Kinh giới dại
Kinh giới dại, Tuyết kiến thảo, Lệ chi thảo - Salvia plebeia R. Br., thuộc họ Hoa môi - Lamiaceae.
Mô tả của cây Kinh giới dại:
Kinh giới dại là dạng cây thảo sống hằng năm hay hai năm. Thân dày, mọc đứng, cao 0,15-0,90m, phân nhánh. Lá mọc đối, có cuống, phiến hình mũi mác, lún phún lông ở cả hai mặt, gân ít lồi, mép khía tròn nhỏ. Cụm hoa ở ngọn gồm 10 vòng, mỗi vòng 4-6 hoa không cuống. Lá bắc nhỏ. Hoa nhỏ, đài hình chuông, môi trên ba răng, môi dưới hai răng. Tràng màu tím, thò ra ngoài ít, hình ống, có một vòng lông mịn ở trong, phiến hai môi, 2 nhị sinh sản có trung đới kéo dài. Quả bế tư, hơi ráp.
Sinh thái của cây Kinh giới dại:
Kinh giới dại mọc hoang khắp nơi, nhất là trong các ruộng hoang, ven đường đi.
Ra hoa tháng 4-6, có quả tháng 7-8.
Phân bố của cây Kinh giới dại:
Kinh giới dại phân bố ở Sơn La, Tuyên Quang, Cao Bằng, Bắc Cạn, Lạng Sơn, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hà Nội, Hoà Bình, Hà Nam, Ninh Bình, Thanh Hoá, Thừa Thiên-Huế.
Còn có ở Ấn Độ, Trung Quốc, Triều Tiên, Nhật Bản, Lào, Campuchia, Thái Lan, Malaixia, Inđônêxia.
Bộ phận dùng của cây Kinh giới dại:
Toàn cây Kinh giới dại - Herba Salviae Plebeiae, ở Trung Quốc, người ta gọi nó là Lệ chi thảo - 荔枝草.
Thu hái toàn cây vào mùa hè-thu, thái nhỏ, dùng tươi hay phơi khô dùng.
Thành phần hoá học của cây Kinh giới dại:
Cây kinh giới dại chứa protocatechuic acid, homoplantaginin, nepetrin, capafolin và hispidulin.
Tính vị, tác dụng của cây Cây kinh giới dại:
Cây kinh giới dại có vị đắng, hơi cay, tính mát; có tác dụng thanh nhiệt giải độc, lương huyết, tiêu viêm, lợi tiểu tiêu sưng, cầm máu.
Công dụng làm thuốc của cây Cây kinh giới dại:
Cây kinh giới dại chữa ho gà, nhức đầu, ngạt mũi, viêm mũi, viêm kết mạc cấp, viêm amygdal, sốt, tổn thương do ngã hay bị đánh đòn, đau lưng và đau gối do phong thấp.
Ở Trung Quốc, người ta dùng Cây kinh giới dại trị:
1. Viêm amygdal, viêm miệng;
2. Lao phổi với khái huyết, viêm phế quản;
3. Viêm thận, phù nề;
4. Xuất huyết tử cung, phân đen;
5. Ban xuất huyết giảm tiểu cầu ác tính. Liều dùng 15-30g một ngày, dạng thuốc sắc. Dùng ngoài trị bệnh viêm mủ da, viêm vú, bệnh trĩ, viêm âm đạo. Giã cây tươi đắp ngoài hoặc nấu nước rửa. Cũng dùng trị rắn độc cắn.
Ở Ấn Độ, dùng Cây kinh giới dại chữa tiêu chảy, lậu, rong kinh và bệnh trĩ.
Đơn thuốc của cây Cây kinh giới dại:
1. Chữa ban xuất huyết giảm tiểu cầu ác tính: Kinh giới dại 30g sắc uống.
2. Ho lao kèm theo khái huyết: Kinh giới dại 30g, thịt lợn nạc 60g nấu cùng trong 1/2 giờ, chia dùng 2 lần.