Manh mối mới về nguồn gốc và diễn tiến của đa xơ cứng
Sự đan nối một nhóm tế bào, tên là tế bào thần kinh đệm ít nhánh, trong hệ thần kinh trung ương trên chuột thí nghiệm bị đa xơ cứng, đóng vai trò quan trọng trong sự hình thành bệnh. Khám phá này có thể mở ra những liệu pháp mới nhắm vào những bộ phận khác ngoài hệ miễn dịch. Kết quả được công bố trên Tạp chí Nature Medicine bởi các nhà nghiên cứu thuộc Viện Karolinska tại Thụy Điển.
Hai triệu rưỡi người trên thế giới sống với đa xơ cứng, bao gồm khoảng 18000 ở Thụy Điển, với khoảng 1000 ca mới mắc mỗi năm. Đa xơ cứng phát triển khi các tế bào bạch cầu của hệ miễn dịch tấn công chất béo có vai trò ngăn cách bọc quanh các sợi thần kinh trong hệ thần kinh trung ương, gọi là myelin. Điều này làm gián đoạn sự dẫn truyền các xung nhịp thần kinh, hình thành triệu chứng của bệnh. Tuy chưa rõ lý do tại sao hệ miễn dịch lại tấn công các bao myelin, một nghiên cứu thực hiện bởi các nhà nghiên cứu tại viện Karolinska cho thấy rằng các tế bào sản xuất myelin, các tế bào ít nhánh, có thể đóng vai trò ngoài dự đoán. Các tế bào thần kinh đẹm ít nhánh là một trong những loại tế bào phổ biến nhất trong não và tủy sống.
“Nghiên cứu của chúng tôi cung cấp một góc nhìn mới về việc đa xơ cứng có thể xuất hiện và tiến triển như thế nào,” Gonçalo Castelo-Branco, Phó Giáo sư khoa Hóa sinh và Lý sinh tại Viện Karolinska cho biết. “Các phương pháp hiện tại chủ yếu tập trung vào việc ức chế hệ miễn dịch. Giờ đây chúng tối có thể chứng mình rằng các tế bào đích của hệ miễn dịch trong não và tủy sống, các tế bào ít nhánh, hình thành những đặc tính mới trong quá trình bệnh và có thể tác động lên bệnh mạnh mẽ hơn so với quan niệm trước đây.”
Các nhà nghiên cứu đã chỉ ra một nhóm các tế bào ít nhánh và các tế bào nguyên sơ của chúng có nhiều điểm chung với các tế bào miễn dịch trên chuột bị đa xơ cứng. Trong những đặc tính đó, chúng có thể tham gia vào việc dọn dẹp các myelin bị hư hại, tương tự như tế bào miễn dịch. Các tế bào nguyên sơ của tế bào ít nhánh cũng có thể giao tiếp với các tế bào miễn dịch và làm thay đổi hoạt động của chúng.
đa xơ cứng
Mất myelin bởi đa xơ cứng. Các mô màu CD68 cho thấy một số đại thực bào tại khu vực tổn thương.
Tỷ lệ gốc 1:100. Nguồn hình: Marvin 101/Wikipedia
“Chúng tôi cũng phát hiện một số gen gây ra sự nhạy cảm với đa xơ cứng hoạt động (biểu hiện) trong các tế bào ít nhánh và tế bào nguyên sơ của nó,”Ana Mendanha Falcão, đồng tác giả chính của nghiên cứu với David van Bruggen, cả hai đều thuộc khoa Hóa sinh và Lý sinh tại Viện Karolinska, cho biết.
“Tóm lại, điều này cho thấy các tế bào có vai trò quan trọng trong quá trình khởi phát hoặc tiến triển của bệnh,” Danvid van Bruggen cho biết.
Nghiên cứu được tiến hành với giải trình tự RNA từng tế bào, kỹ thuật được phát triển gần đây cung cấp cho các nhà khoa học hình ảnh hoạt động di truyền của các tế bào đơn nhân từ đó đem lại cách phân loại đặc tính từng tế bào riêng biệt hiệu quả hơn. Điều này giúp các nhà nghiên cứu xác định vai trò và chức năng khác nhau của các tế bào khác nhau.
Mặc dù nghiên cứu phần lớn được tiến hành trên chuột, một số kết quả cũng được quan sát thấy trên các mẫu của người.
Gonçalo Castelo-Branco cho biết: “Chúng tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu sâu hơn để xác định vai trò của các tế bào ít nhánh và các tế bào nguyên sơ trong đa xơ cứng”. "Những hiểu biết sâu hơn về vấn này đề có thể mở ra các phương pháp điều trị mới cho căn bệnh.”