Cấy ghép tủy xương một phần có thể 'giải cứu' chuột bị xơ nang
Các nhà nghiên cứu tại Viện miễn dịch học La Jolla (LJI) đã phát hiện ra rằng chúng ta có thể cải thiện đáng kể khả năng sống sót của những con chuột bị xơ nang thông qua việc cấy ghép một phần tủy xương, đưa vào các tế bào miễn dịch khỏe mạnh được gọi là bạch cầu đơn nhân.
Các nhà nghiên cứu tin rằng cấy ghép một phần tủy xương là một chặng đường đầy hứa hẹn giúp bệnh nhân giảm các triệu chứng xơ nang một cách lâu dài.
Tác giả nghiên cứu đầu tiên, Tiến sĩ, nhà nghiên cứu của LJI và Đại học Y Connecticut, Zhichao Fan, cho biết: "Nghiên cứu gợi ý kế hoạch điều trị mới trong cải thiện các triệu chứng của bệnh xơ nang, đặc biệt là khả năng chống lại nhiễm trùng của cơ thể".
Cấy ghép tủy xương có thể giúp bệnh nhân có một cuộc sống tốt hơn.
Mặc dù liệu pháp này vẫn đang trong giai đoạn tiền lâm sàng, nhưng có thể lý tưởng để điều trị cho bệnh nhân khi các triệu chứng xơ nang đầu tiên xuất hiện.
Điều quan trọng là cấy ghép một phần tủy xương không điều trị các khiếm khuyết di truyền. C ó nghĩa là một ngày nào đó, liệu pháp cấy ghép có thể giúp ích cho tất cả bệnh nhân xơ nang, kể cả những bệnh nhân không đáp ứng điều trị hiện tại. Các nhà khoa học cho biết, trước khi nghiên cứu này chuyển sang thử nghiệm trên người, kỹ thuật cấy ghép một phần tủy xương sẽ cần được đánh giá trên các mô hình động vật lớn hơn.
Giúp đỡ những bệnh nhân dễ bị tổn thương
Bệnh xơ nang là một bệnh di truyền khiến bệnh nhân gặp khó khăn trong việc thở và tiêu hóa thức ăn từ khi còn trẻ. Những người bị xơ nang không thể làm sạch hoàn toàn chất nhầy trong phổi, đồng nghĩa với việc rất dễ bị nhiễm trùng.
Giáo sư, Bác sĩ Douglas Conrad, là bác sĩ chuyên khoa phổi của UC San Diego Health và là giám đốc của Phòng khám bệnh xơ nang người lớn. Ông làm việc với những bệnh nhân đã dành cả cuộc đời của họ theo các chế độ trị liệu cường độ cao và dành nhiều giờ mỗi ngày cho các phương pháp điều trị và vật lý trị liệu lồng ngực để làm lỏng chất nhầy trong phổi của họ. Những bệnh nhân này biết rằng họ có thể chỉ sống đến tuổi tứ tuần.
Conrad, đồng tác giả của nghiên cứu cho biết: “Đây là những người trẻ tuổi, nhưng họ đang dùng từ 10 đến 30 loại thuốc mỗi ngày và có một gánh nặng điều trị rất lớn."
Gần đây, một loại thuốc có tên là Trikafta đã được phê duyệt như một liệu pháp điều trị bệnh xơ nang. Thuốc điều biến gen CFTR bị đột biến ở những người bị bệnh xơ nang. Đây là một sự kiện mang tính biến đổi, biến bệnh xơ nang - một căn bệnh rất nặng thành một loại bệnh nhẹ. Trikafta giúp nhiều bệnh nhân kéo dài sự sống, nhưng không hiệu quả với tất cả mọi người.
Khoảng 10% bệnh nhân không đủ điều kiện sử dụng loại liệu pháp điều biến CFTR này. Và hiện chưa có phương pháp điều trị. Sống chung với bệnh xơ nang, đặc biệt nếu không thể sử dụng thuốc điều biến CFTR, là một điều rất "đáng sợ".
Vài năm trước, Ley trao đổi với Conrad về một ý tưởng thú vị: Điều gì sẽ xảy ra nếu các bác sĩ có thể giúp nhiều bệnh nhân hơn bằng cách thay thế các tế bào rối loạn chức năng trong bệnh xơ nang?
Ley muốn giải quyết cái mà anh ấy gọi là "vấn đề bạch cầu đơn nhân".
Bạch cầu đơn nhân phát triển trong tủy xương và đóng vai trò như đội quân bảo vệ quan trọng của phổi, ruột và các cơ quan khác. Bạch cầu đơn nhân giúp cơ thể chống lại bệnh tật bằng cách nhấn chìm và "ăn" các vi khuẩn có hại, đồng thời cảnh báo với các tế bào miễn dịch khác.
Trong các nghiên cứu trước đây, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng CFTR, gen khiếm khuyết trong bệnh xơ nang, dẫn đến khuyết tật kết dính trong bạch cầu đơn nhân. Dẫn đến những bạch cầu đơn nhân này không thể đến nơi chúng cần đến trong ruột hoặc phổi.
Ley, một chuyên gia nổi tiếng trên thế giới về bạch cầu đơn nhân, tự hỏi liệu thí nghiệm của ông có thể "giải cứu" khiếm khuyết bạch cầu đơn nhân này bằng cách cung cấp cho bệnh nhân tủy xương mới có thể sản xuất bạch cầu đơn nhân khỏe mạnh hay không. Nhóm của Ley không phải là những người đầu tiên nghiên cứu cấy ghép tủy xương trong các mô hình xơ nang, nhưng họ là những người đầu tiên tập trung vào tầm quan trọng của việc thay thế các bạch cầu đơn nhân bị lỗi.
Liệu pháp này hoạt động như thế nào?
Hầu hết các trường hợp là cấy ghép một phần. Vì khi thực hiện cấy ghép đầy đủ có nghĩa là bệnh nhân sẽ loại bỏ khả năng tạo ra các tế bào miễn dịch trong tủy xương, khiến cơ thể họ không có khả năng tự vệ chống lại các tác nhân gây bệnh trong thời gian dài.
Rất nhiều bệnh nhân xơ nang đang phải đối phó với các bệnh nhiễm trùng mãn tính, vì vậy họ không phải là ứng cử viên thích hợp để cấy ghép tủy xương toàn bộ.
Vì vậy, các nhà nghiên cứu đã chuyển sang mô hình chuột bị xơ nang. Nghiên cứu cho thấy rằng việc cấy ghép một phần đã giúp những con chuột sống lâu hơn và ít bị viêm hơn.
Kết quả thử nghiệm đã chỉ ra rằng việc thay thế khoảng 60 đến 70% tủy xương ở chuột có thể cải thiện các triệu chứng viêm ở bệnh xơ nang.
Nhóm nghiên cứu phát hiện ra rằng bạch cầu đơn nhân từ những con chuột này có thể chống lại vi khuẩn trong các thử nghiệm trong phòng thí nghiệm, trong khi tế bào đơn nhân xơ nang bị lỗi thì không. Fan cho biết bước tiếp theo là theo dõi quan sát cơ thể những con chuột tự xử lý như thế nào khi bị nhiễm trùng.
Các nhà nghiên cứu đã kiểm tra thêm vai trò của bạch cầu đơn nhân trong bệnh xơ nang bằng cách chỉ cấy các tế bào đơn nhân khiếm khuyết từ những con chuột bị bệnh vào những con chuột khỏe mạnh. Những con chuột khỏe mạnh này đã phát triển các triệu chứng đặc trưng của bệnh xơ nang, điều này chứng minh rằng bạch cầu đơn nhân không chỉ góp phần gây ra các triệu chứng xơ nang — bạch cầu đơn nhân bị lỗi cũng đủ gây ra nhiều triệu chứng.
Nhóm LJI cũng quan tâm đến việc nghiên cứu cách tế bào đơn nhân ở bệnh nhân xơ nang phát triển các khiếm khuyết ngay từ đầu. Cơ chế phân tử đằng sau khiếm khuyết này là gì? Nếu nghiên cứu về vấn đề này, có thể thiết kế một loại thuốc nhắm mục tiêu vào những cơ chế đó.
Thông tin thêm: Zhichao Fan et al, Cấy ghép tủy xương giúp giải quyết khiếm khuyết trong cấy bạch cầu đơn nhân và cải thiện bệnh xơ nang ở chuột, Tạp chí Miễn dịch học (2022). DOI: 10.4049 / jimmunol.1901171