Chậm Phát Triển Trí Tuệ

Chậm phát triển trí tuệ là gì?

Chậm phát triển trí tuệ là tình trạng khả năng tâm thần hay trí thông minh dưới mức trung bình hoặc thiếu kỹ năng cần thiết cho cuộc sống hàng ngày. Những đứa trẻ bị chậm phát triển trí tuệ vẫn có thể học các kỹ năng mới, nhưng thường chúng sẽ học chậm hơn so với những đứa trẻ bình thường khác. Bên cạnh đó, trẻ khi bị mắc bệnh trên thường có chỉ số thông minh (IQ) thấp và thường không kiểm soát được những hành vi hung hăng của mình. Do đó, bé dễ bị kích động trước những tình huống đơn giản.

Ngoài ra căn bệnh trên thường được chia làm 4 cấp độ khác nhau, bao gồm:

Chậm phát triển trí tuệ mức nhẹ

- Có khoảng 80% bé bị chậm trí tuệ rơi vào loại này.

- Chỉ số IQ của trẻ thường dao động từ 50 - 75 và bé có thể theo học tiểu học.

- Những bé gặp phải khuyết tật này thường mất khá nhiều thời gian để học kỹ năng giao tiếp. Tuy nhiên, nếu được giáo dục đúng cách, trẻ hoàn toàn có thể giao tiếp tốt với người khác.

- Một số đặc điểm phổ biến là trẻ gặp khó khăn với việc viết và đọc, trẻ không thể đưa ra quyết định.

- Khi lớn lên, trẻ có thể tự lập với sự hỗ trợ của gia đình, cộng đồng.

Chậm phát triển trí tuệ mức trung bình

- Có khoảng 10% trẻ chậm trí thuộc loại này.

- IQ của trẻ là từ 35 - 55.

- Trẻ có thể tự thực hiện các công việc cá nhân như tắm, ăn và đi vệ sinh với sự hướng dẫn của bố mẹ.

- Trẻ có thể học viết, đọc và đếm cơ bản.

- Trẻ học khá chậm nhưng vẫn có thể làm được một số công việc đơn giản.

- Khi lớn lên, trẻ thường sống tại các trung tâm cộng đồng dưới sự giám sát và trông nom.

Chậm phát triển trí tuệ mức nặng

- Khoảng 3 - 5% trẻ bị chậm trí tuệ rơi vào nhóm này với IQ từ 20 - 40.

- Trẻ có thể học được một số kỹ năng cơ bản để chăm sóc bản thân và kỹ năng giao tiếp.

- Khi lớn lên, trẻ có thể sống tại các nhà tập thể có giám sát.

Chậm phát triển trí tuệ đặc biệt (rất nặng)

- Chỉ 1 - 2% trẻ chậm phát triển trí tuệ rơi vào nhóm này.

- IQ của trẻ nằm dưới 20 - 25.

- Trẻ có thể học các kỹ năng giao tiếp cơ bản và kỹ năng tự chăm sóc bản thân với sự hỗ trợ của người lớn.

- Trẻ bị tổn thương thần kinh và cần sự theo dõi, giúp đỡ thường xuyên. 

Nguyên nhân gây ra căn bệnh chậm phát triển trí tuệ là gì?

Hiện nay, có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này nhưng đến 60% trong số đó vẫn chưa xác định được nguyên nhân. Sau đây là một số nguyên nhân phổ biến nhất ở căn bệnh trên, bao gồm:

Di truyền

- Khoảng 30% trẻ bị chậm phát triển trí tuệ là do di truyền.

- Trong trường hợp này, những dị thể bất bình thường từ bố mẹ truyền sang cho con cái và gây ra khuyết tật.

- Bệnh Phenylketone niệu (một chứng rối loạn chuyển hóa) cũng gây ra khuyết tật về trí tuệ.

Bố hoặc mẹ

- Hội chứng ngộ độc rượu là một nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng chậm phát triển trí tuệ.

- Trong ba tháng đầu của thai kỳ, nếu thai phụ dùng ma túy hoặc uống rượu, trẻ sinh ra có thể mắc phải hội chứng này. Các nhà nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, việc uống rượu bia với mức độ vừa phải cũng có thể gây ra hội chứng này.

- Ngoài ra, hút thuốc lá cũng có liên quan chặt chẽ với tình trạng chậm phát triển trí tuệ.

- Nếu trong thời gian mang thai người mẹ mắc phải các căn bệnh như rubella, bệnh nhiễm ký sinh trùng toxoplasma, rối loạn tuyến sữa hoặc bị nhiễm virus cytomegalovirus (CMV) thì thai nhi có nguy cơ rơi vào tình trạng chậm phát triển trí tuệ.

- Trong thời gian mang thai, nếu người mẹ bị cao huyết áp, lưu lượng máu đến thai nhi sẽ bị xáo trộn, dẫn đến việc thai nhi phát triển không bình thường.

- Một số dị tật bẩm sinh cũng có thể khiến đầu và hệ thần kinh trung ương của trẻ sơ sinh bị ảnh hưởng, dẫn đến tình trạng chậm phát triển trí tuệ.

- Nếu trẻ bị khuyết tật ống thần kinh thì cũng có thể dẫn đến tình trạng này.

Thương tích hoặc bệnh tật

- Một số căn bệnh khi trẻ bị mắc phải khi còn nhỏ như thủy đậu, sởi, ho gà và cường giáp cũng có thể dẫn đến tình trạng chậm phát triển trí tuệ nếu không được điều trị kỹ lưỡng.

- Các bệnh liên quan đến nhiễm trùng não như viêm màng não hoặc viêm não cũng có thể khiến não bị tổn thương, gây ra tình trạng chậm phát triển trí tuệ.

- Chấn thương não do tai nạn giao thông hoặc do té từ trên cao xuống cũng có thể là thủ phạm khiến trẻ chậm phát triển trí tuệ.

Các yếu tố môi trường

- Trong thời gian mang thai, nếu bạn không cung cấp đủ chất dinh dưỡng cho cơ thể thì thai nhi sẽ không thể phát triển hoàn thiện. Từ đó, trẻ có thể bị chậm phát triển trí tuệ.

- Những trẻ bị suy dinh dưỡng, trẻ phải đối mặt với tình trạng ngược đãi, sống trong điều kiện nghèo đói hoặc không lành mạnh, không được chăm sóc y tế đầy đủ cũng có nguy cơ đối mặt với tình trạng này.

- Tiếp xúc nhiều với các hóa chất độc hại như chì hoặc thủy ngân cũng khiến trẻ bị chậm phát triển trí  tuệ.

Triệu chứng thường thấy ở bệnh chậm phát triển trí tuệ là gì?

Sau đây là một số triệu chứng thường gặp ở bệnh Chậm phát triển trí tuệ, bao gồm:

- Trẻ không đạt được các cột mốc phát triển bình thường.

- Biết ngồi, đi bộ hoặc bò khá trễ.

- Không nói rõ ràng.

- Không thể ghi nhớ.

- Không thể hiểu những điều đơn giản.

- Không thể suy nghĩ logic.

- Gặp khó khăn trong học tập.

- Cư xử như trẻ nhỏ đối với một số bé dù đã lớn.

- Không thể tự quyết định.

- Khó khăn trong việc học các kỹ năng cơ bản như mặc quần áo, đi ngoài hoặc ăn.

Ngoài ra, trẻ khi bị mắc bệnh chậm phát triển trí tuệ cũng có thể có một số hành vi bao gồm như sau:

- Phụ thuộc.

- Hiếu chiến.

- Rối loạn tâm thần.

- Bướng bỉnh.

- Tự gây thương tích cho bản thân.

- Khó khăn trong việc hành xử xã hội.

- Không kiểm soát được bản thân.

- Gặp khó khăn trong việc chú ý, tập trung.

- Thiếu tự tin.

- Thụ động.

- Khả năng chịu đựng thấp.

Điều trị bệnh chậm phát triển trí tuệ

Thông thường, những trường hợp trẻ bị Chậm phát triển trí tuệ nên được theo học ở các trường đặc biệt. Việc học này nên được bắt đầu khi trẻ được 3 tháng và ở trường bé sẽ được tham gia có một số chương trình can thiệp sớm. Nội dung học chủ yếu là cung cấp cho trẻ một số kỹ năng cơ bản trong cuộc sống như ăn uống, nhận biết bảng chữ cái và chữ số và kỹ năng giao tiếp. Một số hoạt động xã hội và ngoại khóa cũng giúp trẻ tự tin hơn.

Tuy nhiên, tùy thuộc vào tình trạng và mức độ của trẻ có thể theo học những chương trình khác nhau. Những trẻ chỉ bị nhẹ có thể được hỗ trợ để sống độc lập và làm một số công việc đơn giản. Trong khi những trẻ ở mức độ vừa phải đến rất nặng phải sống tại các trung tâm cộng đồng dưới sự giám sát và trông nom.

Bố mẹ cũng thực hiện một số biện pháp tại nhà để cải thiện tình trạng này. Bạn nên tạo ra một môi trường thân thiện và ấm cúng để trẻ có thêm sự dũng cảm và động viên.

Ngăn ngừa bệnh chậm phát triển trí tuệ

Dưới đây là một số lời khuyên hữu ích giúp bảo vệ trẻ tránh khỏi khuyết tật trí tuệ:

- Bạn nên cho trẻ tiêm chủng đầy đủ để tránh mắc các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như bệnh sởi, thủy đậu… Một số bệnh truyền nhiễm có thể ảnh hưởng đến chức năng của não và dẫn đến tình trạng chậm phát triển trí tuệ.

- Trẻ cần phải thực hiện các bài kiểm tra sàng lọc về phát triển, do bác sĩ nhi khoa thực hiện. Việc kiểm tra này sẽ giúp điều trị tình trạng suy dinh dưỡng để đảm bảo rằng trẻ được cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho quá trình phát triển.

- Chăm sóc tiền sản đúng cách cũng giúp bảo vệ trẻ tránh khỏi việc chậm phát triển trí tuệ. Trong thời gian mang thai, bạn không được sử dụng ma túy và rượu. Ngoài ra, phải duy trì một lối sống lành mạnh để đảm bảo sức khỏe cho thai nhi. Bên cạnh đó, khi mang thai, bạn nên khám thai định kỳ để chắc chắn rằng bé đang phát triển khỏe mạnh.

Bố mẹ có thể làm gì để giúp trẻ chậm phát triển trí tuệ?

- Tìm hiểu thông tin về tình trạng khuyết tật trí tuệ thông qua nhiều nguồn khác nhau để biết được cách nuôi dạy hiệu quả nhất.

- Khuyến khích trẻ thử những điều mới trong cuộc sống. Không bao giờ la mắng khi trẻ làm điều gì đó không tốt. Bạn nên khuyến khích tính độc lập của trẻ và để bé học những kỹ năng mới từ từ. Đưa cho trẻ những hướng dẫn cần thiết. Nếu trẻ làm tốt hãy khen và động viên. Điều này sẽ giúp trẻ có động lực thực hiện những hoạt động này.

- Cho trẻ tham gia vào các hoạt động khác như hát, nhảy, hoặc vẽ tranh. Điều này có thể giúp trẻ cải thiện các kỹ năng xã hội.

- Luôn theo sát cuộc sống của trẻ và mức độ tiến bộ của trẻ ở trường.

- Tham gia vào cộng đồng hoặc nhóm bố mẹ có chung hoàn cảnh. Gặp những bố mẹ này, bạn có thể nhận được lời khuyên tốt nhất và được hỗ trợ tinh thần.

- Tìm hiểu về các chiến lược khác nhau có thể giúp bạn quản lý hành vi của trẻ bao gồm trò chuyện, tặng thưởng...

- Xây dựng một mối quan hệ chặt chẽ với trẻ.

- Chú ý đến các hành vi hung hăng của trẻ. Nếu được, hãy đưa trẻ đến chuyên gia để giúp trẻ vượt qua cảm giác tức giận, thất vọng và cảm thấy tự hào về chính mình.