Bóc Tách Động Mạch Chủ

Bệnh bóc tách động mạch chủ là gì?

Bóc tách động mạch chủ là tình trạng khi lớp nội mạc bên trong động mạch chủ bị xé toạc ra. Khi đó, máu tràn qua những vị trí bị xé làm cho lớp nội mạc, trung mạc của động mạch bóc tách. Nếu máu chảy ra ngoài qua thành động mạch chủ, thì sẽ có nguy cơ gây tử vong cao. Vì thế, nếu bóc căn bệnh trên đợc phát hiện sớm và điều trị kịp thời, sẽ giúp cải thiện tỉ lệ sống sót rất lớn.

Nguyên nhân gây ra bệnh bóc tách động mạch chủ là gì?

Bóc tách động mạch chủ thường xảy ra ở những vị trí có kết cấu yếu, dễ tổn thương của thành động mạch. 

Cao huyết áp mạn tính gây tăng áp lực cho thành động mạch, làm cho thành động mạch dễ bị xé toạc ra. Một số trường hợp sinh ra đã có động mạch chủ giãn rộng và cấu trúc yếu ớt như hội chứng Marfan, van động mạch chủ 2 mảnh hoặc một số tình trạng khác có kết cấu thành mạch máu yếu. Bóc tách động mạch chủ hiếm xảy ra khi gặp chấn thương ngực, như là tai nạn xe máy.

Hiện nay, căn bệnh trên thường được phân loại thành 2 nhóm, dựa theo vị trí động mạch chủ bị ảnh hưởng:

- Type A: Thường nguy hiểm cho tính mạng bệnh nhân, bóc tách xảy ra ở vị trí động mạch chủ trên, có thể lan xuống động mạch chủ bụng.

- Type B: Bóc tách xảy ra ở vị trí động mạch chủ dưới, có thể lan xuống động mạch chủ bụng.

Ngoài các nguyên nhân đã nêu ở trên thì các yếu tố sau đây làm tăng nguy cơ mắc căn bệnh trên, bao gồm: 

- Cao huyết áp không được kiểm soát.

- Xơ vữa động mạch.

- Thành động mạch yếu và có chỗ phình.

- Van động mạch chủ 2 mảnh.

- Hẹp eo động mạch chủ.

Không những thế, một số trường hợp bệnh do gen cũng gia tăng nguy cơ bóc tách động mạch chủ, bao gồm:

- Hội chứng Turner: Cao huyết áp, các vấn đề liên quan đến tim và vô số tình trạng rối loạn ảnh hưởng đến sức khỏe.

- Hội chứng Marfan:

Sự liên kết giữa các mô lỏng lẻo, thường gặp ở các bệnh nhân có tiền sử gia đình phình động mạch chủ và phình các hệ thống mạch máu khác.

- Rối loạn liên kết giữa các mô:

Thường gọi là Hội chứng Ehlers-Danlos, các mô rối loạn liên kết với nhau dễ bị hủy hoại và xé toạt ra, những chỗ tiếp giáp lỏng lẻo và hệ thống mạch máu yếu ớt. 

- Hội chứng Loeys-Dietz: Các động mạch ngoằn ngoèo, đặc biệt động mạch cổ.

- Một số tình trạng nhiễm trùng: Có thể do viêm tế bào động mạch quá nhiều dẫn tới thâm nhiễm động mạch, bệnh giang mai và các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục.

Tuy nhiên căn bệnh trên còn có một số nguy cơ tiềm tàng khác, bao gồm:

- Giới tính: Nam nhiều hơn nữ.

- Tuổi tác: Khoảng 60 - 70 tuổi.

- Sử dụng chất kích thích: Chất kích thích gia tăng nguy cơ bóc tách do làm tăng huyết áp.

- Mang thai: Hiếm xảy ra, nhưng có thể xảy ra khi phụ nữ mang thai cơ địa sức khỏe yếu hay bệnh.

- Tập thể dục cường độ nặng: Tập cường độ nặng gia tăng nguy cơ nguy cơ bóc tách vì làm tăng huyết áp trong lúc tập.

Triệu chứng thường thấy ở bệnh bóc tách động mạch chủ là gì?

Thông thường triệu chứng bệnh Bóc tách động mạch chủ tương tự với triệu chứng của những bệnh tim khác và điển hình nhất là triệu chứng đau tim. Ngoài ra, bệnh còn có các dấu hiệu và triệu chứng khác, bao gồm:

- Đột ngột đau nặng ngực hoặc sau bả vai, miêu tả như cảm giác bị xé toạt, rách, bị cắt lan ra từ cổ xuống lưng.

- Bất tỉnh.

- Khó thở.

- Đột ngột khó nói, mất định hướng, yếu liệt hoặc liệt nửa người, tương tự triệu chứng của đột quỵ.

- Bắt mạch tay thấy yếu so với tay còn lại.

- Đau ngực nhẹ.

- Đau dưới cổ hoặc hàm.

- Sụp mi mắt, đồng tử co.

- Ho ra máu.

Điều trị bệnh bóc tách động mạch chủ

Bệnh Bóc tách động mạch là một tình trạng cấp cứu nội khoa đòi hỏi cần điều trị ngay lập tức. Khi đó bác sĩ sẽ tư vấn cho bệnh nhân các phường pháp điều trị như phẫu thuật hay điều trị nội khoa là phù hợp nhất phụ thuộc vào vị trí bóc tách:

Bóc tách động mạch chủ Type A

- Phẫu thuật: Cắt bỏ đoạn động mạch chủ bị bóc tách là cần thiết, bịt lại những vị trí máu thoát mạch vào thành động mạch chủ và tái cấu trúc động mạch chủ bằng stent graft (khung đỡ cấy vào động mạch chủ). Nếu có hở van động mạch chủ, lúc đó bác sĩ sẽ sửa chửa hoặc có thể thay thế van.

- Điều trị nội khoa: Một số thuốc như chẹn Be-ta, Ni-tro-press giúp giảm nhịp tim và hạ huyết áp. Các thuốc này sẽ được chỉ định cho bệnh nhân type A để ổn định huyết áp trước phẫu thuật.

Bóc tách động mạch chủ Type B

- Phẫu thuật: Quy trình tương tự như phẫu thuật bóc tách động mạch chủ Type A. Bác sĩ có thể đặt stent (giá đỡ), stent đóng vai trò như khung sườn mềm mại có thể đặt vào lòng động mạch chủ để điều trị các biến chứng do bóc tách động mạch chủ Type B gây ra.

- Điều trị nội khoa tối ưu: Thuốc điều trị tương tự bóc tách động mạch chủ Type A, có thể sử dụng thuốc mà không phẫu thuật để điều trị bóc tách động mạch chủ Type B.

Sau đợt điều trị, bệnh nhân phải dùng thuốc hạ áp suốt đời. Thêm vào đó, bệnh nhân cần chụp CT và MRI định kỳ để theo dõi.

Phòng chống bệnh bóc tách động mạch chủ

- Kiểm soát huyết áp: Nếu bệnh nhân có huyết áp cao, người bệnh nên mua máy đo huyết áp tại nhà để theo dõi huyết áp thường xuyên.

- Cai thuốc: Nếu hút thuốc, nên từng bước cai thuốc lá.

- Duy trì cân nặng lý tưởng: Thực hiện chế độ ăn ít muối, nhiều trái cây, rau, ngũ cốc và tập thể dục thường xuyên.

- Mang dây đeo chéo vai khi lái xe: Giúp giảm nguy cơ tổn thương vùng ngực khi gặp chấn thương do tai nạn.