Dấu hiệu nhận biết sớm tai biến mạch máu não và cách xử lý
Tai biến mạch máu não là tình trạng máu cung cấp cho một phần não bị gián đoạn hoặc giảm nặng khiến vùng não đó bị thiếu oxy và dinh dưỡng.
Chỉ trong vòng vài phút thiếu máu, thiếu oxy, tế bào não sẽ chết. Nếu vùng tế bào não bị tổn thương nặng hoặc lan rộng có thể dẫn dến tử vong hoặc để lại di chứng nặng nề về rối loạn vận động, nhận thức, ngôn ngữ, thị giác...
Tai biến mạch máu não là nguyên nhân hàng đầu gây tàn phế và là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ 3 trên thế giới. Thống kê cho thấy năm 2005 có khoảng 5,7 triệu trường hợp tử vong do tai biến mạch máu não. Con số này tăng lên 6,5 triệu vào năm 2015 và ước tính 7,8 triệu trường hợp vào năm 2030.
Tai biến mạch máu não có hai thể là xuất huyết não và nhồi máu não
- Nhồi máu não chiếm khoảng 85% trường hợp tai biến mạch máu não, xảy ra do động mạch nuôi não bị tắc, nguyên nhân do cục máu đông hình thành tại chỗ hoặc từ nơi khác, thường là từ trong tim, di chuyển đến. Xuất huyết não xảy ra khi động mạch trong não bị vỡ, gây chảy máu.
- Xuất huyết não có thể xảy ra do huyết áp tăng cao không kiểm soát được, do rối loạn đông máu vì sử dụng thuốc kháng đông, do dị dạng mạch máu não hoặc vỡ phình mạch máu não.
Trước đây nhiều người vẫn nghĩ tai biến mạch máu não chỉ xảy ra ở người cao tuổi. Nguy cơ mắc bệnh sẽ tăng lên khi tuổi tác gia tăng nhưng nhiều thống kê gần đây cho thấy số lượng người trẻ dưới 45 tuổi bị tai biến mạch máu não ngày càng gia tăng. Đáng nói là so với người lớn tuổi, người trẻ bị tai biến sẽ để lại hậu quả nặng nề hơn cho bản thân, xã hội và nền kinh tế.
Dấu hiệu nhân biết sớm tai biến mạch máu não
Phát hiện sớm tai biến mạch máu não để có thể xử trí kịp thời, đúng cách sẽ giúp giảm thiểu hậu quả của bệnh, thậm chí có những trường hợp đã hồi phục hoàn toàn sau đó. Các dấu hiệu gồm:
Khuôn mặt:
Yêu cầu bệnh nhân cười. Một bên mặt có xệ xuống, méo miệng?
Tay:
Yêu cầu bệnh nhân giơ hai tay lên. Một bên tay có rũ xuống hay là không thể giơ lên được? Để xác định có yếu, liệt tay chân một bên.
Lời nói:
Yêu cầu bệnh nhân nói các câu đơn giản. Họ có nói lắp, nói không rõ lời, nói khó hiểu hay không?
Mắt:
Mù một mắt hoặc không nhìn được một bên.
Bên cạnh các dấu hiệu nêu trên, tai biến mạch máu não còn có thể biểu hiện các dấu hiệu khác như yếu hoặc tê một nửa người, đau đầu dữ dội đột ngột không có nguyên nhân rõ ràng kèm theo nôn mửa, hoa mắt, chóng mặt…
Xử trí thời gian cấp cứu rất quan trọng, tính từng giây, từng phút
Gần đây nhiều người lan truyền phương pháp cấp cứu tai biến mạch máu não bằng cách dùng kim chích vào 10 đầu ngón tay và nặn máu ra. Phương pháp này không có căn cứ và hoàn toàn không chính xác. Tuyệt đối không nên thực hiện theo.
Cần nhanh chóng chuyển bệnh nhân đến bệnh viện ngay. Việc cứu chữa sớm, kịp thời, đúng cách có thể giảm thiểu tổn thương ở não cũng như các biến chứng.
Cứ mỗi phút trôi qua, người bệnh đột quỵ sẽ mất đi 2 triệu tế bào thần kinh. Thời gian vàng để cứu chữa cho bệnh nhân sau đột quỵ chỉ giới hạn trong 4 đến 5 giờ. Tuy nhiên, rất nhiều người bị đột quỵ do phát hiện bệnh, chuyển viện trễ đã qua thời gian vàng, cơ hội sống trở nên mong manh. Nếu qua được nguy kịch bệnh nhân cũng phải đối mặt với những di chứng nặng nề về thần kinh, vận động
Phòng ngừa
Phòng ngừa chính là phương pháp điều trị tiên phát nhằm giảm tần suất mắc bệnh và tỷ lệ tử vong. Cần xác định, loại bỏ, kiểm soát các yếu tố nguy cơ của bệnh song song với áp dụng lối sống lành mạnh điều độ, bỏ hút thuốc lá, không uống rượu nhiều.
Tăng huyết áp, bệnh tim mạch, xơ vữa động mạch, rung nhĩ, đái tháo đường là những yếu tố nguy cơ thường gặp nhất ở người có tuổi. Người trẻ thường có các yếu tố nguy cơ như rối loạn chuyển hóa, rối loạn lipid máu, hút thuốc lá, béo phì, tăng huyết áp, hẹp van tim hai lá gây rung nhĩ.
Nguyên nhân gây nên bệnh tai biến mạch máu não
Bệnh tai biến mạch máu não là kết quả của các căn bệnh có sẵn trong cơ thể gây nên. Một số nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tai biến mạch máu não bao gồm:
Cao huyết áp:
Bệnh này được xác định là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tai biến mạch máu não. Bệnh cao huyết áp sẽ làm tăng lực tác động của máu lên thành động mạch và ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình truyền máu đến các cơ nói chung và não bộ nói riêng. Những người bị cao huyết áp sẽ có nguy cơ mắc bệnh tai biến mạch máu não lớn gấp 2,5 lần so với người bình thường và tăng tỷ lệ tử vong lên cao hơn.
Xơ vữa động mạch:
Đây cũng là nguyên nhân chủ yếu gây nên bệnh này, các mảng xơ vữa bám ở thành mạch máu, khi mảng bám này dày lên sẽ bị bong ra và gây hẹp động mạch, cản trở quá trình lưu thông của máu và làm lượng máu lên não bị giảm sút. Khi các mảng bám đó bong ra càng nhiều thì lượng máu cung cấp đến các cơ quan sẽ bị giảm dần rồi mất hẳn và căn bệnh tai biến mạch máu não cũng xuất hiện.
Các bệnh về tim:
Tim là thượng nguồn co bóp đẩy máu đến các cơ quan, khi cơ thể mắc các bệnh ở tim thì quá trình co bóp để cung cấp máu của tim bị cản trở. Vì vậy mà lượng máu đến các cơ quan không đáp ứng đủ nhu cầu và gây nên tình trạng thiếu máu não.
Chảy máu não:
Hiện tượng chảy máu não xảy ra khi các mạch máu vận chuyển máu đến não bị vỡ, máu không được vận chuyển tới nuôi não mà chảy tràn ra làm chèn ép não. Những tác động này sẽ khiến bệnh tai biến mạch máu não xuất hiện và gây nguy hiểm cho sức khỏe.