Hỏi & Đáp: Ngăn ngừa ung thư ruột kết bằng sàng lọc và phát hiện sớm bệnh

Hiện nay có rất nhiều câu hỏi về ung thư ruột kết đã được gửi đến trung tâm Mayo Clinic như: 

• Có cách nào để ngăn ngừa ung thư ruột kết?
• Làm thế nào có thể nhận biết các dấu hiệu và triệu chứng sớm của căn bệnh này?

Hoặc có những chia sẻ như: 

"Tôi mới bước sang tuổi 50 và tôi nghe nói ung thư ruột kết thường xảy ra ở người lớn tuổi. Vậy phải làm như thế nào để hạn chế nguy cơ mắc bệnh?"

Thực tế việc thay đổi lối sống có thể làm giảm nguy cơ phát triển ung thư ruột kết. Nhưng một trong những bước quan trọng nhất mọi người có thể thực hiện là nên kiểm tra ung thư ruột kết khi được khuyến nghị. Mặc dù ung thư đại tràng giai đoạn đầu ít khi gây ra các triệu chứng, nhưng việc được xét nghiệm sàng lọc có thể phát hiện sớm bệnh và đôi khi ngay cả trước khi nó trở thành ung thư.

Ung thư đại tràng là căn bệnh khá phổ biến, ảnh hưởng đến khoảng 1/20 người. Trong hầu hết các trường hợp, triệu chứng phổ biến của ung thư ruột kết bao gồm đau bụng dai dẳng, chảy máu trực tràng hoặc máu trong phân, và thường xảy ra ở giai đoạn tiến triển.

Bên cạnh đó, tuổi tác là một trong những yếu tố nguy cơ quan trọng nhất ở ung thư ruột kết. Hầu hết các trường hợp được chẩn đoán đều trên 50 tuổi. Do đó, sàng lọc sẽ được bắt đầu từ 50 tuổi đối với những trường hợp có nguy cơ mắc ung thư ruột kết (trung bình). Tuy nhiên, ở một số trường hợp có nguy cơ cao, chẳng hạn như những người có tiền sử gia đình bị ung thư ruột kết, có thể cần bắt đầu sàng lọc sớm hơn.

Nội soi đại tràng được xem là xét nghiệm sàng lọc phổ biến nhất của ung thư đại tràng. Trong quá trình nội soi, một ống dài, linh hoạt, được gọi là nội soi, được đưa vào trực tràng. Một máy quay video nhỏ ở đầu ống có thể phát hiện những thay đổi hoặc bất thường bên trong toàn bộ đại tràng.

Ngoài ra một số xét nghiệm sàng lọc khác của ung thư đại tràng như:

• Chụp cắt lớp vi tính (CT):

  Chụp cắt lớp vi tính (đôi khi được gọi là nội soi ảo). Đây là kỹ thuật sử dụng một máy quét CT để tạo nên hình ảnh bên trong của đại tràng và trực tràng. Chụp CT ít xâm lấn hơn so với nội soi đại tràng vì quá trình thực hiện không cần đưa ống soi vào hết đại tràng.

• Xét nghiệm miễn dịch hóa phân:

  Xét nghiệm này được thực hiện trong phòng thí nghiệm nhằm kiểm tra các mẫu phân có lượng máu siêu nhỏ chảy ra từ ung thư ruột kết mà có thể không nhìn thấy được bằng mắt người.

• Xét nghiệm DNA trong phân:

  Xét nghiệm này nhằm tìm kiếm các phân tử DNA mà ung thư ruột kết và polyp có thể ở trong phân, ngoài ra còn có huyết sắc tố. Xét nghiệm này có thể được thực hiện tại nhà và không yêu cầu làm sạch đại tràng (trống) trước hoặc hạn chế thuốc (có thể sử dụng tiếp tục các loại thuốc hiện tại).

Nếu kết quả từ xét nghiệm DNA phân, xét nghiệm miễn dịch hóa phân hoặc chụp cắt lớp CT là dương tính, thì cần phải đánh giá và theo dõi với nội soi đại tràng đầy đủ.

Mục đích của sàng lọc ung thư ruột kết là phát hiện những bất thường trong đại tràng, chẳng hạn như polyp hoặc ung thư ở giai đoạn đầu. Mặc dù không phải tất cả các polyp đại tràng đều phát triển thành ung thư, nhưng hầu hết các bệnh ung thư ruột kết đều bắt đầu từ polyp. Vì thế việc pháp hiện kịp thời và loại bỏ polyp có thể hạn chế đáng kể nguy cơ phát triển ung thư ruột kết.

Hiện tại kết quả kiểm tra sàng lọc ban đầu của mỗi người có thể xác định tần xuất người đó cần phải sàng lọc theo dõi. Ngoài việc thực hiện các xét nghiệm theo khuyến nghị, mọi người có thể thay đổi lối sống giúp giảm nguy cơ nguy cơ ung thư ruột kết.

Sử dụng rượu quá mức, béo phì, thiếu tập thể dục và hút thuốc có thể làm tăng nguy cơ ung thư ruột kết. Do đó, không nên uống rượu, nếu có sử dụng thì không quá một ly mỗi ngày đối với phụ nữ và không quá hai đối với nam giới. Còn nếu ai đang hút thuốc lá, thì bạn nên ngừng hút thuốc, hoặc có thể nói chuyện với các chuyên gia chăm sóc sức khỏe về các biện pháp có thể bỏ thuốc lá.

Nếu bạn đang có một trọng lượng khỏe mạnh, hãy duy trì cân nặng bằng cách kết hợp chế độ ăn uống lành mạnh với tập thể dục hàng ngày (ít nhất 30 phút tập thể dục). Tuy nhiên, nếu bạn muốn giảm cân, hãy tham khảo các chuyên gia chăm sóc về những biệp pháp lành mạnh giúp ích cho việc giảm cân.

Có một số yếu tố nguy cơ ung thư ruột kết bạn không thể kiểm soát, như lịch sử gia đình và lịch sử y tế. Nếu bạn có thắc mắc về nguy cơ ung thư ruột kết, hoặc bạn không chắc lựa chọn sàng lọc nào phù hợp với mình, hãy nói chuyện với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn.

Tuy nhiên có một số yếu tố nguy cơ của ung thư ruột kết mà bạn không thể kiểm soát được như lịch sử bệnh gia đình và của bạn. Vì vậy, nếu bạn có bất cứ thắc mắc nào về nguy cơ ung thư ruột kết, hoặc bạn không chắc lựa chọn sàng lọc nào phù hợp với mình, hãy nói chuyện với các chuyên gia y tế nhằm tìm ra phương pháp phù hợp nhất.