Hòe Bắc bộ

Hoè Bắc bộ - Sophora tonkinensis Gagnep. (S. subprostrata Chun et T. Chen), thuộc họ Đậu - Fabaceae.

Mô tả của cây Hoè Bắc bộ:

Hoè Bắc bộ là dạng cây bụi, cao 1-2m, có thân hình trụ, có lông mềm. Lá mọc so le có trục dài 10-15cm; lá chét 1-15, mọc đối, dày, dai, thuôn hay bầu dục, dài 3-4cm, rộng 1-2cm, tròn ở gốc, tù ở chóp, nhẵn, óng ánh ở mặt trên, có lông ở mặt dưới; gân bên 7-8 đôi; cuống lá dài 8-12cm. Cụm hoa ở nách lá thành chùm hay chuỳ, dài 8-13cm, có lông mềm; cuống hoa mảnh; lá bắc dễ rụng; đài hình chuông có lông ở ngoài; tràng hoa màu vàng, dài 10-12mm; cánh hoa có móng ngắn; nhị hơi dính nhau ở gốc; bầu có lông, 4 ô. Quả có lông, dài 3,5-4cm, rộng 0,8cm, tự mở. Hạt 1-3, dạng trứng màu đen, bóng.

Sinh thái của cây Hoè Bắc bộ: 

Cây hoè Bắc bộ ưa sáng, chịu hạn, mọc ở vùng núi đá vôi và các sườn đồi khô cằn, ở độ cao tới 1000m. Ra hoa tháng 5-7, có quả tháng 8-12.

Phân bố của cây Hoè Bắc bộ:

Hoè Bắc bộ phân bố ở Hà Giang, Cao Bằng, Quảng Ninh, Ninh Bình, Đà Nẵng. Còn có ở Trung Quốc.

Bộ phận dùng của cây Hoè Bắc bộ:

Rễ cây Hoè Bắc bộ - Radix Sophorae Tonkinensis, thường có tên là Quảng đậu càn - 广豆根，cũng có tên là Sơn đậu căn - 山豆根.

Thành phần hoá học của cây Hoè Bắc bộ:

Trong rễ cây Hoè Bắc bộ có matrin, oxymatrin, N-methylcytisin, anagyrin, sophoranon, sophoranochromen, sophoradin, pterocarpin, maac-kiain.

Tính vị, tác dụng của cây Hoè Bắc bộ:

Hoè Bắc bộ có vị đắng, tính lạnh; có tác dụng thanh nhiệt giải độc, tiêu thũng chỉ thống.

Công dụng làm thuốc của cây Hoè Bắc bộ:

Hoè Bắc bộ dùng chữa sưng họng, sưng mộng răng. Liều dùng 4-12g, sắc uống; dùng riêng hay phối hợp với các vị khác, ở Trung Quốc, có nơi, người ta dùng rễ cây này chữa ung thư, cho rằng nó có khả năng ức chế sự phân liệt của tế bào ung thư.

Đơn thuốc của cây Hoè Bắc bộ:

- Chữa sưng họng và sưng chân răng do phế vị hoả bốc xông lên: Hoè Bắc bộ, Cương tàm (Tằm chết gió), Chi tử, đều 12g, Huyền sâm, Cát cánh, Cam thảo dây, đều 8g, Bạc hà, Kinh giới, đều 6g, sắc uống.