Cơn Đau Quặn Mật
Cơn đau quặn mật là bệnh gì?
Cơn đau quặn mật là tình trạng liên quan đến các cơn đau của túi mật. Các tác nhân chính của túi mật gây ra tình trạng này là đau bụng mật, viêm túi mật, sỏi mật, viêm tụy và viêm đường mật hướng thượng.
Nguyên nhân gây cơn đau quặn mật là gì?
Cho đến nay, các nguyên nhân chính gây ra cơn đau quặn mật là đau bụng mật, viêm túi mật, sỏi mật, viêm tụy và viêm đường mật hướng thượng. Tuy nhiên, có hai nguyên nhân chính gây đau hoặc bắt nguồn từ túi mật hay có liên quan trực tiếp đến túi mật, bao gồm:
- Sỏi mật gây tắc nghẽn một phần hoặc hoàn toàn bất kỳ ống dẫn mật nào.
- Sỏi bùn đặc và tình trạng viêm có thể kèm theo kích ứng hoặc nhiễm trùng các mô xung quanh, tắc nghẽn một phần hoặc toàn bộ các ống dẫn mật dẫn đến chèn ép và thiếu máu cục bộ (nguồn cung cấp máu không đủ do tắc nghẽn các mạch máu trong khu vực).
Thông thường sỏi mật hình thành trong túi mật, nhưng cũng có thể hình thành trong bất kỳ ống dẫn nào. Vì thế khi túi mật co bóp (bởi cơ), mật thường đi qua các ống dẫn vào đường tiêu hóa. Tuy nhiên, nếu có sỏi mật hoặc sỏi bùn đặc, chúng có thể làm tắc nghẽn một phần hoặc toàn bộ các ống dẫn và chèn ép lên mô xung quanh, điều này đủ gây thiếu máu cục bộ. Ngoài ra, các vấn đề khác như chấn thương cũng có thể gây cơn đau quặn mật. Bên cạnh đó nhiễm trùng đường mật và túi mật xảy ra thường xuyên sau khi tắc sỏi mật cũng có thể là nguyên nhân gây đau.
Triệu chứng thường thấy của cơn đau quặn mật là gì?
Thông thường, các biểu hiện của tình trạng này là rất khác nhau và có thể bị kích hoạt do một số loại thực phẩm nhất định. Không những thế các cơn đau có thể liên tục, không thay đổi ở bụng, lan ra phía sau, và có thể từ nhẹ đến nghiêm trọng tùy thuộc vào nguyên nhân cơ bản.
Tình trạng này có thể thay đổi hoặc cảm nhận khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân. Ví dụ đối với những trường hợp bị sỏi mật không bao giờ bị đau. Sau đây một vài loại khác của cơn đau quặn mật bao gồm:
Đau bụng mật (tắc nghẽn ống mật không liên tục):
Đau đột ngột và tăng nhanh (đau hoặc tức nặng) ở vùng bụng trên bên phải hoặc vùng thượng vị, một số trường hợp có cơn đau lan tới vai phải (hoặc đau lưng ở chỏm xương bả vai) và/hoặc gây buồn nôn và ói mửa. Cơn đau thường giảm trong khoảng 1 đến 5 giờ mặc dù cơn đau nhẹ có thể kéo dài khoảng một ngày.
Viêm túi mật (viêm mô túi mật thứ cấp gây tắc nghẽn ống dẫn mật):
Đau không thay đổi ở vùng bụng trên bên phải có thể lan ra vai phải hoặc lưng, đau bụng khi chạm vào hoặc nhấn vào bụng, đổ mồ hôi, buồn nôn, nôn, sốt, ớn lạnh và đầy hơi. Sự khó chịu kéo dài lâu hơn với đau bụng mật.
Viêm túi mật cấp (không có sỏi mật):
Có triệu chứng tương tự như viêm túi mật nhưng xảy ra như một biến chứng từ các vấn đề khác như chấn thương hoặc bỏng. Người bệnh có các triệu chứng nghiêm trọng và biểu hiện ốm nặng.
Viêm tụy:
Sỏi mật từ túi mật có thể làm tắc ống tụy và gây viêm tụy (viêm tuyến tụy) với đau bụng trên có thể tỏa ra phía sau, đau nhiều hơn sau khi ăn, kèm theo buồn nôn và ói mửa.
Viêm đường mật hướng thượng (hoặc đơn giản là viêm đường mật hoặc nhiễm trùng hệ thống dẫn mật):
Gây sốt, đau bụng, vàng da, thậm chí hạ huyết áp (huyết áp thấp) và lú lẫn; đây là trường hợp cần phải được cấp cứu.
Phương pháp điều trị cơn đau quặn mật như thế nào?
Hiện tại, đối với một số bệnh nhân có một hoặc hai cơn đau có thể lựa chọn không điều trị. Tuy nhiên khi xuất hiện những cơn đau cấp tính bệnh nhân thường được điều trị bằng morphin. Sau đây là các phương pháp điều trị y khoa bao gồm:
- Liệu pháp muối mật (<50% hiệu quả).
- Ursodiol (ví dụ Actigall).
- Tán sỏi.
- Lithotripsy (sóng xung kích).
Tuy nhiên nếu các phương pháp điều trị ở trên không đem lại hiệu quả thì bác sĩ sẽ yêu cầu bệnh nhân phẫu thuật loại bỏ túi mật. Và phương pháp phẫu thuật được lựa chọn là phẫu thuật nội soi. Khi đó túi mật được lấy ra qua các vết rạch nhỏ ở vùng bụng bằng các dụng cụ. Tuy nhiên, một số bệnh nhân cần thực hiện phẫu thuật rộng hơn. Thông thường, đa số đều hồi phục tốt khi túi mật được lấy ra trừ khi có nguyên nhân tiềm ẩn có biểu hiện tương tự cơn cơn đau quặn mật (ví dụ như rối loạn vận động đường mật, rối loạn vận động cơ vòng Oddi).
Đối với phụ nữ mang thai cũng được điều trị như phụ nữ bình thường, mặc dù phụ nữ mang thai thường có nguy cơ mắc sỏi mật do cholesterol cao hơn. Ngoài ra, chăm sóc hỗ trợ được áp dụng cho những phụ nữ đang mang thai, nhưng họ có thể được phẫu thuật nếu bị viêm túi mật cấp tính.