Chế độ ăn như thế nào đối với người bị tiểu đường?

Phòng bệnh tiểu đường ở trẻ em: cần ăn uống, vận động hợp lý 

Tiểu đường ở trẻ em thường biểu hiện rõ ràng, cấp tính, và thường nặng hơn so với tiểu đường ở người lớn. Vấn đề là cần phải khắc phục tình hạng thừa cân, béo phì đang ngày càng phổ biến ở trẻ em và thanh thiếu niên. 

Tốt nhất, cần có một chế độ ăn lành mạnh, khoa học, giàu chất xơ và tăng cường vận động cho trẻ. Cha mẹ không nên suốt ngày “nhồi” ăn rồi bắt bé ngồi lỳ học cả ngày. Như thế có thể gây tình trạng thừa cân và có thể khiến trẻ bị tiểu đường type 2. 

Với trẻ bị tiểu đường type 1, nhìn chung vẫn có chế độ ăn bình thường như những đứa trẻ khác. Chỉ có điều, nên hạn chế (không phải là cấm dùng tuyệt đối) cho trẻ ăn đồ ngọt, hạn chế tinh bột và hạn chế dùng mỡ động vật. Còn với trẻ bị tiểu đường type 2 thì năng lượng, tinh bột bé ăn hàng ngày cần được tính toán chặt chẽ hơn. 

Nên cho trẻ bị đái đường ăn thành nhiều bữa trong ngày vì ăn quá nhiều trong một bữa sẽ làm cho đường huyết tăng cao. Đồng thời, nên thường xuyên kiểm tra nồng độ đường trong máu của trẻ để có giải pháp thích hợp.

Cũng có thể phát hiện sớm khi chưa có triệu chứng lâm sàng bằng cách thử tình trạng quá tải của insulin tại các bệnh viện, trung tâm y tế. Với bệnh nhân tiểu đường, nếu được phát hiện sớm, 20-40% bệnh nhân có thể điều trị tốt bằng chế độ ăn uống và tập thể dục.

Ăn nhiều chất xơ và magie giúp giảm nguy cơ bệnh tiểu đường. Theo kết quả nghiên cứu mới đây, nồng độ chất xơ và magie cao trong ngũ cốc có liên quan tới giảm nguy cơ bị bệnh tiểu đường type 2.

Nghiên cứu trên 25.000 người tuổi từ 35 - 65. Đối tượng nghiên cứu được theo dõi bệnh tiểu đường từ năm 1994 - 2005 và được đánh giá lượng magie và chất xơ trong chế độ ăn thông qua bảng câu hỏi. 

Kết quả, 844 người đã bị bệnh tiểu đường type 2. So với nhóm ăn lượng chất xơ thấp nhất, những người ăn nhiều chất xơ nhất giảm 28% nguy cơ bị bệnh tiểu đường. Phân tích cũng thấy ăn nhiều magie giúp giảm 23% nguy cơ bị bệnh tiểu đường. 

Các nhà khoa học đi tới kết luận rằng ăn nhiều chất xơ và magiê có trong ngũ cốc sẽ giúp giảm nguy cơ bị bệnh tiểu đường. Điều này cho thấy ngũ cốc nguyên cám đóng vai trò quan trọng trong phòng ngừa bệnh tiểu đường.

Chất béo trong bữa ăn của người đái tháo đường có đáng sợ như chúng ta từng nghĩ? 

Hiện người sinh sống ở các thành phố lớn đang ăn chất béo với tỷ lệ khá hợp lý (khoảng 20%), trong khi ở vùng nông thôn lượng chất béo đang ăn khá khiêm tốn (chỉ từ 12-15% tổng số calo trong ngày). 

Chất béo có trong mỡ động vật có hàm lượng cholesterol cao hơn trong dầu thực vật. Do đó, làm tăng nguy cơ của các bệnh tim mạch trên bệnh nhân đái tháo đường. 

Với bệnh nhân đái tháo đường, thông thường khi đi khám bệnh thường được tư vấn ăn giảm chất béo, nhất là khi có tăng mỡ máu đi kèm. Điều đó là chính xác với người bị thừa cân hoặc béo phì mà trong khẩu phần của họ có nhiều chất béo. Thế nhưng, nếu người đái tháo đường không bị thừa cân, việc ăn giảm lượng chất béo trong khẩu phần sẽ có một số hệ quả sau: 

- Để chống lại hiện tượng đói, bệnh nhân sẽ ăn bù bằng các nguồn chất bột khác như khoai sọ, bánh mì, bột ngũ cốc, ngô, khoai, sắn... và cuối cùng là đương máu sẽ tăng hơn nữa, chẳng khác nào tránh vỏ dưa gặp vỏ dừa. Thực ra, chất béo giúp thức ăn lưu lại ở dạ dày lâu hơn, sự tiêu hóa thức ăn chậm lại, do đó đường sẽ được hấp thu vào máu chậm hơn và đường máu sau ăn sẽ không bị tăng cao quá mức. 

- Thiếu chất trong cơ thể: Các chất béo có hoạt tính sinh học; các vitamin tan trong dầu (vitamin A, D, E, K) chỉ được hấp thu vào máu nếu có đủ dung môi là các chất béo. Tổ chức mỡ trong cơ thể không chỉ đơn thuần là nơi dự trữ chất béo mà thực sự là một cơ quan cực kỳ hoạt động và cũng cần thay cũ đổi mới mỗi ngày. Não của chúng ta được cấu tạo bởi 2/3 là chất béo. 

Tuy nhiên lượng chất béo chính xác được ăn là bao nhiêu phụ thuộc vào các đặc điểm cá thể từng người như: thói quen ăn uống của bệnh nhân và gia đình, tình trạng béo phì, tăng mỡ máu, huyết áp, lượng đường máu... Với người có nhiều yếu tố nguy cơ tim mạch, lượng chất béo nên hạn chế; với người gầy và không có yếu tố nguy cơ tim mạch: lượng chất béo có thể tăng lên trên cơ sở bệnh nhân dung nạp được chế độ ăn đó. 

Một người nặng 50kg thường cần khoảng 30g mỡ mỗi ngày: 150g thịt nạc mới chỉ cung cấp 1/3 lượng chất béo cần thiết, số mỡ còn lại sẽ được cung cấp từ 2 thìa dầu thực vật. Hoặc ăn 150g thịt ba chỉ cũng đủ 30g mỡ/ngày. Hai lạng đậu phụ rán và 30g chả quế mỗi ngày cũng cung cấp là nguồn mỡ cho một người bình thường. 

Nguồn gốc chất béo: Vì đa số người đái tháo đường ở vào độ tuổi trên 60, tỷ lệ chất béo có nguồn gốc động vật/thực vật nên là 50/50. Việc thay toàn bộ chất béo động vật bằng chất béo có nguồn gốc thực vật là không cần thiết (làm giảm vitamin A, D tan trong mỡ động vật; khó chế biến thức ăn...). 

Lượng cholesterol ăn hàng ngày < 300mg. Với các trường hợp có tăng cholesterol và nguy cơ tim mạch lượng cholesterol ăn < 200mg/ngày. Một quả trứng gà có chừng 300mg cholesterol, do vậy một người có thể ăn 1/2 quả trứng cùng thức ăn khác (l00g thịt) là đủ nhu cầu cholesterol. Với phụ nữ có thể ăn 2 - 3 quả trứng/tuần. 

Hãy dùng thuốc đều đặn, thử đường máu sau ăn để biết mình ăn bao nhiêu là đủ. 

Selen có tác dụng phòng ngừa bệnh tiểu đường 

Selen là thành phần quan trọng của enzyme chống oxy hóa, vì vậy nó mang những đặc tính có lợi cho sức khỏe. Các nhà khoa học đã tiến hành nghiên cứu về khả năng phòng ngừa bệnh tiểu đường của selen. 

Họ đã tiến hành nghiên cứu ở hơn 8.800 người trưởng thành bị và không bị bệnh tiểu đường. Tất cả đối tượng nghiên cứu được đo nồng độ selen. Sau khi loại trừ các yếu tố tuổi, giới, chủng tộc và cân nặng, nồng độ selen huyết thanh trung bình là 126,8ng/ml ở người bệnh tiểu đường và 124,7ng/ml ở người không bị bệnh tiểu đường. Phân tích khác cho thấy người thuộc nhóm có nồng độ selen cao nhất có nguy cơ bị bệnh tiểu đường cao gấp 1,57 lần người thuộc nhóm có nồng độ selen thấp nhất. 

Stress oxy hóa làm giảm bài tiết insulin và tăng hiện tượng kháng insulin. Vì vậy một chất chống oxy hóa mạnh như selen có thể có tác dụng phòng ngừa bệnh. Tuy nhiên, cần có thêm nghiên cứu về vấn đề này để có thể đưa ra một kết luận chính xác.