Các căn bệnh và chứng rối loạn về khớp thái dương (tiếng Anh thường gọi tắt là "TMJ" hoặc “TMD ” - TemporoMandibular Joint Disorder)

Khớp thái dương hàm là một bản lề giúp kết nối hàm với xương thái dương của hộp sọ, ở phía trước mỗi tai. Nó giúp di chuyển hàm lên xuống và sang bên, khi đang nói chuyện, nhai và ngáp.

Vì thế các vấn đề thường xảy ra trên hàm và các cơ trên khuôn mặt còn được gọi là rối loạn thái dương hàm (TMD) hoặc viêm khớp thái dương hàm (TMJ).

Nguyên nhân gây ra rối loạn thái dương hàm (TMD)?

Hiện tại, các chuyên gia nha khoa vẫn chưa biết được điều gì gây ra rối loạn thái dương hàm (TMD). Tuy nhiên, các chuyên gia tin rằng các triệu chứng phát sinh từ các vấn đề với cơ hàm hoặc với các bộ phận của khớp hàm có thể gây ra căn bệnh này.

Chấn thương hàm, khớp hoặc cơ đầu và cổ có thể bắt nguồn từ một cú đánh nặng hoặc đòn roi đều có thể dẫn đến TMD. Ngoài ra, một số nguyên nhân khác bao gồm:

• Nghiến răng gây nhiều áp lực lên khớp.
• Gờ mềm hoặc phần đĩa của khớp cầu hàm bị trật.
• Viêm khớp.
• Căng thẳng, có thể khiến bạn căng cứng cơ mặt và hàm hoặc nghiến răng.

 

Các triệu chứng xảy ra như thế nào?

TMD thường đau dữ dội và khó chịu. Nó có thể là tạm thời hoặc kéo dài nhiều năm và có thể ảnh hưởng đến một hoặc cả hai mặt. Phụ nữ thường mắc phải căn bệnh này hơn là đàn ông, và nó phổ biến nhất ở những người trong độ tuổi từ 20 đến 40.

Các triệu chứng thường gặp bao gồm:

• Đau hoặc đau ở mặt, vùng khớp hàm, cổ và vai, trong hoặc xung quanh tai khi nhai, nói hoặc mở rộng miệng.
• Gặp vấn đề khi cố gắng mở miệng.
• Khớp ở hai bên hàm bị cứng gây khó khăn khi mở và ngậm miệng.
• Gặp khó khăn hoặc cảm thấy đau mỗi khi nhai thức ăn.
• Cảm giác mệt mỏi trên khuôn mặt của bạn.
• Sưng ở một bên mặt. 

Ngoài ra, người bệnh cũng có thể bị đau răng, nhức đầu, đau cổ, chóng mặt, đau tai, nghe kém, đau vai trên và ù tai (ù tai).

TMD được chẩn đoán như thế nào?

Nhiều tình trạng khác gây ra các triệu chứng tương tự - như sâu răng, các vấn đề về xoang, viêm khớp hoặc bệnh nướu răng. Để tìm hiểu những gì gây ra cho bạn, nha sĩ sẽ hỏi về lịch sử sức khỏe của bạn và tiến hành kiểm tra thể chất.

Hiện tại, để chẩn đoán căn bệnh này, điều đầu tiên bác sĩ sẽ tập trung vào các dấu hiệu gây ra căn bệnh này như sâu răng, các vấn đề về xoang, sau đó bác sĩ sẽ hỏi về lịch sử sức khỏe và tiến hành kiểm tra thể chất.

Bác sĩ sẽ kiểm tra các khớp hàm của bệnh nhân xem mức độ đau như thế nào và lắng nghe tiếng click hoặc tiếng rít khi bệnh nhân di chuyển chúng. Ngoài ra, bác sĩ cũng sẽ đảm bảo rằng hàm của bệnh nhân hoạt động như bình thường và không bị cứng khi mở hoặc ngậm miệng. Bên cạnh đó, bác sĩ sẽ kiểm tra vết cắn và các vấn đề với cơ mặt của người bệnh.

Bác sĩ cũng có thể yêu cầu bệnh nhân chụp X-quang toàn mặt để kiểm tra hàm, khớp thái dương hàm và răng của người bệnh nhằm loại trừ các vấn đề khác. Không những thế bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh cần làm các xét nghiệm khác, như chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT).

Bên cạnh đó, người bệnh có thể được giới thiệu đến một bác sĩ phẫu thuật miệng để được chăm sóc và điều trị thêm. Bác sĩ này chuyên phẫu thuật trong và xung quanh toàn bộ khuôn mặt, miệng và hàm. Ngoài ra, người bệnh có thể gặp bác sĩ chỉnh nha để đảm bảo răng, cơ và khớp hoạt động như bình thường.

Điều trị tại nhà cho TMD

Bệnh nhân có thể có thể tự điều trị tại nhà để giúp giảm các triệu chứng TMD. Bác sĩ có thể đề nghị người bệnh thử một số biện pháp như sau:

- Dùng thuốc không kê đơn. Thuốc chống viêm không steroid (NSAID), như naproxen hoặc ibuprofen, có thể làm giảm đau cơ và sưng.

- Sử dụng túi chườm ấm hoặc lạnh. Chườm túi đá lạnh vào mặt và khu vực thái dương trong khoảng 10 phút. Thực hiện một vài động tác co giãn hàm đơn giản (nếu bác sĩ hoặc nhà trị liệu vật lý đồng ý). Sau đó, hãy chườm một chiếc khăn ấm lên một bên mặt trong khoảng 5 phút. Thực hiện phương pháp này một vài lần mỗi ngày.

- Ăn thức ăn mềm. Thêm sữa chua, khoai tây nghiền, phô mai, súp, trứng, cá, trái cây và rau quả nấu chín, đậu và ngũ cốc vào thực đơn. Cắt thức thành từng miếng nhỏ để dễ nhai hơn. Bỏ qua những thực phẩm cứng, giòn (như bánh quy và cà rốt sống), thức ăn cần nhai nhiều (như bánh và kẹo cứng), và những thực phẩm đòi hỏi bạn phải mở rộng để cắn.

- Tránh cử động hàm mạnh.

Giữ ngáp và nhai (đặc biệt là kẹo cao su hoặc nước đá) ở mức tối thiểu và không hét lên, hát hoặc làm bất cứ điều gì buộc phải mở rộng miệng.

- Đừng để cằm trên tay.

 

- Giữ răng cách xa nhau thường xuyên. Điều này sẽ làm giảm áp lực lên hàm. Người bệnh nên đặt lưỡi giữa răng để kiểm soát tình trạng nghiến răng trong ngày.

Tìm hiểu các kỹ thuật thư giãn để giúp nới lỏng hàm. Người bệnh nên hỏi bác sĩ nha khoa nếu muốn vật lý trị liệu hoặc massage. Cần cân nhắc điều trị giảm căng thẳng cũng như phản ứng sinh học khác.

Phương pháp điều trị truyền thống

Người bệnh cần thảo luận với bác sĩ về những phương pháp điều trị cho TMD:

• Thuốc.

  Bác sĩ có thể kê toa NSAID liều cao hơn nếu người bệnh cần chúng để giảm đau và sưng. Hoặc bác sĩ có thể đề nghị một máy giãn cơ giúp hàm của người bệnh thư giãn nếu người bệnh nghiến răng. Bên cạnh đó một loại thuốc chống lo âu để giảm căng thẳng, cũng có thể hỗ trợ điều trị TMD. Ở liều lượng thấp, chúng cũng có thể giúp giảm hoặc kiểm soát cơn đau. Không những thế, thuốc giãn cơ, thuốc chống lo âu và thuốc chống trầm cảm có thể được chỉ định có sẵn theo toa.

• Màng chắn hoặc nẹp bảo vệ hàm.

  Những ống ngậm bằng nhựa vừa với răng trên và dưới của người bệnh để không chạm vào. Chúng làm giảm tác dụng của việc nghiến hoặc mài và sửa vết cắn của người bệnh bằng cách đặt răng vào vị trí chính xác hơn. 

• Tác động nha khoa.

  Bác sĩ nha khoa có thể thay thế răng bị mất và sử dụng mão răng, cầu răng hoặc niềng răng để cân bằng các bề mặt cắn của răng hoặc giúp khắc phục vấn đề cắn.

Phương pháp điều trị khác

Nếu các phương pháp điều trị được liệt kê ở trên không đem lại hiệu quả, bác sĩ có thể đề xuất người bệnh thực hiện một hoặc nhiều điều sau đây:

• Kích thích dây thần kinh xuyên da (TENS).

  Liệu pháp này sử dụng dòng điện ở mức độ thấp để giảm đau bằng cách thư giãn khớp hàm và cơ mặt. Nó có thể được thực hiện tại phòng khám nha hoặc tại nhà.

• Siêu âm.

  Nhiệt sâu áp dụng cho khớp có thể làm giảm đau nhức hoặc cải thiện khả năng vận động.

• Kích hoạt tiêu điểm trigger point.

  Thuốc giảm đau hoặc gây mê được tiêm vào cơ mặt mềm gọi là "điểm kích hoạt" để giảm đau.

• Liệu pháp bức xạ.

  Sóng vô tuyến kích thích khớp, làm tăng lưu lượng máu và giảm đau.

• Điều trị bằng laser ở mức độ thấp.

  Điều này làm giảm đau và viêm và giúp người bệnh di chuyển cổ thoải mái hơn và mở miệng rộng hơn.

Phẫu thuật cho TMD

Ngoài các phương pháp điều trị trên thì, thì phẫu thuật là cũng là một lựa chọn thường thấy trong điều trị tình trạng này. Sau khi thực hiện xong, nó có thể hồi phục rất cao, vì vậy hãy tham khảo thêm ý kiến bác sĩ về những loại phẫu thuật tốt nhất.

Hiện có ba loại phẫu thuật cho TMD. Tùy vào vấn đề của bệnh nhân mà bác sĩ có thể thực hiện loại phẫu thuật phù hợp nhất cho bệnh nhân

Chọc khớp:

Đây là một phẫu thuật nhỏ, bác sĩ có thể thực hiện tại phòng khám nha. Bác sĩ sẽ gây mê cho người bệnh, sau đó chèn kim vào khớp và rửa sạch. Bên cạnh đó, bác sĩ có thể sử dụng một công cụ đặc biệt để loại bỏ các mô bị hỏng hoặc một phần đĩa của khớp bị mắc kẹt, hay tháo khớp.

Phẫu thuật nội soi khớp hàm:

Đây là một công cụ đặc biệt có một ống kính và ánh sáng trên nó. Qua đó, nó cho phép bác sĩ nhìn thấy bên trong khớp của người bệnh. Họ có thể gây mê toàn thân, sau đó bác sĩ sẽ cắt một miếng nhỏ trước tai và đưa dụng cụ vào. Tiếp theo, nó sẽ được nối với một màn hình video để bác sĩ có thể kiểm tra khớp của người bệnh và khu vực xung quanh nó. Sau đó bác sĩ có thể loại bỏ mô bị viêm hoặc sắp xếp lại đĩa hoặc khớp. Loại phẫu thuật này, được gọi là xâm lấn tối thiểu, nó lại ít để lại sẹo, ít biến chứng hơn và đòi hỏi thời gian phục hồi ngắn hơn so với phẫu thuật chính.

Phẫu thuật mở khớp:

Tùy thuộc vào nguyên nhân của TMD, nếu phẫu thuật nội soi khớp có thể không thực hiện được. Người bệnh có thể cần loại phẫu thuật này nếu:

• Các cấu trúc xương trong khớp hàm của người bệnh đang mòn.
• Người bệnh có khối u trong hoặc xung quanh khớp.
• Khớp của người bệnh bị sẹo hoặc đầy dăm xương.

Để thực hiện loại phẫu thuật này, người bệnh sẽ được gây mê toàn thân, sau đó bác sĩ sẽ mở toàn bộ khu vực xung quanh khớp để có thể nhìn toàn cảnh và tiếp cận tốt hơn. Tuy nhiên, người bệnh cần nhiều thời gian hơn để chữa lành sau phẫu thuật, và có nhiều khả năng bị sẹo và chấn thương dây thần kinh.