Làm thế nào cao huyết áp làm tăng nguy cơ đột quỵ?

Nếu bạn đã từng bị đột quỵ, rất có thể bạn đang bị huyết áp cao. Bác sĩ còn gọi nó là tăng huyết áp. Đây là thủ phạm lớn nhất đằng sau cơn đột quỵ, gây ra hơn một nửa trong số những trường hợp bị đột quỵ.

Hiện nay các chuyên gia y tế cho biết, 80% cơn đột quỵ có thể được ngăn chặn. Và cách tốt nhất để làm điều này là đưa huyết áp trở lại trong phạm vi khỏe mạnh (thấp hơn 120/80).

Khi nào huyết áp tăng quá cao?

Nếu huyết áp của bạn luôn ở mức 130/80 trở lên, bạn đang bị tăng huyết áp. Tuy nhiên những chỉ số này có thể tự nhiên tăng và giảm tùy thuộc vào những gì bạn đang làm và mức độ căng thẳng trong suốt cả ngày. Do đó bạn nên kiểm tra huyết áp nhiều lần trước khi được chẩn đoán.

Số trên cùng (tâm thu) là lực trong các động mạch khi tim đập. Số dưới cùng (tâm trương) là áp lực giữa các nhịp đập, khi tim nghỉ ngơi.

Nếu một trong hai chỉ số trên cao hơn bình thường, điều này có nghĩa là tim bạn đang đập mạnh hơn bình thường. Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng nếu tình trạng này xảy ra theo thời gian, chúng có nhiều khả năng xảy ra một cơn đột quỵ.

Huyết áp cao gây ra đột quỵ như thế nào?

Tăng huyết áp khiến các động mạch bị căng thẳng liên tục. Tương tự như một chiếc lốp xe bị quá tải, việc có quá nhiều lực bên trong mạch máu làm hỏng các thành động mạch và làm cho chúng yếu đi.

Hiện có hai loại đột quỵ chính và huyết áp cao làm cho cả hai dạng này có nhiều khả năng xảy ra.

Đột quỵ do lưu lượng máu bị chặn (đột quỵ do thiếu máu cục bộ).

Dạng đột quỵ này xảy ra trong gần 9 trên 10 trường hợp, bạn có thể bị đột quỵ vì một thứ gì đó, thường là cục máu đông, làm chặn dòng máu chảy lên não. Các bác sĩ gọi đây là đột quỵ do thiếu máu cục bộ. Trong quá trình này việc không có oxy, khiến các tế bào não bắt đầu chết trong vòng vài phút. Thông thường, một cục máu đông hình thành tại vị trí của mạch máu bị tắc hoặc có thể ở một nơi nào khác trong cơ thể và sau đó đến não. Mặt khác một cục máu đông được biết đến như một vấn đề tiềm ẩn, thường là nhịp tim không đều được gọi là rung tâm nhĩ (AFib - Atrial fibrillation).

Các cục máu đông xảy ra thường xuyên hơn với huyết áp cao bởi vì nó làm tăng tốc độ xơ cứng động mạch, đây là một tình trạng làm cho các động mạch trở nên cứng hơn, hẹp hơn và bị tắc nghẽn với các mảng bám mỡ. Ngoài ra tăng huyết áp cũng khiến bạn dễ bị rung tâm nhĩ. Nó khiến máu tích tụ trong tim, nơi cục máu đông có thể hình thành. AFib rất nguy hiểm vì nó làm tăng cơ hội đột quỵ của bạn lên gấp 5 lần. Nhưng hiện có phương pháp điều trị cho rung tâm nhĩ.

Đột quỵ do chảy máu trong hoặc xung quanh não.

Đây là những đột quỵ chảy máu não (hemorrhagic stroke - do vỡ mạch). Chúng có xu hướng nghiêm trọng và nguy hiểm hơn dạng đột quỵ do thiếu máu cục bộ. Trong quá trình này, một mạch máu yếu bị vỡ, thường là do phình động mạch (một vị trí phồng lên do áp lực). Huyết áp cao làm tổn thương các động mạch và khiến cho chúng dễ bị rách hoặc vỡ hơn.

Mặt khác tăng huyết áp cũng có thể gây ra các cục máu đông dẫn đến đột quỵ nhỏ. Cơn thiếu máu não thoáng qua (hay TIA -  Transient ischemic attack), xảy ra là khi cục máu đông tự tan hoặc bị đánh bật. Hầu hết mọi trường hợp đều phục hồi hoàn toàn từ TIA, tuy nhiên tình trạng này là một dấu hiệu cảnh báo cho thấy một cơn đột quỵ (hoàn toàn) có thể sắp xảy ra. Tăng huyết áp được gây ra bởi TIA có nhiều khả năng tương tự như cách điều trị đột quỵ do thiếu máu cục bộ, bằng cách thu hẹp các động mạch và gia tăng khả năng mảng bám cũng như cục máu đông hình thành.

Bạn có thể làm gì?

Nếu bạn kiểm soát được huyết áp, bạn có thể giảm gần một nửa khả năng bị đột quỵ. Vì vậy hãy nói chuyện với bác sĩ về những loại thuốc sẽ giúp ích. Hoặc bạn cũng có thể nhắm đến những biện pháp như:

- Ăn ít muối, đường và chất béo bão hòa (chủ yếu từ thịt và thịt gia cầm).

Tránh chất béo trans nhân tạo (thường được tìm thấy trong thực phẩm chế biến có thành phần hydro hydro hóa). Ăn nhiều chất xơ, trái cây và rau xanh.

- Có được một trọng lượng khỏe mạnh.

Một cái bụng to so với kích thước hông của bạn, là một dấu hiệu của quá nhiều chất béo trên cơ thể.

- Ngừng hút thuốc.

Nếu bạn đang hút thuốc, bỏ thuốc lá sẽ giúp giảm tỷ lệ đột quỵ của bạn.

- Hạn chế rượu.

Uống quá nhiều rượu có thể làm tăng huyết áp của bạn.

- Tập thể dục thường xuyên.

Đặt ra mục tiêu 30 phút mỗi ngày cho hoạt động aerobic, chẳng hạn như đi bộ nhanh, 5 lần một tuần.

- Giảm căng thẳng.

Các nghiên cứu cho thấy căng thẳng liên tục khiến bạn có nhiều khả năng bị đột quỵ hoặc TIA.