Những điều cần biết sau khi chuẩn đoán ADHD
Paul Hood, một nhà trị liệu xoa bóp ở Seatle, vừa bước sang tuổi 50, ông đã bắt đầu nghe nhiều hơn về ADHD (rối loạn tăng động giảm chú ý). Khi ông biết về các triệu chứng của rối loạn này, chúng bắt đầu bằng tật đá chân vào nhau. Chúng nghe có vẻ rất khủng khiếp nhưng lại giống như hành vi của chính bản thân ông.
Khi còn nhỏ, các giáo viên của Hood thường yêu cầu ông tập trung và đừng thốt ra bất cứ điều gì. Khi trưởng thành, ông hay đặt nhầm đồ, không đúng thời hạn đã định và đến muộn trong các cuộc hẹn.
"Tôi đã mất rất nhiều công việc chỉ vì đến muộn", Hood nói. Trước khi được giúp đỡ, mức độ căng thẳng của ông luôn cao và sự tự tin của ông luôn thấp.
Liệu điều này có giống như bạn không? Nếu có, thì bạn đang giống như nhiều người trưởng thành mắc ADHD và không được chẩn đoán cho đến sau này trong cuộc sống.
Keith Kosierowski, một nhà trị liệu tâm lý và huấn luyện viên ADHD ở Scituate, cho biết có thể là một sự giải thoát to lớn. Thông thường bạn có thể xoay chuyển mọi thứ với điều trị bằng cách kết hợp thuốc và chiến lược để quản lý cuộc sống hàng ngày.
Làm thế nào nhận được chẩn đoán?
Hiện tại không có xét nghiệm riêng lẻ nào cho ADHD. Thông thường bác sĩ sẽ hỏi về những hành vi của bạn và các triệu chứng điển hình của ADHD chẳng hạn như khó chú ý, bồn chồn và bốc đồng.
Những điều này có nghĩa gì cho hành vi của bạn? Một số điều bạn có thể nhận thấy là bạn:
- Tự nghỉ việc.
- Rất khó để hoàn thành các công việc hàng ngày như việc nhà hoặc thanh toán hóa đơn.
- Hay quên những việc bạn cần làm.
- Dễ dàng cảm thấy buồn phiền.
- Thực hiện không đồng đều trong công việc.
- Mối quan hệ có vấn đề.
- Bị căng thẳng về việc không đáp ứng trách nhiệm.
- Thường cảm thấy thất vọng hoặc tội lỗi.
Đôi khi các bác sĩ khó chẩn đoán ADHD khi bạn là người lớn tuổi, vì các triệu chứng có thể giống với các tình trạng khác liên quan đến lão hóa, tình trạng này tương tự như bệnh Alzheimer sớm. Tuy nhiên, một sự khác biệt chính đó là ADHD có thể xảy ra từ thời thơ ấu.
Nhận trợ giúp như thế nào?
Nếu bạn bị ADHD, một nhóm các chuyên gia sẽ hỗ trợ bạn. Đầu tiên một bác sĩ thần kinh hoặc bác sĩ tâm thần sẽ theo dõi sức khỏe của bạn và kê toa thuốc. Tiếp theo một nhà trị liệu hoặc huấn luyện viên cuộc sống (còn gọi là người khai vấn) có thể giúp bạn tạo ra những thay đổi tích cực trong cuộc sống hàng ngày.
“Người lớn tuổi bị ADHD nên chọn một bác sĩ có kinh nghiệm điều trị”, David W.Goodman, Bác sĩ, Trợ lý giáo sư tâm thần học và khoa học hành vi tại Đại học Y khoa Johns Hopkins nói. Bởi vì khi bạn già đi, các vấn đề như đột quỵ, bệnh tim mạch và tiểu đường là rất phổ biến. Bác sĩ sẽ làm việc với người bệnh (trên 50 tuổi), theo dõi các vấn đề có thể xảy ra và tìm ra căn bệnh nào có thể gây ra các triệu chứng. Sau đó bác sĩ sẽ tạo ra một kế hoạch điều trị phù hợp với nhu cầu của họ.
Thuốc
Bác sĩ có thể cho người bệnh thuốc để giúp họ tập trung tốt hơn, chẳng hạn như:
- Methylphenidate/Dexmethylphenidate (Concerta, Daytrana, Focalin)
- Amphetamine/Dextroamphetamine (Adderall)
- Lisdexamfetamine Dimesylate (Vyvanse)
Người bệnh có thể ngạc nhiên khi thuốc hoạt động tốt và nhanh chóng.
Goodman cho biết thêm: "Người bệnh sẽ nhận thấy lợi ích vào ngày họ dùng thuốc". Tuy nhiên "những ảnh hưởng của thuốc thường xảy ra trong một giờ." Ví dụ như bị mờ mắt và sau đó phải đeo kính.
Nhưng việc tìm đúng loại thuốc và liều lượng không phải lúc nào cũng đơn giản. Nó sẽ phức tạp hơn nếu bạn đang dùng các loại thuốc khác cho các tình trạng như huyết áp cao hoặc cholesterol. Và hiện cũng chưa có nhiều nghiên cứu về thuốc ADHD cho những người trên 50 tuổi, vì vậy các bác sĩ luôn thận trọng về vấn đề này.
"Thông thường, chúng tôi bắt đầu ở liều nhẹ và sau đó tăng lên từ từ," Goodman nói. Bên cạnh đó, bác sĩ sẽ kiểm tra thường xuyên để đảm bảo thuốc ADHD không can thiệp vào các loại thuốc khác mà người bệnh đang dùng. Ngoài ra bác sĩ cũng theo dõi những thay đổi về huyết áp và nhịp tim, đảm bảo bạn không bị phản ứng xấu.
Lời khuyên cho cuộc sống hàng ngày
“Y học chỉ là một phần trong chiến lược điều trị ADHD”, Goodman nói. Bệnh nhân thường hỏi bác sĩ về cách quản lý cuộc sống hàng ngày, phát triển thói quen mới và học cách tổ chức tốt hơn.
Một nhà trị liệu hoặc huấn luyện viên có thể giúp đỡ. "Người bệnh có thể sử dụng những thứ như báo thức, lập kế hoạch hàng ngày, lập danh sách", ông cho biết. Mặt khác, điện thoại thông minh cũng có thể là một công cụ hữu ích để giữ ngăn nắp và cung cấp cho bạn lời nhắc nhở quan trọng.
Một nhà trị liệu cũng có thể giúp bạn xác định và làm việc trên các lĩnh vực trong cuộc sống. Đó có thể là một công việc ổn định, giải quyết các thách thức tài chính hoặc làm việc trên các mối quan hệ.
Nhóm của Goodman thường giúp các thành viên trong gia đình vào cùng một nhóm. Họ giải thích ADHD cho người thân và đưa ra ý tưởng để giúp mọi người làm việc cùng nhau.
Hood, hiện đã 58 tuổi, nói rằng những loại thuốc phù hợp đã giúp ông ổn định và tập trung tốt hơn. Tuy nhiên việc ông thực hiện những thay đổi trong công việc, thậm chí đem đến tác động còn lớn hơn. Hiện tại ông Hood đã ngừng công việc tại một trung tâm và trở thành một nhà trị liệu massage bán thời gian. Bây giờ ông có một môi trường thoải mái hơn với ít phiền nhiễu hơn và cảm giác bình tĩnh hơn.