Khoai na
Khoai na, Khoai nưa, Nưa chuông - Amorphophalhis paeoniifolius (Dennst.) Nicols. (A. campanidatus Blume ex Decne.), thuộc họ Ráy - Araceae.
Mô tả của cây Khoai na:
Khoai na là dạng cây thảo sống hằng năm có thân củ nằm trong đất; củ hình bán cầu, rộng đến 20 cm, mặt dưới lồi mang một số rễ phụ và có những nốt như củ Khoai tây chung quanh có 3-5 mấu lồi; vỏ củ màu nâu, thịt trắng vàng và cứng. Lá mọc sau khi đà có hoa, thường chỉ có một lá có cuống cao tới 1.5m, màu xanh sẫm có đốm bột trắng; phiến lá chia làm ba trông tựa lá đu đủ. Cụm hoa gồm có một mo to màu đỏ xanh có đốm trắng, mặt trong màu đỏ thẫm, bao lấy một bông mo là một trục mang phần hoa cái ở dưới, phần hoa đực ở trên.
Sinh thái của cây Khoai na:
Khoai na mọc hoang rải rác ở khắp các vùng rừng núi, được bà con nhiều địa phương đem về trồng cũng đã lâu đời ở trong vườn, quanh bờ ao, dọc hàng rào và trên các đồi để làm thức àn cho người và gia súc.
Phân bố của cây Khoai na:
Khoai na là loài phân bố ở Ấn Độ, Mianma, Trung Quốc, Việt Nam, Campuchia, Malaixia, Inđônêxia và Philippin.
Ở nước ta, Khoai na gặp nhiều ở các tỉnh Lạng Sơn, Quảng Ninh, Hà Nội, Hà Nam, Ninh Bình, Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Thừa Thiên-Huế.
Bộ phận dùng của cây Khoai na:
Củ Khoai na - Rhizoma Amorphophalli Paeoniifolii.
Thành phần hoá học của cây Khoai na:
Trong 100g củ Khoai na có nước 74,8%; protein 1,9%; lipid 0,5%; cellulose 1,6%; dẫn xuất không protein 20,7% và khoáng toàn phần 0,5%.
Tính vị, tác dụng của cây Khoai na:
Khoai na có vị cay, tính nóng, có độc; có tác dụng lợi tiêu hoá, bổ dưỡng, hồi phục sức khoẻ, lợi trung tiện.
Công dụng làm thuốc của cây Khoai na:
Củ Khoai na được trồng chủ yếu để lấy bột. Bột này trắng mịn giống như bột Sắn nhưng có tỷ lệ tinh bột cao hơn nhiều. Dọc nưa cũng ăn được, nhưng phải ngâm nước vo gạo cho hết ngứa rồi có thể dùng nấu canh dấm, muối dưa.
Ở Ấn Độ, người ta dùng Khoai na để chữa trĩ và kiết lỵ. Nếu dùng tươi, nó có tác dụng như một chất kích thích và làm long đờm và có thể dùng để trị thấp khớp cấp tính.
Ở Thái Lan, củ Khoai na dùng làm thức ăn phụ cho người bị bệnh đái đường.