Huyết áp và cách kiểm soát chứng cao huyết áp

a. Kiến thức chung

Huyết áp cao Bệnh tim hiện nay là nguyên nhân tử vong hàng đầu ở Hoa Kỳ. Tuy nhiên, đây cũng là căn bệnh có nhiều khả năng ngăn ngừa nhất. Với những hiểu biết đúng đẫn, bạn có thể tự bảo vệ mình thoát khỏi mối đe dọa này.

Người ta tính toán rằng, trung bình cứ 34 giây trôi qua thì có một người trên đất Mỹ bị chết vì bệnh tim. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến bệnh tim, như hàm lượng cholesterol trong máu cao, nghiện thuốc lá, ít vận động và không tập ' thể dục. Tuy nhiên, nguyên nhân quan trọng nhất vượt trên mọi nguyên nhân chính là huyết á áp cao. Thật may mắn là bạn có rất nhiều cách đơn giản, ít tốn kém và hiệu quả để ngăn ngừa huyết áp cao. Đôi khi, bạn không cần thiết phải dùng đến các loại thuốc đặc trị.

Theo những nghiên cứu mới nhất, các bác sĩ trước đây thường sai lầm khi xác định tình trạng huyết á áp cao của một người. Thông thường, khi kiểm tra huyết á áp, bác sĩ sẽ đọc thấy hai chỉ số trên đồng hồ đo: số cao nhất và số thấp nhất. Trước đây, các bác sĩ thường căn cứ vào số đo thấp nhất để xác định. Nếu con số này cao hơn mức bình thường, bạn được xác định là cần điều trị cao huyết áp. Như vậy, nếu số đo này bình thường, bạn được xem là có huyết áp bình thường.

Tuy nhiên, theo kết quả nghiên cứu gần đây, chỉ số tối đa quan trọng hơn chỉ số tối thiểu. Vì thế, ngay cả trong trường hợp chỉ số tổi thiểu của bạn là bình thường, nhưng nếu chỉ số tối đa cao hơn mức thông thường, bạn sẽ được xác định là cao huyết á áp. Trong thực tế, theo cách xác định mới này sẽ có nhiều người bệnh cao huyết á áp hơn trước đây. Và các nhà nghiên cứu còn cho biết là, đối với người càng lớn tuổi thì chỉ số tối thiểu càng trở nên ít quan trọng hơn.

Cuộc nghiên cứu được tiến hành trên 2.365 bệnh nhân lớn tuổi, với chỉ số huyết á áp tối thiểu chỉ là 90 mm hoặc thấp hơn, và chỉ số tối đa là từ 160 đến 240 mm. Những người này được điều trị với thuốc làm hạ huyết áp, và kết quả theo dõi được mang ra so sánh với một nhóm đối chứng. Kết quả so sánh cho thấy việc dùng thuốc hạ huyết áp cho các bệnh nhân này làm giảm 36% các cơn đột quy do bệnh tỉm gây ra, và giảm 35% tỷ lệ tử vong do các bệnh ở động mạch vành. Theo cách đánh giá trước đây, những bệnh nhân này đều không được xem là cao huyết áp, và sai lầm này có thể dẫn đến gia tăng tý lệ tử vong như đã thấy.

Các nhà nghiên cứu giải thích rằng, khi bạn lớn tuổi, các mạch máu dần dần xơ cứng lại, làm cho áp lực máu lưu thông bên trong tăng lên. Nhưng trong trường hợp này, chỉ số tối thiểu của bạn khi kiểm tra vẫn không tăng lên, thậm chí có khí còn tụt xuống thấp hơn nữa.

Ngoài ra, việc kiểm tra huyết á áp cần được thực hiện nhiều lần mới có thể đạt độ chính xác đáng tin cậy. Nhất là đối với người trên 60 tuổi, kết quả hai lần kiểm tra gần nhau có thể cho các chỉ số rất khác biệt.

Những người mập béo, nghiện rượu, nghiện thuốc lá là những đối tượng thường thấy của chứng cao huyết á áp. Tuy vậy, người gầy ốm cũng không phải luôn luôn tránh được bệnh này. Tùy theo việc bạn rơi vào nhóm nào, bạn có thể cần phải chọn cho mình một chế độ ã án uống thích hợp để giúp chống lại cao huyết á áp. Một thực đơn lý tưởng thường là không giống nhau cho các bệnh nhân khác nhau.

Người béo phì cần giảm cân hợp lý, người nghiện rượu cần bỏ rượu, người nghiện thuốc lá cần bỏ thuốc lá, như là những bước đầu tiên để chống lại chứng cao huyết á áp. Bạn không cần phải là một thầy thuốc mới có thể hiểu được những yêu cầu này. Tuy nhiên, với một người gầy ốm, không nghiện rượu, thuốc lá... liệu có thể làm được gì với sự thay đổi trong chế độ ăn uống hay không? Một nghiên cứu gần đây tập trung vào chủ đề này và kết quả cho thấy người bệnh vẫn có thể có những thay đổi tích cực rất đáng kể, không kém những bệnh nhân béo phì hay nghiện rượu, thuốc lá, nếu họ tuân thủ một chế độ ă ăn uống hợp lý. Yêu cầu là phải gia tăng lượng thức ăn chứa chất xơ (fibre), các muối khoáng potassium, magnesium, calcium và vitamin €. Đặc biệt, dường như chỉ đối với các bệnh nhân gầy ốm thì tác động của calcium mới được nhận ra.

Trong một nghiên cứu ở California, các bệnh nhân gầy ốm có độ tuổi dưới 40 được cung cấp một chế độ ăn đặc biệt, mỗi ngày lên đến 1 gram calcium không kèm theo bất cứ loại thuốc điều trị nào khác. Kết quả là những người bệnh giảm 40% huyết áp nhờ chế độ ăn uống này.

Có nhiều loại thức ăn chứa chất xơ, như trái cây, rau cải, bột ngũ cốc.. - Tuy nhiên, có vẻ như chất xơ cung cấp từ trái cây cho hiệu quả cao nhất. Có lẽ ngoài chất xơ, trái cây còn cung cấp nhiều chất có lợi khác cho ngươi bệnh.

Thức ăn chứa nhiều potassium cho kết quả khả quan tương tự. Và rất may mắn là bạn cũng dễ dàng có được nhiều potassium qua các loại rau cải, đậu, sữa... và trái cây thông thường như chuối, táo...

Trước đây, những người có huyết áp cao gần như phải dùng thuốc liên tục để duy trì tình trạng an toàn cho huyết á áp của họ. Giờ đây các bác sĩ ngày càng tin cậy hơn ở việc trị liệu bằng cách thay đổi chế độ ăn uống, sinh hoạt hợp lý. Va như thế, các loại thuốc men sẽ chỉ có tính cách tạm thời. Về lâu dài bạn có thể sẽ hoàn toàn không cần đến chúng.

Việc dùng thuốc điều trị huyết áp cao đôi khi đưa lại một số tác dụng phụ khiến người bệnh khó chịu và quyết định ngưng không. điều trị nữa. Các triệu chứng thường được biết là mỏi mệt, khó ngủ hoặc ngủ khổng ngon giấc, không tập trung tư tưởng được và mất hắn sự nhanh nhạy thường ngày. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu gần đây đưa ra nhận xét là những triệu chứng ấy không phải do tác dụng của thuốc, mà chính là những triệu chứng của bệnh trong thời gian điều trị chưa dứt. Dù sao đi nữa, nếu việc thay đổi chế độ ăn uống có thể tạo kết qua tốt, người bệnh sẽ dễ chịu hơn nhiều so với phải thường xuyên dùng thuốc.

Huyết áp thấp

Vì sự nguy hiểm của chứng huyết á áp cao, nên nhiều người luôn muốn tìm cách hạ thấp huyết áp của họ. Tuy nhiên, huyết á áp xuống thấp hơn mức bình thường cũng là hiện tượng không tốt. Vì thế, bạn chỉ nên nghĩ đến các biện pháp hạ huyết áp khi nào đã xác định đúng là mình bị cao huyết áp. Các triệu chứng biểu lộ của huyết áp thấp đôi khi cũng không ‹ dễ chịu chút nào, như mệt mỏi, chóng mặt, đau đầu, cảm giác hồi hộp, lo lãng và chán nản vô cớ. Đa số bệnh nhân có huyết á áp thấp thường bị tụt áp vào buổi sáng sớm vừa thức dậy, hoặc sau nhiều giờ nằm nghỉ ngơi. Nhưng lúc này người bệnh có thể chóng mặt nhiều, xây xẩm đến ngất xỉu ngay khi vừa bước ra khỏi giường. Để tránh điều này, đơn giản là người bệnh khi thức dậy nên năm yên một lắt, sau đó từ từ ngôi dậy và cử động nhẹ như vươn vai, hít thở sâu. Thời gian này giúp cho nhịp tim từ từ gia tăng, làm tăng thêm mức huyết áp và tránh cho người bệnh sự thay đổi quá đột ngột.

Để tránh sự tụt nhanh huyết á áp, người bệnh cũng không nên chuyển đột ngột từ tư thế ngồi sang tư thế đứng thắng. Có thể ngồi yên và co duỗi chân một lát, thở sâu và từ từ đứng dậy, vẫn tiếp tục thở sâu một lúc nữa.

Người lớn tuổi đôi khi tụt giảm huyết áp do cơ thể bị thiếu nước. Vì thế cần chú ý uống nhiều nước lọc để cung cấp đủ cho cơ thể.

Khi huyết á áp quá thấp, tập thể dục thường xuyên là biện pháp rất tốt để trị liệu. Tập thể dục giúp cho các cơ tim làm việc tốt hơn, đều đặn hơn. Tuy nhiên, bạn cần chọn những động tắc thích hợp, không phải gắng sức quá đáng.

Điều quan trọng nhất trước khi bắt đầu bất cứ một sự can thiệp nào đến tình trạng huyết á áp cao hoặc thấp của bạn, là cần phải xác định thật chính xác, cụ thể mức độ cao hoặc thấp của huyết áp, và theo dõi liên tục chặt chẽ sự thay đổi trong suốt thời gian áp dụng các biện pháp.

b. Những điều nên làm

 

- Kiểm tra huyết áp thường xuyên, nhất là đối với người lớn tuổi. Khi bạn có bất cứ triệu chứng đáng ngờ nào, cần đến bác sĩ để kiểm tra ngay. Cần lưu ý là kết quả: một lần kiểm tra thường chưa đủ độ chính xác đáng tin cậy, đơn giản chỉ là vì chỉ số huyết á áp của bạn có thể thay đổi theo từng thời điểm khác nhau. Vì thế, nên kiểm tra nhiều lần trước khi đi đến kết luận.

- Tập thể dục hàng ngày. Biện pháp này có lợi cho bạn trong cả hai trường hợp huyết á áp cao hoặc huyết á áp thấp. Ñếu bạn không đủ thời gian, cũng phải dành ít nhất là 3 lần tập môi tuần, với mỗi lần chừng 30 phút. Tuy nhiên, luyện tập đều đặn hàng ngày vào buổi sáng sớm là tốt nhất.

- Nếu bạn tăng cần nhiều trong thời gian gần đây, nên xem xét một chế độ ăn giảm cân an toàn. Giảm cân sẽ có tác động gần như tức thời đến mức huyết áp cao của bạn.

- Giảm lượng muối ăn trong khẩu phần hàng ngày. Lượng muối tối đa không nên vượt quá 6 gram một ngày. Tuy nhiên, đơn giản hơn là bạn nên ăn lạt hơn mức độ khẩu vị thông thường của bạn đòi hỏi.

- Không uống các loại rượu, bia.

- Không hút thuốc lá.

- Chú ý đến chế độ ăn hàng ngày. Thực đơn của bạn cần gia tăng các loại trái cây, rau cải, đậu... và giảm tối đa chất béo, nhất là chất béo từ mỡ động vật. Hạn chế lượng đạm từ thịt động vật và bổ sung vitamin, muối khoáng... Bạn cần ý thức tâm quan trọng của chế độ ăn uống đối với chứng bệnh này và đầu tư đúng mức trong việc chọn thực đơn cũng như tuân thủ các chế

độ ăn uống đã đề ra. Cần tham khảo ý kiến của bác sĩ và các chuyên gia dinh dưỡng trước khi quyết định một chế độ ăn để theo đuổi lâu dài.

- Khi bạn đang có vấn đề về huyết á áp, cần hết sức thận trọng trong việc sử dụng thuốc. Cho dù là thuốc trị bệnh gì cũng cần do bác sĩ kê toa, không được tự ý sử : dụng. Và mỗi lần khám bác sĩ, nên cẩn thận báo rõ tình trạng huyết áp của mình trước khi bác sĩ kê toa thuốc.