bệnh tim hơn những người có chỉ số thấp hơn. Vì vậy bác sĩ có thể đề nghị bạn nên thay đổi lối sống để giúp giảm chỉ số của bạn.

Cơn tăng huyết áp

Bạn bị cao huyết áp giai đoạn 1 nếu chỉ số tâm thu nằm trong khoảng từ 130 đến 139 hoặc tâm trương nằm trong khoảng từ 80 đến 89. Còn nếu chỉ số tâm thu từ 140 trở lên hoặc tâm trương 90 hoặc cao hơn được gọi là cao huyết áp giai đoạn 2. Triệu chứng của bạn có thể không xuất hiện. Nhưng nếu tâm thu của bạn trên 180 hoặc tâm trương của bạn trên 120, đây được gọi là cơn tăng huyết áp (hypertensive crisis), có thể dẫn đến đột quỵ, đau tim hoặc tổn thương thận. Do đó hãy nghỉ ngơi trong vài phút và huyết áp dần ổn định. Nếu vẫn còn cao, hãy gọi 115. Các triệu chứng bao gồm đau đầu, lo lắng và chảy máu cam nghiêm trọng. Hoặc bạn có thể cảm thấy khó thở hay bất tỉnh.

Những ai bị cao huyết áp?

Nam giới có nhiều khả năng bị cao huyết áp hơn phụ nữ (lên đến 45 tuổi). Nguy cơ thậm chí còn lớn hơn khi chúng ta già đi (65 tuổi hoặc cao hơn), cao huyết áp phổ biến hơn ở phụ nữ. Ngoài ra bạn cũng có nhiều khả năng bị cao huyết áp nếu một thành viên thân thiết trong gia đình bị bệnh. Cao huyết áp cũng phổ biến ở những người mắc bệnh tiểu đường. Nhưng trong hầu hết các trường hợp, nguyên nhân thường không được biết đến. Đôi khi, bệnh thận hoặc tuyến thượng thận cũng có thể khiến cho cao huyết áp xảy ra.

Chủng tộc

Người Mỹ gốc Phi có nhiều khả năng bị tăng huyết áp và ở độ tuổi trẻ hơn. Nghiên cứu di truyền cho thấy cao huyết áp dễ xảy ra hơn khi bạn ăn nhiều muối. Bên cạnh đó chế độ ăn uống và trọng lượng dư thừa cũng tạo nên sự khác biệt.

Nói không với muối Natri

Hãy kiểm tra xem bạn nhận được bao nhiêu muối mỗi ngày. Bởi vì việc ăn quá nhiều muối khiến cho cơ thể bạn giữ nước. Điều này gây ra nhiều gánh nặng lớn hơn cho trái tim của bạn và cao huyết áp. Mục tiêu cho ít hơn 1.500 miligam natri mỗi ngày. Vì vậy bạn nên kiểm tra nhãn dinh dưỡng và thực đơn cẩn thận. Thực phẩm chế biến chiếm phần lớn lượng natri. Súp đóng hộp và ăn nhiều thịt vào bữa trưa cũng có thể là nghi phạm chính.

Hãy xử lý sự căng thẳng

Căng thẳng có thể làm cho huyết áp tăng đột biến, nhưng không có bằng chứng nào cho thấy căng thẳng khiến cho cao huyết áp xảy ra trong thời gian dài. Để quản lý nó, hãy tránh xa những thứ không lành mạnh như chế độ ăn uống kém, sử dụng rượu và hút thuốc. Tất cả đều liên quan đến huyết áp cao và bệnh tim.

Giảm cân

Thừa cân làm căng thẳng trái tim của bạn và khiến cho tỷ lệ mắc bệnh cao huyết áp gia tăng đáng kể. Vì thế đây là lý do tại sao chế độ ăn kiêng được thiết kế để giảm huyết áp cũng như kiểm soát lượng calo. Khi đó bạn sẽ cắt bỏ thực phẩm có chứa chất béo và đường bổ sung, đồng thời ăn thêm nhiều trái cây, rau, protein nạc và chất xơ. Ngay cả việc giảm được 4,5kg cũng có thể tạo ra sự khác biệt.

Cắt giảm rượu bia

Việc uống quá nhiều rượu có thể làm tăng huyết áp của bạn. Do đó hãy giới hạn đồ uống không quá hai ly mỗi ngày đối với nam hoặc một ly mỗi ngày đối với nữ. Một ly khoảng bao nhiêu?

• 355ml bia.
• 118ml rượu. 
• 44ml rượu mạnh kết hợp với loại nước khác.
• 30ml rượu mạnh kết hợp với loại nước khác.

Caffeine vẫn ổn

Caffeine có thể làm bạn bồn chồn, vậy caffeine có làm tăng huyết áp hay không? Thực tế caffeine có thể làm huyết áp tăng trong một thời gian ngắn, nhưng hiện không có mối liên hệ nào giữa caffeine và cao huyết áp. Vì vậy bạn có thể uống một hoặc hai tách cà phê mỗi ngày một cách an toàn.

Các sản phụ có thể bị cao huyết áp trong thai kỳ

Cao huyết áp thai kỳ có thể ảnh hưởng đến những phụ nữ chưa bao giờ bị huyết áp cao trước đó. Tình trạng này thường xảy ra trong khoảng nửa sau của thai kỳ. Nếu không điều trị, cao huyết áp có thể dẫn đến một tình trạng nghiêm trọng được gọi là tiền sản giật. Điều này khiến cho lưu lượng máu và oxy đến em bé bị hạn chế và có thể ảnh hưởng đến thận và não của sản phụ. Sau khi sinh, huyết áp của sản phụ sẽ trở lại mức bình thường, nhưng cao huyết áp có thể kéo dài trong vài tuần...

Thuốc có thể gây ra cao huyết áp

Thuốc cảm lạnh và cúm cùng với thuốc thông mũi là một trong một số nhóm thuốc có thể làm cao huyết áp. Những loại khác bao gồm thuốc giảm đau NSAID, steroid, thuốc giảm cân, thuốc tránh thai và một số thuốc chống trầm cảm cũng có thể khiến huyết áp tăng lên. Và nếu bạn bị cao huyết áp, hãy hỏi bác sĩ nếu bất kỳ loại thuốc hoặc thực phẩm chức năng nào bạn đang sử dụng có thể ảnh hưởng đến chỉ số của bạn.

Bác sĩ có thể là nguyên nhân gây ra cao huyết áp

Bạn có thể nhận thấy được chỉ số huyết áp của mình đang tăng cao trong văn phòng của bác sĩ. Điều này có lẽ là do các dây thần kinh gây ra. Hoặc chúng có thể chỉ xảy ra bất chợt và biến mất sau đó. Điều này có nghĩa là bạn có nhiều khả năng bị huyết áp cao về sau. Vì vậy để nhận được chỉ số chính xác hơn, hãy đo huyết áp tại nhà, ghi lại kết quả và chia sẻ chúng với bác sĩ. Mang theo thiết bị đo huyết áp tại nhà để bác sĩ có thể kiểm tra thiết bị và kỹ thuật của bạn.

Cao huyết áp có thể ảnh hưởng đến trẻ em

Cao huyết áp thường là một vấn đề đối với người già, nhưng trẻ em cũng có thể bị tình trạng này. Thông thường để xác định tình trạng ở trẻ bác sĩ sẽ dựa trên tuổi, chiều cao và giới tính. Bác sĩ sẽ thông báo cho bạn biết nếu trẻ có vấn đề nào liên quan đến điều này. Trẻ em thừa cân có nhiều khả năng mắc bệnh hơn, hoặc nếu trẻ có tiền sử gia đình bị mắc bệnh. 

Hãy thử chế độ ăn kiêng DASH

Bạn có thể giảm huyết áp bằng cách ăn uống tốt hơn. Chế độ ăn kiêng DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) còn được gọi là phương pháp tiếp cận chế độ ăn uống để ngăn chặn tăng huyết áp - chế độ ăn này bao gồm trái cây, rau, thực phẩm ngũ cốc, sữa ít béo, cá, thịt gia cầm và các loại hạt. Tránh xa thịt đỏ, chất béo bão hòa và đồ ngọt. Bên cạnh đó cắt giảm natri trong chế độ ăn uống cũng có thể giúp ích.

Tập thể dục nhiều hơn

Hoạt động thường xuyên giúp hạ huyết áp. Người lớn nên tập thể dục với cường độ vừa phải khoảng 150 phút mỗi tuần. Điều này có thể bao gồm làm vườn, đi bộ nhanh, đi xe đạp hoặc các tập thể dục nhịp điệu khác. Thêm vào một số hoạt động tăng cường cơ bắp ít nhất 2 ngày một tuần cũng có thể giúp ích. Vì vậy hãy nhắm mục vào tiêu tất cả các nhóm cơ chính.

Thuốc lợi tiểu

Còn được gọi là thuốc nước, loại thuốc này thường được lựa chọn đầu tiên nếu thay đổi chế độ ăn uống và tập thể dục không đủ. Thuốc giúp cơ thể giảm lượng natri và nước dư thừa để giảm huyết áp. Điều này có nghĩa là khi bạn dùng thuốc bạn sẽ đi tiểu thường xuyên hơn. Hiện nay một số thuốc lợi tiểu có thể làm giảm lượng kali trong cơ thể. Tuy nhiên tác dụng phụ của thuốc có thể là yếu cơ, chuột rút chân và mệt mỏi. Ở một số bệnh nhân tiểu đường lượng đường trong máu của họ có thể tăng lên. Rối loạn cương dương là một tác dụng phụ của thuốc nhưng ít phổ biến hơn.

Thuốc chẹn beta

Những loại thuốc này làm chậm nhịp tim của bạn, điều đó có nghĩa là tim không phải làm việc vất vả. Thuốc cũng được sử dụng để điều trị các bệnh tim khác, như nhịp tim bất thường hoặc rối loạn nhịp tim. Bác sĩ của bạn có thể kê toa thuốc chẹn beta cùng với các loại thuốc khác. Tác dụng phụ có thể bao gồm mất ngủ, chóng mặt, mệt mỏi, tay chân lạnh và rối loạn cương dương.

Thuốc ức chế men chuyển angiotensin

Những loại thuốc này giúp hạn chế việc cung cấp angiotensin II của cơ thể (đây là một chất làm cho các mạch máu co lại và thu hẹp). Kết quả là các động mạch sẽ không bị căng thẳng, mở (giãn), cũng như hạ huyết áp và tim của bạn sẽ ít ráng sức hơn. Tác dụng phụ có thể bao gồm ho khan, nổi mẩn da, chóng mặt và nồng độ kali cao. Đừng có thai trong khi dùng một trong những loại thuốc này.

Thuốc đối kháng thụ thể angiotensin II 

Thay vì giảm việc cung cấp angiotensin II, các loại thuốc này sẽ ngăn chặn các thụ thể đối với angiotensin. Sự phong tỏa này ngăn chặn các tác động thắt chặt động mạch của hóa chất và làm giảm huyết áp của bạn. Thuốc ARB có thể mất vài tuần để trở nên hiệu quả hoàn toàn. Các tác dụng phụ có thể xảy ra bao gồm chóng mặt, chuột rút cơ bắp, mất ngủ và nồng độ kali cao. Đừng có thai trong khi dùng thuốc này.

Thuốc chặn kênh canxi làm chậm nhịp

Canxi gây co bóp tim mạnh hơn. Những loại thuốc này làm chậm sự di chuyển canxi vào các tế bào của tim và mạch máu của bạn. Điều này làm giảm nhịp tim và hạn chế căng thẳng cho các mạch máu của bạn. Những loại thuốc này có thể gây chóng mặt, tim đập nhanh, sưng mắt cá chân và táo bón. Bạn có thể uống thuốc với thức ăn hoặc sữa. Tránh nước ép bưởi và rượu vì có thể tương tác.

Các loại thuốc khác có thể giúp

Thuốc giãn mạch, thuốc chẹn alpha và chất chủ vận cũng làm giảm bớt căng thẳng cho mạch máu. Tác dụng phụ có thể bao gồm chóng mặt, tim đập nhanh, đau đầu hoặc tiêu chảy. Bác sĩ của bạn có thể đề nghị họ nếu các loại thuốc huyết áp khác không hoạt động đủ tốt hoặc nếu bạn có một tình trạng khác.

Liệu pháp bổ sung là một lựa chọn

Thiền có thể hạ huyết áp bằng cách đưa cơ thể vào trạng thái nghỉ ngơi sâu. Yoga, thái cực quyền, và thở sâu cũng có thể giúp ích. Vì vậy hãy kết hợp các kỹ thuật thư giãn này với các thay đổi lối sống khác, như chế độ ăn uống và tập thể dục. Nhưng hãy lưu ý rằng các liệu pháp thảo dược có thể xung đột với các loại thuốc khác mà bạn dùng. Thực tế một số loại thảo mộc có thể dẫn đến tănghuyết áp. Vì vậy hãy thông báo cho bác sĩ biết nếu bạn đang dùng thảo dược hoặc các thực phẩm chất năng khác trong chế độ ăn uống.

Sống với huyết áp cao

Tăng huyết áp thường là một tình trạng suốt đời. Điều quan trọng là phải uống thuốc và tiếp tục theo dõi huyết áp của bạn. Nếu bạn giữ huyết áp trong tầm kiểm soát, bạn có thể giảm tỷ lệ đột quỵ, bệnh tim và suy thận.