Các giai đoạn và tiêu chí vàng của bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD - Chronic Obstructive Pulmonary Disease)
Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD - Chronic Obstructive Pulmonary Disease) nghe có vẻ giống như một tình trạng duy nhất, nhưng không phải, đây là một dạng bệnh bao gồm một số loại bệnh phổi kết hợp lại. Tất cả đều có thể khiến bạn cảm thấy khó thở.
Hiện tại các bác sĩ thường sử dụng các giai đoạn để mô tả mức độ nghiêm trọng của bệnh COPD. Hệ thống này được gọi là hệ thống phân loại và giai đoạn GOLD. Trong đó điểm số sẽ ảnh hưởng đến những gì bạn nhận được.
Thực tế hệ thống này dựa vào rất nhiều thứ. Nhưng ý tưởng cơ bản là để tìm hiểu mức độ nghiêm trọng của bệnh COPD và loại điều trị mà bệnh nhân cần.
Hệ thống GOLD để phân loại bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD - Chronic Obstructive Pulmonary Disease) là gì?
Hệ thống GOLD thường dựa trên giai đoạn COPD chỉ từ một số điều như sau:
- Triệu chứng của bạn.
- Đã bao nhiêu lần bệnh COPD của bạn trở nên tồi tệ hơn.
- Bạn đã từng phải ở lại bệnh viện vì bệnh COPD hay chưa.
- Kết quả từ phế dung kế, đây là một bài kiểm tra lượng không khí và tốc độ mà bạn có thể thở ra.
GOLD (Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease) là viết tắt của Chiến lược toàn cầu về bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.
GOLD giúp mọi người nâng cao nhận thức về bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD - Chronic Obstructive Pulmonary Disease) và làm việc với các bác sĩ - các chuyên gia y tế khác để tạo ra những cách tốt hơn trong việc ngăn ngừa và điều trị tình trạng này. Ngoài ra GOLD cũng đưa ra các hướng dẫn mà hầu hết các bác sĩ sử dụng để phân loại và điều trị bệnh COPD.
Phế dung kế và giai đoạn bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD - Chronic Obstructive Pulmonary Disease)
Hiện tại kết quả đo phế dung dựa trên hai phép đo:
- Dung tích sống gắng sức (FVC - Forced vital capacity). Đây là lượng không khí lớn nhất bạn có thể thở ra sau khi hít vào (càng sâu càng tốt).
- Thể tích thở ra gắng sức trong giây đầu (Forced expiratory volume - FEV-1). FEV-1 cho thấy lượng không khí bạn có thể thở ra từ phổi trong 1 giây.
Giai đoạn GOLD
Ban đầu hệ thống GOLD đã sử dụng các giai đoạn thuật ngữ để chỉ các cấp độ khác nhau của bệnh COPD. Bây giờ chúng được gọi là điểm. Và hiện các chuyên gia tin rằng hệ thống mới này cho phép các bác sĩ kết hợp bệnh nhân với các phương pháp điều trị phù hợp một cách tốt nhất. Trong đó các giai đoạn ban đầu thường dựa vào kết quả FEV. Nhưng bây giờ các bác sĩ cũng đang xem xét những yếu tố khác.
Bác sĩ sẽ chỉ định điểm cho bốn điều sau:
- Các triệu chứng hiện tại của bạn nghiêm trọng đến mức nào.
- Kết quả phế dung kế của bạn.
- Khả năng bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD - Chronic Obstructive Pulmonary Disease) của bạn sẽ trở nên tồi tệ hơn.
- Sự hiện diện của các vấn đề sức khỏe khác.
Phân loại các triệu chứng
Bạn sẽ trả lời một số câu hỏi, trong Thang điểm triệu chứng COPD (CAT - COPD Assessment Test) hoặc Thang điểm khó thở (mMRC - Modified Medical Research Council).
Điểm CAT dao động từ 0-40 và điểm mMRC có 5 điểm. Ví dụ, nếu báo cáo cho thấy bạn chỉ bị hết hơi khi tập thể dục nặng, bạn có thể nhận được mMRC là 0. Nhưng nếu báo cáo cho thấy bạn bị khó thở quá mức, thậm chí bạn không thể ra khỏi nhà hoặc mặc quần áo, bạn có thể đang có mMRC là 4.
Phân loại các mức phế dung kế
Để kiểm tra phổi hoạt động tốt như thế nào, bác sĩ sẽ xem xét kết quả phế dung kế của bạn. Những kết quả này cũng có bốn cấp:
- GOLD 1: Nhẹ.
- GOLD 2: Trung bình.
- GOLD 3: Nặng.
- GOLD 4: Rất nặng.
Nguy cơ trầm trọng
Nguy cơ trầm trọng là một phần trong đánh giá COPD tổng thể của bạn. Trong đó tình trạng trầm trọng là thời gian mà các triệu chứng COPD trở nên tồi tệ hơn đến mức mà bạn cần phải thay đổi thuốc. Bác sĩ của bạn cũng có thể gọi nó là bùng phát. Những đợt bùng phát này có nhiều khả năng xuất hiện nếu kết quả phế dung kết của bạn là GOLD 3 hoặc GOLD 4.
Các vấn đề sức khỏe khác
Bác sĩ cũng sẽ xem xét các vấn đề sức khỏe khác mà bạn đang có. Đây là một phần trong việc chấm điểm COPD của bạn và quyết định loại điều trị nào là tốt nhất cho bạn.
Nhóm COPD
Dựa trên tất cả những điều này bao gồm các triệu chứng, kết quả phế dung kế và nguy cơ trầm trọng, bác sĩ sẽ đưa COPD của bạn vào một trong những nhóm sau:
- Nhóm A: Nguy cơ thấp, ít triệu chứng.
- Nhóm B: Nguy cơ thấp, nhiều triệu chứng.
- Nhóm C: Nguy cơ cao, ít triệu chứng.
- Nhóm D: Nguy cơ cao, nhiều triệu chứng.
Nhưng nếu bạn có thắc mắc về bất kỳ thuật ngữ nào mà bác sĩ sử dụng, thì hãy hỏi họ ngay lập tức. Bởi vì có rất nhiều thông tin trái chiều bên ngoài, do đó cách tốt nhất để kiểm soát bệnh COPD là tìm hiểu càng nhiều về nó càng tốt.
Các giai đoạn COPD
Bạn có thể nghe một số người nói về hệ thống cũ, nhưng tổ chức bệnh COPD chỉ dựa trên điểm số FEV-1. Hiện có bốn giai đoạn:
Giai đoạn 1 - Nhẹ - FEV-1 ≥80%:
Bạn có thể không có triệu chứng. Nhưng bạn có thể bị hụt hơi khi đi nhanh hoặc leo lên một ngọn đồi nhỏ.Giai đoạn 2 - Trung bình - FEV-1 50-79%:
Nếu bạn đang đi bộ trên đường, bạn có thể phải dừng lại cứ sau vài phút để lấy lại nhịp thở.Giai đoạn 3 - Nặng - FEV-1 30-49%:
Bạn có thể bị khó thở trầm trọng khi ra khỏi nhà. Hoặc bạn có thể cảm thấy khó thở khi làm một việc đơn giản như mặc quần áo và cởi quần áo.Giai đoạn 4 - Rất nặng - FEV-1 30%:
Bạn có thể bị suy phổi hoặc suy tim. Điều này có thể khiến bạn khó thở ngay cả khi bạn nghỉ ngơi. Và chúng được gọi là COPD giai đoạn cuối.
Bạn có thể trì hoãn bệnh COPD ở giai đoạn cuối hay không?
Thông thường nó phụ thuộc vào mức độ tiến triển của bệnh COPD và mức độ đáp ứng với điều trị của bạn. Bởi vì mỗi trường hợp sẽ có cách đáp ứng điều trị khác nhau. Nhưng việc thực hiện theo các bước sau đây có thể đem lại một lối sống lành mạnh và có thể giúp làm chậm căn bệnh này phát triển, chúng bao gồm:
- Đừng hút thuốc. Nếu bạn đang hút thuốc, hãy tìm kiếm sự giúp đỡ để bỏ thuốc lá.
- Tránh không khí không lành mạnh. Tránh xa bụi, khí độc, khói và những ngày không khí xấu.
- Tiêm phòng cúm hàng năm. Hỏi bác sĩ nếu bạn cần vắc-xin viêm phổi.
- Thực hiện chế độ ăn uống tốt cho sức khoẻ. Nói chuyện với bác sĩ về việc giữ cân nặng của bạn.
- Tập thể dục. Hãy chắc chắn rằng bạn tập thể dục thường xuyên.