Những điều cần biết về chẩn đoán và điều trị đột quỵ

Đột quỵ xảy ra khi dòng chảy của máu đến một phần não bị ngăn chặn. Điều này có nghĩa não không thể nhận được oxy, và các tế bào não có thể bị tổn hại trong vòng vài phút. Đó là lý do tại sao điều quan trọng là phải đến phòng cấp cứu ngay lập tức nếu bạn nghĩ bạn đang bị đột quỵ. Ngoài ra Bạn có lẽ bạn sẽ cần thuốc chống huyết khối trong vòng 3 giờ đầu tiên. 

Các dấu hiệu của đột quỵ có thể khác nhau ở từng người. Nhưng các thử nghiệm

FAST

là một cách dễ dàng để ghi nhớ tình trạng này:

Face (mặt): Yêu cầu người đó cười xem mặt có bị lệch về một bên.

Arm (tay): Yêu cầu người đó nâng cả hai tay. Liệu có một bên tay nào rơi xuống hay không?

Speech (lời nói): Yêu cầu người đó nói một cụm từ ngắn và kiểm tra lời nói có rõ ràng và lưu loát hay không?

Time (thời gian): Nếu bạn nhận thấy bất kỳ những triệu chứng này, hãy gọi 115 ngay và ghi lại thời gian khi các triệu chứng bắt đầu.

Chẩn đoán

Tại bệnh viện, bác sĩ sẽ loại trừ các tình trạng khác có thể gây ra các triệu chứng của bạn. Chúng có thể bao gồm co giật, đau nửa đầu, lượng đường trong máu thấp hoặc vấn đề về tim.

Bác sĩ có thể:

• Đặt câu hỏi, khi nào các triệu chứng bắt đầu và nhận thông tin về lịch sử y tế của bạn.
• Kiểm tra mức độ tỉnh táo và quan sát liệu bạn không thể di chuyển một bên mặt hay bạn gặp rắc rối với sự phối hợp và cân bằng.
• Kiểm tra xem bạn có cảm thấy tê hoặc yếu ở bất kỳ bộ phận nào trên cơ thể hay không.
• Quan sát nếu bạn có vấn đề với tầm nhìn hoặc lời nói.
• Làm một bài kiểm tra thể chất, đo huyết áp và lắng nghe trái tim của bạn.

Sau đó, bác sĩ sẽ cần làm các xét nghiệm máu và xét nghiệm hình ảnh để tìm ra dạng đột quỵ của bạn. Hiện nay loại phổ biến nhất được gọi là đột quỵ thiếu máu cục bộ (nhồi máu não). Gần 90% những người bị đột quỵ đều xảy ra dạng này (khi một cục máu đông chặn dòng máu). Bên cạnh đó một cơn đột quỵ xuất huyết (xuất huyết não) xảy ra khi bạn bị chảy máu trong não.

Xét nghiệm máu

Công thức máu toàn bộ. Xét nghiệm này bao gồm kiểm tra mức độ tiểu cầu, đó là các tế bào giúp đông máu. Phòng thí nghiệm cũng sẽ đo lường mức chất điện phân trong máu để xem thận của bạn hoạt động tốt như thế nào. 

Xét nghiệm đông máu. Một cặp xét nghiệm gọi là PT (Prothrombin Time: thời gian prothrombin) và PTT (Partial thromboplastin time - thời gian thromboplastin từng phần) có thể kiểm tra mức độ đông máu của bạn nhanh như thế nào. Nếu mất quá nhiều thời gian, nó có thể là dấu hiệu của các vấn đề chảy máu.

Xét nghiệm hình ảnh

Chụp cắt lớp vi tính (CT - Computerized tomography). Bác sĩ của bạn sẽ kiểm tra hình chụp từ các góc khác nhau và đặt chúng lại với nhau để quan sát xem có bất kỳ dấu hiệu chảy máu trong não hoặc các tế bào não bị tổn hại hay không. Họ có thể đặt thuốc nhuộm vào tĩnh mạch của bạn trước để tìm phình động mạch, đây là một điểm mỏng hoặc yếu trên động mạch.

Chụp cộng hưởng từ (MRI - Magnetic resonance imaging). Kiểm tra này sử dụng nam châm và sóng vô tuyến mạnh mẽ để tạo nên một hình ảnh chi tiết về bộ não của bạn. Nó sắc nét hơn chụp CT và có thể hiển thị các vết thương sớm hơn so với chụp CT truyền thống.  

Siêu âm động mạch cảnh. Kiểm tra này sử dụng sóng âm thanh để tìm các chất béo có thể đã thu hẹp hoặc chặn các động mạch mang máu đến não.

Siêu âm tim. Đôi khi một cục máu đông hình thành trong một phần khác của cơ thể (thường là trái tim) và đi đến não. Bên cạnh đó kiểm tra này có thể tìm kiếm các cục máu đông trong tim hoặc các phần mở rộng của tim.

Chụp hình động mạch cảnh (chụp ảnh các động mạch ở đầu và cổ). Bác sĩ sẽ đưa thuốc nhuộm vào máu để họ có thể nhìn thấy các mạch máu của bạn bằng tia X. Điều này có thể giúp bác sĩ tìm ra tắc nghẽn hoặc phình động mạch.

Phương pháp điều trị đột quỵ do thiếu máu cục bộ (nhồi máu não)

Bác sĩ có thể đặt một loại thuốc làm tan cục máu đông gọi là tPA (chất hoạt hóa plasminogen mô - Tissue plasminogen activator) trong cánh tay của bạn. Thông thường bạn sẽ nhận được thuốc trong vòng 3 giờ sau đột quỵ. Trong một số trường hợp, bạn vẫn có thể nhận được thuốc sau 4,5 giờ. Ngoài ra bạn có thể sẽ nhận được thuốc trong khi bạn vẫn còn trong phòng cấp cứu.

Nếu bạn không thể nhận được tPA (đây là một loại thuốc mạnh và có thể gây chảy máu), bạn vẫn có thể được dùng aspirin hay một loại thuốc khác để làm loãng máu hoặc giữ cho cục máu đông không bị to hơn.

Một lựa chọn khác là loại bỏ cục máu đông sau khi bạn đến bệnh viện. Bác sĩ sẽ luồn một thiết bị gọi là đặt stent lên động mạch để lấy cục máu đông, hoặc lấy nó ra bằng ống hút. Ngoài ra bác sĩ cũng có thể sử dụng một ống nhỏ, linh hoạt được gọi là ống thông để di chuyển thuốc lên não và trực tiếp đến cục máu đông.

Phương pháp điều trị cho đột quỵ xuất huyết (xuất huyết não)

Mục tiêu đầu tiên là tìm kiếm và kiểm soát chảy máu. Nếu bạn uống thuốc làm loãng máu, bác sĩ sẽ yêu cầu bạn ngừng dùng thuốc. Bước tiếp theo phụ thuộc vào những gì gây ra đột quỵ của bạn.

Tác nhân hàng đầu hiện nay gây ra đột quỵ xuất huyết là huyết áp cao không được kiểm soát. Do đó nếu bạn bị huyết áp cáo, có lẽ bạn sẽ cần dùng thuốc để hạ thấp nó.

Nếu chứng phình động mạch gây ra đột quỵ, bác sĩ của bạn có thể kẹp kín mạch bị vỡ hoặc luồn một cuộn dây nhỏ qua đó để giúp mạch máu không bị vỡ lần nữa.

Bạn sẽ được uống thuốc an thần sau khi thực hiện một trong hai phẫu thuật và tình trạng của bạn sẽ được hồi phục trong bệnh viện.

Mạch máu bị rối cũng có thể gây đột quỵ (một số người được sinh ra đã có tình trạng này). Trong trường hợp này, bác sĩ có thể đưa mạch máu bị rối ra ngoài bằng phẫu thuật, sử dụng bức xạ để thu nhỏ hoặc sử dụng một chất đặc biệt để chặn dòng máu chảy đến chúng.

Sau khi bác sĩ điều trị nguyên nhân gây ra đột quỵ cho bạn, họ sẽ làm việc với bạn để giảm khả năng mắc bệnh khác. Ví dụ, bác sĩ có thể giúp bạn giữ huyết áp trong phạm vi khỏe mạnh.