Keo nước hoa
Keo nước hoa, Keo ta, Keo thơm hay Mâm côi - Acacia farnesiana Willd., thuộc họ Đậu - Fabaceae.
Mô tả của cây Keo nước hoa:
Keo nước hoa là dạng cây bụi hay cây nhỏ cao 2-4 m, cành văn nhiều hay ít, không đều, nhẵn; lá kèm biến thành gai, nhọn, dài 1-2 cm. Lá kép lông chim hai lần, có 4-8 cặp lá chét bậc nhất; các lá này lại mang 10-20 đôi lá chét bậc hai hình dải dài 3-4 cm, rộng 3-4mm.
Cụm hoa là những đầu hình cầu có cuống, xếp thành bó gồm nhiều hoa màu vàng nghệ. Quả màu nâu đen, hình trụ thẳng hay cong, dài 4-7 cm, rộng 1-1,3 cm, chứa khoảng 10 hạt. Hạt rất cứng, hình bầu dục dẹt, màu hung, bao bởi một lớp thịt trắng.
Sinh thái của cây Keo nước hoa:
Keo nước hoa mọc ở ven đường, các lùm cây, bãi đất hoang, ở độ cao tới 500m.
Ra hoa tháng 3-6, có quả tháng 7-11.
Phân bố của cây Keo nước hoa:
Keo nước hoa là loài liên nhiệt đới mọc hoang, có gặp từ Lạng Sơn, Phú Thọ, Hà Nội, Thái Bình, Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình, Thừa Thiên-Huế, Khánh Hoà, Ninh Thuận vào Thành phố Hồ Chí Minh, Long An, An Giang.
Bộ phận dùng của cây Keo nước hoa:
Rễ, quả, keo của thân cây Keo nước hoa - Radix, Fructus et Pectinum Acaciae Farnesianae.
Vỏ thân và lá, rễ cũng được sử dụng.
Thành phần hoá học của cây Keo nước hoa:
Trong cây Keo nước hoa cành và quả có chất gôm hoà tan, giàu tanin (ở quả 23%). Hoa chứa tinh dầu, hàm lượng 0,1-0,2%, trong đó có alcol: farnesol, geraniol, linalol... và một ether là salicylat metyl.
Tính vị, tác dụng của cây Keo nước hoa:
Keo nước hoa có vị nhạt, tính bình. Rễ và quả có tác dụng khai khiếu, khư đàm, thanh nhiệt chỉ huyết, thu liễm bài nung. Có sách ghi vỏ thân thu liễm, rễ và lá tiếp cốt.
Công dụng làm thuốc của cây Keo nước hoa:
Vỏ cây Keo nước hoa dùng làm thuốc thu liễm cầm máu. Nước sắc vỏ dùng rửa trong bệnh lậu. Lá rất dịu, đem luộc chín dùng đắp mụn nhọt, còn nước thì dùng rửa. Quả dùng nấu nước gội đầu. Hạt dùng để tẩy giun đũa.
Ở Trung Quốc, các bộ phận của cây Keo nước hoa dùng trị vết thương dao chém, gãy xương. Keo của thân dùng thay Bạch giao trị trúng phong đàm quyết, trúng thử hôn mê, tay chân co giật, viêm nhánh khí quản, cảm mạo háo suyễn.