Hội Chứng Serotonin
Hội chứng serotonin là gì?
Serotonin là một chất trung gian hóa học quan trọng của hệ thần kinh trung ương, có tác dụng trên các cơ quan đích như thần kinh, tim mạch, máu, tiêu hóa, tiết niệu... Với lượng Serotonin bình thường trong máu sẽ không có biểu hiện gì đặc biệt. Nhưng khi chất này tăng cao sẽ xuất hiện hội chứng có thể nguy hiểm đến tính mạng. Thuốc là một trong những nguyên nhân gây nên hội chứng này. Thông thường các loại thuốc gây hội chứng Serotonin bao gồm thuốc chống trầm cảm, thuốc giảm đau, thuốc chống buồn nôn, lithium, thuốc trị cảm lạnh OTC. Bệnh nhân có thể có các triệu chứng bồn chồn, tim đập nhanh, sốt, cứng cơ, trạng thái thần kinh bị và co giật.
Nguyên nhân gây ra hội chứng serotonin là gì?
Hội chứng serotonin có thể xảy ra nếu bệnh nhân đang dùng thuốc, đặc biệt là các thuốc chống trầm cảm có ảnh hưởng đến nồng độ serotonin trong cơ thể. Nguy cơ cao thường xảy ra hội chứng này là khi bệnh nhân dùng hai hay nhiều loại thuốc hoặc các thực phẩm chức năng gây ảnh hưởng đến nồng độ serotonin.
Thông thường các loại thuốc kê toa phổ biến nhất ở các thuốc chống trầm cảm có thể làm tăng serotonin, ức chế tái hấp thu serotonin (SSRIs) bao gồm citalopram (Celexa®), escitalopram (Lexapro®), fluoxetine (Prozac®), fluvoxamine (Luvox®), paroxetin (Paxil®) và sertraline (Zoloft®).
Bên cạnh đó, các loại thuốc kê toa khác và thuốc không cần toa cũng làm tăng nồng độ serotonin khi dùng riêng lẻ hoặc kết hợp có thể gây hội chứng serotonin bao gồm:
- Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin và norepinephrine (SNRIs), là loại thuốc chống trầm cảm bao gồm desvenlafaxine (Khedezla®), desvenlafaxine succinate (Pristiq®), duloxetine (Cymbalta®), levomilnacipran (Fetzima®) và venlafaxine (Effexor).
- Các chất ức chế monoamine oxidase (MAOIs) là dòng thuốc chống trầm cảm bao gồm isocarboxazid (Marplan®), phenelzine (Nardil®), tranylcypromin (PARNATE®) và selegilin thẩm thấu qua da (EMSAM®).
- Buspiron (BuSpar®) loại thuốc dùng điều trị rối loạn lo âu.
- Desyrel (Trazodone®), thuốc kê toa đối với trầm cảm hoặc mất ngủ.
- Các thuốc điều trị migraine như almotriptan (Axert®), Amerge (naratriptan®), rizatriptan (Maxalt®), sumatriptan (Imitrex®) và zolmitriptan (Zomig®).
- Một số thuốc giảm đau bao gồm fentanyl (Sublimaze®, Fentora®), fentanyl citrate (Actiq®), meperidine (Demerol®), pentazocine (Talwin®) và tramadol (Ultram®).
- Dextromethorphan có trong các loại thuốc không cần toa hoặc thuốc kê toa trị ho, thuốc trị cảm.
- Một số loại thuốc kê toa chống buồn nôn như granisetron (Kytril®), metoclopramid (REGLAN®) và ondansetron (Zofran®).
- Thuốc chống trầm cảm có ảnh hưởng đến nhiều thụ thể serotonin như vortioxetine (Trintellix®) và vilazodone (Viibryd®).
- Một số chất bất hợp pháp như LSD và cocaine, thực phẩm chức năng như men St’ John và nhân sâm cũng có thể dẫn đến hội chứng serotonin khi kết hợp với thuốc chống trầm cảm dạng tác động đến serotonin.
Sau đây là một số yếu tố gia tăng nguy cơ gây hội chứng serotonin như:
- Bắt đầu sử dụng hoặc tăng liều lượng một loại thuốc dẫn đến nồng độ serotonin tăng lên.
- Uống nhiều hơn một loại thuốc làm tăng nồng độ serotonin.
- Uống thảo dược bổ sung làm tăng nồng độ serotonin.
- Sử dụng một loại thuốc bất hợp pháp gây tăng nồng độ serotonin.
Những triệu chứng của hội chứng serotonin là gì?
Hiện tại các triệu chứng phổ biến của hội chứng serotonin bao gồm:
- Lẫn lộn.
- Kích động hoặc bồn chồn.
- Giãn đồng tử.
- Nhức đầu.
- Những thay đổi về huyết áp hoặc nhiệt độ.
- Buồn nôn hoặc nôn mửa.
- Tiêu chảy.
- Nhịp tim nhanh.
- Rung.
- Mất sự phối hợp cơ hoặc co giật cơ bắp.
- Run rẩy và nổi da gà.
- Đổ mồ hôi nhiều.
Trong các trường hợp nghiêm trọng, hội chứng serotonin có thể dẫn tới tử vong. Nếu bệnh nhân gặp phải bất kỳ triệu chứng như sau, và cần cấp cứu ngay lập tức:
- Sốt cao.
- Co giật.
- Loạn nhịp tim.
- Bất tỉnh.
Những phương pháp điều trị hội chứng serotonin điều trị như thế nào?
Cho đến nay những trường hợp bị hội chứng serotonin thường được nhập viện để theo dõi và điều trị các triệu chứng. Ngoài ra các dẫn xuất benzodiazepin được dùng để điều trị lo âu hoặc co giật. Dịch truyền tĩnh mạch giúp duy trì nước và điện giải. Quan trọng nhất là bệnh nhân nên loại trừ các thuốc gây ra hội chứng serotonin. Bên cạnh đó, truyền nước tĩnh mạch (IV) được sử dụng phổ biến nhất. Trong trường hợp nghiêm trọng, có thể dùng cyproheptadine (Periactin®) để ngăn sản xuất serotonin.