Hen phế quản ở người cao tuổi

Hen phế quản có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, hiện nay bệnh được coi là một vấn đề sức khỏe toàn cầu. Trước đây hen phế quản ở người cao tuổi chưa được quan tâm đúng mức do có những quan niệm sai lầm cho rằng hen phế quản chỉ chủ yếu xảy ra ở những người trẻ tuổi.

Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây ở nhiều quốc gia cho thấy, tỷ lệ người cao tuổi bị hen phế quản khoảng 4,5-9%. Số bệnh nhân hen phế quản ở nhóm tuổi trên 65 chiếm khoảng 10% tổng số các trường hợp hen phế quản trên toàn thế giới. Trong khi đó, tỷ lệ tử vong do hen phế quản ở nhóm tuổi trên 65 cao gấp 14 lần và tần suất nhập viện do hen phế quản ở nhóm tuổi trên 65. Khoảng một nửa số trường hợp hen phế quản ở người cao tuổi xuất hiện từ lúc trẻ và kéo dài đến tuổi già, số còn lại là trường hợp mới mắc bệnh (ở những người trên 65 tuổi khoảng 0,1% mỗi năm). Nói chung, hen phế quản ở người cao tuổi thường nặng do không được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời cũng như sự kém nhạy cảm của người bệnh trong việc nhận biết sớm triệu chứng. Ngoài ra, một số thuốc thường dùng trong điều trị các bệnh mãn tính ở người cao tuổi như thuốc chống viêm giảm đau, thuốc chẹn beta giao cảm, nội tiết tố nữ cũng như thói quen hút thuốc lá ở nhóm tuổi này có thể làm tình trạng hen phế quản nặng lên và khó kiểm soát hơn.

Những khó khăn trong chẩn đoán

Có nhiều lý do khác nhau làm cho việc chẩn đoán hen phế quản ở người cao tuổi thường gặp nhiều khó khăn và dễ bỏ sót. Bên cạnh quan niệm sai lầm lâu nay về tần suất xuất hiện của hen phế quản ở nhóm tuổi này làm cho chẩn đoán ít được nghĩ tới, các triệu chứng của bệnh cũng rất dễ bị nhầm lẫn với nhiều bệnh mãn tính thường xảy ra ở người cao tuổi như bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, suy tim hoặc xơ phổi. Ngoài ra, việc mắc đồng thời một số bệnh mãn tính ở người cao tuổi như đái tháo đường, suy tim, bệnh mạch vành, thoái hóa khớp... Hoặc việc dùng một số loại thuốc để điều trị những bệnh này có thể làm mờ hoặc che lấp các triệu chứng của hen phế quản.

Điều trị hen phế quản ở người cao tuổi

Việc điều trị cũng phải bắt đầu từ việc tránh tiếp xúc với các nguồn gây bệnh. Cần khai thác cẩn thận việc sử dụng thuốc trước đây và hiện nay của người bệnh. Aspirin và các thuốc chống viêm giảm đau không steroid có thể làm khởi phát các cơn cấp hoặc làm cho cơn nặng lên. Một số thuốc sử dụng trong điều trị các bệnh tim mạch có thể gây các cơn hen phế quản cấp hoặc làm cho tình trạng khó kiểm soát hơn. Việc sử dụng các thuốc an thần gây ngủ có thể gây ức chế hô hấp và làm cho tình trạng hen phế quản nặng thêm. Tác dụng phụ của các thuốc điều trị hen phế quản cũng thường gặp ở người cao tuổi hơn so với người trẻ tuổi. Người bệnh thường rất nhạy cảm với các tác dụng phụ của thuốc cường beta giao cảm như run tay, nhịp tim nhanh, nhất là những người có bệnh tim mạch kết hợp. Khả năng đào thải thuốc kém cũng làm cho bệnh nhân có nguy cơ cao bị ngộ độc theo phyllin và do đó nếu dùng phải giảm liều. Những bệnh nhân sử dụng glucocorticoid thường xuyên có nguy cơ bị loãng xương và cần được phối hợp với các biện pháp dự phòng loãng xương như bổ sung calcium và vitamin D. Mặc dù một số nghiên cứu cho thấy việc bổ sung nội tiết tố nữ có thể làm tăng nguy cơ các đợt bùng phát của hen phế quản nhưng điều trị này vẫn là cần thiết để dự phòng loãng xương ở những bệnh nhân nữ có nguy cơ cao.