Kim sương
Kim sương, Chùm hôi trắng, Cây da chuột, Lăng ớt, Ớt rừng - Micromelum minutum (G. Forst.) Wight et Arn. [M. falcatum (Lour.) Tanaka], thuộc họ Cam - Rutaceae.
Mô tả của cây Kim sương:
Kim sương là dạng cây nhỡ hay cây gỗ nhỏ. Nhánh có lông đen, rồi nhẵn. Lá màu lục vàng, kép lông chim lẻ, gồm 7-9 lá chét, hình ngọn giáo, không cân đối ở gốc, có mũi nhọn sắc kéo dài, khía tai bèo không rõ, nhẵn, trừ trên gân giữa ở mặt trên và các gân lớn ở mặt dưới. Hoa trắng, trảng trắng hay vàng, họp thành cụm hoa có lông mềm, ngắn hơn lá, cánh hoa có ít hoặc không có lông nhung. Quả màu vàng, màu cam hay đỏ, nhẵn, dạng bầu dục, nạc, có nhiều tuyến, có 2-3 ô, mỗi ô chứa 1 hạt.
Sinh thái của cây Kim sương:
Kim sương mọc rải rác ven rừng, trên các trảng cây bụi, trong rừng thưa.
Ra hoa tháng 11-3, có quả tháng 5-7.
Phân bố của cây Kim sương:
Kim sương phân bố ở Sơn La, Cao Bằng, Lạng Sơn, Bắc Ninh, Hà Nội, Hoà Bình, Hải Phòng, Ninh Bình, Đà Nẵng, Khánh Hoà, Ninh Thuận, Bình Dương, Bình Phước, Tây Ninh, Bà Rịa-Vũng Tàu.
Còn có ở Trung Quốc, Lào, Campuchia, Thái Lan, Malaixia.
Bộ phận dùng của cây Kim sương:
Rễ, vỏ rễ, lá cây Kim sương - Radix, Cortex Radicis et Folium Micromeli Minuti.
Lá thường dùng tươi.
Rễ lấy về, rửa sạch, thái mỏng, phơi hay sấy khô.
Thành phần hoá học của cây Kim sương:
Lá và quả cây Kim sương chứa tinh dầu; hoa thơm tiết mùi acid prussic.
Tính vị, tác dụng của cây Kim sương:
Rễ, lá cây Kim sương có vị đắng, cay, tính mát; có tác dụng tán ứ hành khí, chỉ huyết hoạt huyết, bác cốt tiêu thũng.
Công dụng làm thuốc của cây Kim sương:
Lá cây Kim sương dùng trị cảm mạo, rắn độc cắn, các vết thương nhiễm trùng hay sâu bọ đốt. Lá sao vàng ngâm rượu xoa bóp chữa tê thấp, teo cơ. Rễ chứa ho hen, tức ngực, phong thấp tê bại, chân tay co quắp, đòn ngã tổn thương, vết đứt dao chém. Một số nơi dùng lá hay rễ sắc uống chữa kinh nguyệt không đều, sốt, tê thấp. Ngày dùng 6-12g, dạng thuốc sắc, hoặc ngâm rượu để xoa bóp. Dùng ngoài lấy lá tươi giã đắp.
Ở Trung Quốc, rễ, vỏ rễ và lá cây Kim sương dùng trị rắn độc cắn, đau ngực, đau họng, đòn ngã trẹo chân, gãy xương và đau phong thấp.
Đơn thuốc của cây Kim sương:
- Đau nhức, teo cơ; Rễ Kim sương sao vàng 50g, cồn 40° 500ml, ngâm trong vòng 1 tuần lễ. Dùng rượu này xoa bóp vào chỗ đau.