Những điều cần biết về COVID kéo dài

Các bác sĩ tại UT Health Austin đã cố gắng giải đáp câu hỏi tại sao một số bệnh nhân COVID-19 bị ốm kéo dài trong nhiều tháng hoặc nhiều năm.

Kể từ tháng 7 năm ngoái, những bệnh nhân mắc COVID kéo dài hoặc hội chứng COVID kéo dài đều được điều trị tại chương trình hậu COVID-19 tại UT Health Austin, chi nhánh lâm sàng của Trường Y Đại học Texas Dell.

Những bệnh nhân có triệu chứng hậu COVID-19 kéo dài được chia làm ba nhóm:

• Những bệnh nhân đã nhập viện, thậm chí là đang được thở máy có các triệu chứng kéo dài sau máy thở và đang hồi phục: diễn tiến bệnh tốt hơn trong vòng sáu tháng đến một năm.
• Những bệnh nhân có các triệu chứng kéo dài chẳng hạn như ho hoặc kèm một số bệnh khác: diễn tiến bệnh kéo dài từ ba đến sáu tháng.
• Một căn bệnh mới sau nhiễm COVID-19 được gọi COVID kéo dài hoặc hậu COVID-19 hoặc hội chứng COVID kéo dài. Hầu hết trường hợp bệnh nhân mắc căn bệnh này không nhập viện vì COVID-19 trước đó. Có vẻ như ban đầu bệnh nặng như thế nào không quan trọng. Thay vào đó, điều quan trọng là hệ thống thần kinh tự chủ (điều hòa nhịp tim, hô hấp và tiêu hóa) đã bị phá hủy bởi COVID-19.

Đối với nhóm thứ ba, hiện tại chưa có giải pháp điều trị thích hợp.

Triệu chứng chung thường là mệt mỏi tương tự như hội chứng mệt mỏi mãn tính và sương mù não. Ngoài ra còn một số triệu chứng khác có thể bị như khó thở, nhịp tim nhanh, chóng mặt do thay đổi huyết áp, các vấn đề về tiêu hóa, khó điều chỉnh nhiệt độ cơ thể và khó ngủ. Triệu chứng phổ biến là mệt mỏi, khó chịu sau gắng sức, đặc biệt là sau các hoạt động thể chất hoặc tinh thần.

Họ cũng có thể bị dị ứng hoặc nhạy cảm với thực phẩm mà họ chưa từng mắc phải trước đây, thậm chí là phát ban. Một số người có thể cảm thấy lo lắng nhiều hơn hoặc xuất hiện dấu hiệu lo lắng mới.

Mặc dù COVID kéo dài có thể xảy ra với bất kỳ ai, nhưng thường gặp hơn ở một số nhóm người nhất định như: phụ nữ khỏe mạnh ở độ tuổi 30 và 40; đàn ông ở độ tuổi 40 và 50; và thanh thiếu niên.

Brode nói: "Chúng tôi vẫn không biết những triệu chứng này sẽ kéo dài bao lâu.".

Chương trình hiện đang khám cho khoảng 150 bệnh nhân.

Điều gì xảy ra đối với hội chứng COVID kéo dài?

Những ảnh hưởng do COVID-19 vẫn đang được nghiên cứu, nhưng một số có thể được phát hiện trong các đợt bùng phát virus trước đó, cũng như ít được nói đến về các hậu quả có thể xảy ra sau bất kỳ loại virus nào.

Brode nói: "Điều này rõ ràng đã xảy ra sau dịch cúm Tây Ban Nha năm 1918 và cúm năm 1890."

COVID kéo dài là phản ứng của cơ thể đối với vi rút COVID-19, đây là một bệnh toàn thân, xâm nhập khắp nơi trong hệ thống mạch máu của cơ thể. Vì COVID-19 là bệnh mới nên cơ thể không nhận biết được để xử lý đúng cách.

Các nhà nghiên cứu đã xem xét sinh thiết da ở những bệnh nhân mắc COVID kéo dài và phát hiện ra bệnh lý thần kinh sợi nhỏ, hoặc tổn thương các dây thần kinh nhỏ nhất trong cơ thể. Những dây thần kinh này điều chỉnh nhận thức cảm giác của cơ thể. Các tế bào thần kinh nhỏ này cũng được tìm thấy trong mũi, tai, tim và phổi, đó là lý do tại sao xuất hiện các triệu chứng COVID-19 như mất khứu giác, mất thăng bằng, nhịp tim nhanh hoặc khó thở có thể kéo dài.

Không giống như những người bị COVID-19 nặng phải nhập viện và thở máy, những người bị COVID kéo dài không bị tổn thương tim phổi, ít nhất là không phát hiện trong các xét nghiệm. Ông Bronde cho biết: "Có thể là do các thử nghiệm hiện tại không đủ tốt để phát hiện ra những bất thường này".

Những bệnh nhân mắc COVID kéo dài có thể không có vấn đề gì về tim, phổi, nhưng lại ảnh hưởng đến hệ thần kinh tự chủ. Như một cách để cơ thể báo hiệu rằng đang có vi rút xâm nhập và cần phản ứng, gây ra nhịp tim nhanh và khó thở.

Điều trị biến thể dựa theo các biến thể trước đó đối với COVID kéo dài

Hiện tại, chương trình Austin đang làm việc với những người bị nhiễm biến thể delta trong ba đợt đầu tiên. Còn quá sớm để điều trị cho những người nhiễm biến thể omicron vì trung tâm thường bắt đầu làm việc với những người đã có các triệu chứng trong ít nhất ba tháng.

Brode không tìm thấy bất kỳ sự khác biệt nào giữa những người bị nhiễm coronavirus đầu tiên và những người bị nhiễm biến thể delta. Ông nghi ngờ trong một vài tháng nữa vẫn sẽ không thấy sự khác biệt ở những người bị nhiễm omicron so với delta hoặc các biến thể trước đó.

Ông nói: “Thật khó tiên lượng, nhưng hy vọng rằng có thể có ít ca COVID kéo dài hơn với omicron vì nhiều người đã được chủng ngừa. Tiêm phòng có xu hướng làm giảm nhẹ các triệu chứng của vi rút. Ông hy vọng rằng, nếu vi-rút COVID-19 là tác nhân gây ra COVID kéo dài, có lẽ vắc-xin có thể giúp bảo vệ chống lại điều đó, nhưng sẽ không hoàn toàn khỏi hẳn.

Ước tính hiện tại có khoảng 4% những người đã bị COVID-19 thuộc nhóm thứ ba và có nguy cơ mắc COVID kéo dài. Hy vọng của ông là với omicron, nó có thể xuống mức thấp nhất là 1%.

Các bác sĩ đang điều trị COVID kéo dài như thế nào

Đầu tiên là điều trị triệu chứng. Hiện nay, các bác sĩ đang điều trị dựa trên các phương pháp có hiệu quả đối với hội chứng mệt mỏi mãn tính hoặc rối loạn chuyển hóa máu - cơ thể không tự điều chỉnh hệ thống thần kinh tự chủ của mình. Một số loại thuốc chống trầm cảm đã được chứng minh là hữu ích với chứng mệt mỏi và lo lắng. Ngoài ra còn giúp giảm tình trạng viêm não.

Bên cạnh đó, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện liệu pháp vật lý trị liệu, nhưng không phải các phương pháp vật lý trị liệu tiêu chuẩn, để tăng sức mạnh cơ. Các giao thức mới này được thiết kế cho những bệnh nhân có triệu chứng mệt mỏi sau gắng sức, giúp họ dần dần có thể hoạt động trở lại bình thường. 

Liệu pháp chăm sóc sức khỏe tâm thần có thể được chỉ định để giúp chống lại những ảnh hưởng lâu dài của bệnh mãn tính.

Phần lớn các liệu pháp khác là điều trị các triệu chứng. Melatonin hai giờ trước khi đi ngủ được gợi ý cho những người khó ngủ. Đối với những người mất khứu giác, steroid mũi và liệu pháp khứu giác có thể hữu ích. Những người bị đau đầu hàng ngày có được cung cấp thuốc giảm đau.

Vẫn chưa có phương pháp điều trị nhắm mục tiêu cụ thể đối với COVID kéo dài, nhưng Brode hy vọng sẽ có và chương trình sau COVID tại UT Health sẽ có thể tham gia vào các thử nghiệm lâm sàng dành cho những bệnh nhân đó.

Phải làm gì nếu các triệu chứng COVID-19 kéo dài

Hầu hết các triệu chứng COVID-19 kéo dài sẽ bắt đầu thuyên giảm trong vòng 4 đến 12 tuần sau lần nhiễm đầu tiên. Nếu các triệu chứng không cải thiện sau 4 tuần hoặc ngày càng tệ hơn hoặc xuất hiện triệu chứng mới, hãy đến gặp bác sĩ điều trị chính để được xử trí sớm nhất có thể.

Điều trị các triệu chứng bằng cách sử dụng thuốc ho không kê đơn để trị ho hoặc acetaminophen để trị đau đầu. Nếu bạn đang gặp vấn đề về đường tiêu hóa, hãy thử chia nhỏ các bữa ăn và cung cấp đủ nước cho cơ thể.

Nếu bạn bị chóng mặt khi ngủ dậy, hãy đứng dậy từ từ để huyết áp điều chỉnh. Brode cho biết có rất nhiều người phải nhập viện sau COVID-19 vì bị ngã.

Nếu bạn kiệt sức hoặc bị sương mù não, đừng cố gắng vượt qua và làm việc nhiều; điều đó có thể làm cho các triệu chứng trầm trọng hơn. Thường xuyên nghỉ ngơi và từ từ trở lại mức độ hoạt động bình thường.

Brode nói: “Tôi nghĩ đây là thời điểm để thực sự lắng nghe cơ thể, để bản thân được nghỉ ngơi và thư giãn."

Nhưng nếu bạn gặp khó khăn trong việc quay lại các hoạt động thường ngày của mình, bạn có thể tham khảo các phương pháp vật lý trị liệu dành cho bệnh nhân sau COVID.

Nếu mọi thử không cải thiện sau ba tháng, hãy yêu cầu giới thiệu đến chương trình sau COVID.

Được phân phối bởi Tribune Content Agency, LLC.