Huyết đằng
Huyết đằng, Hồng đằng, Dây máu - Sargentodoxa cuneata (Oliv.) Rehd. et Wils., thuộc họ Huyết đằng - Sargentodoxaceae.
Mô tả của cây Huyết đằng:
Huyết đằng là dạng cây dây leo có thể cao tới 10m, vỏ ngoài màu hơi nâu. Thân cây tròn có vân, khi cắt ra có chất nhựa màu đỏ như máu. Lá mọc so le, có 3 lá chét; cuống dài 4,5-10cm; lá chét giữa có cuống ngắn, các lá chét bên khồng cuống; phiến lá chét giữa hình trứng, dài 8-16cm, rộng 4-9cm, các lá chét bên hình thận hơi to hơn lá giữa, và gân giữa lệch. Hoa ở nách lá, màu vàng hay vàng lục. Quả mọng hình trứng, khi chín có màu lam đen, xếp thành chùm.
Sinh thái của cây Huyết đằng:
Huyết đằng mọc rải rác ở bìa rừng và ven suối thuộc vùng rừng rậm nhiệt đới thường xanh; ở độ cao 600-1500m. Ra hoa tháng 3-5, có quả tháng 8-10.
Phân bố của cây Huyết đằng:
Huyết đằng phân bố ở Lào Cai, Lạng Sơn, Thái Nguyên, Hà Nội (Ba Vì), Hoà Bình, Ninh Bình.
Còn có ở Trung Quốc, Lào.
Bộ phận dùng của cây Huyết đằng:
Thân dây Huyết đằng - Caulis Sargentodoxae, thường có tên là Đại huyết đằng - 大血藤. Rễ cũng được dùng.
Có thể thu hái thân cây quanh năm, trước hết chặt ra từng đoạn dài, để 3-5 ngày cho se bớt, rồi rửa sạch, thái miếng phơi khô. Khi chặt thì nhựa chảy ra như nhựa cây Kê huyết đằng, có thể hứng lấy nhựa về phơi khô mà dùng.
Thành phần hoá học của cây Huyết đằng:
Thân cây Huyết đằng chứa tanin.
Tính vị, tác dụng của cây Huyết đằng:
Huyết đằng có vị đắng chát, tính bình; có tác dụng thanh nhiệt giải độc, hoạt huyết, khư phong.
Công dụng làm thuốc của cây Huyết đằng:
Huyết đằng thường được dùng trị đau ruột, đau bụng, bế kinh, đau bụng kinh, phong thấp đau nhức, té ngã sưng đau, huyết hư đầu váng.
Đơn thuốc của cây Huyết đằng:
1. Chữa phong thấp, gân xương đau nhức, tay chân đau mỏi, co quắp, tê dại hoặc sưng nề: Dùng 20-40g Huyết đằng sắc uống, hoặc phối hợp với Cẩu tích, Cốt toái bổ, Ngưu tất, Tỳ giải, mỗi vị 20g, Bạch chỉ 4g, Thiên niên kiện 6g, sắc uống.
2. Chữa huyết hư trên đầu xây xẩm, chóng mặt, tim đập không đều nhịp, đau nhói ở vùng tim, các khớp xương đau mỏi: Dùng Huyết đằng 20g, Huyền sâm, Mạch môn, Ngưu tất, Hạt muồng sao mỗi vị 15g, Tâm sen 4g, sắc uống.