Bệnh tim và Cao huyết áp

Cao huyết áp, còn được gọi là tăng huyết áp, một yếu tố nguy cơ chính của bệnh tim, bệnh thận, đột quỵ và suy tim.

Huyết áp thế nào được coi là quá cao?

Huyết áp từ 130/80 trở lên được coi là cao. Còn được gọi là tăng huyết áp.

Huyết áp từ 120 đến 129 và dưới 80 được coi là tăng. Điều này có nghĩa là bạn không bị tăng huyết áp, nhưng bạn có khả năng sẽ phát triển tình trạng này trong tương lai trừ khi bạn thực hiện thay đổi lối sống để kiểm soát huyết áp.

Làm thế nào có thể ngăn ngừa huyết áp cao?

Bạn có thể ngăn ngừa huyết áp cao bằng cách:

• Duy trì cân nặng khỏe mạnh - giảm cân nếu bạn thừa cân.
• Luyện tập thể dục thêm.
• Ăn thức phẩm ít muối
• Ăn thực phẩm lành mạnh như trái cây và rau quả.
• Dùng đồ uống có cồn trong chừng mực, nếu bạn uống tất cả.

Những thay đổi này cũng được khuyến nghị trong điều trị huyết áp cao, mặc dù thuốc thường được bổ sung vào như một phần của điều trị.

Huyết áp liên quan đến cân nặng như thế nào?

Khi trọng lượng cơ thể tăng lên, huyết áp của bạn có thể gia tăng. Trên thực tế, thừa cân có thể khiến bạn dễ bị cao huyết áp hơn so với người có cân nặng khỏe mạnh. Hiện nay có khoảng 70% người trưởng thành bị thừa cân. Vì vậy bạn có thể giảm nguy cơ bị cao huyết áp bằng cách giảm cân. Ngay cả khi bạn chỉ giảm một trọng lượng nhỏ cũng có thể tạo ra sự khác biệt lớn trong việc giúp ngăn ngừa và điều trị cao huyết áp.

Làm thế nào có thể giảm cân?

Để giảm cân, bạn cần ăn ít calo hơn so với đốt cháy. Nhưng đừng ăn kiêng để xem bạn có thể giảm cân nhanh như thế nào. Việc giảm cân lành mạnh và lâu dài nhất xảy ra khi bạn thực hiện từ từ, giảm 0,2 kg đến 0,45 kg mỗi tuần. Hoặc cắt giảm 500 calo / ngày, bằng cách ăn ít hơn và hoạt động thể chất nhiều hơn, bạn có thể giảm khoảng 0,45 kg trong một tuần.

Dưới đây là một số lời khuyên giúp bạn giảm cân bằng cách ăn uống lành mạnh:

- Chọn thực phẩm giàu chất xơ.

Thực phẩm giàu chất xơ bao gồm trái cây, rau, đậu khô và đậu, cũng như ngũ cốc nguyên hạt (trái ngược với ngũ cốc chế biến), mì ống, gạo và bánh mì. Chúng có hàm lượng calo thấp và là nguồn cung cấp vitamin - khoáng chất tốt.

- Chọn lúa mì nguyên chất so với tinh bột chế biến.

Không phải tất cả các loại tinh bột đều như nhau. Nói chung, bạn nên chọn ngũ cốc nguyên hạt thay vì tinh bột chế biến. Một hướng dẫn giúp bạn tránh các thực phẩm giàu tinh bột có màu trắng chủ yếu - ví dụ, bánh mì trắng, khoai tây, mì ống hoặc gạo. Thực phẩm nguyên hạt có giá trị dinh dưỡng cao hơn và thường khiến bạn cảm thấy no hơn, điều này cũng sẽ giúp bạn không ăn quá nhiều.

- Giới hạn ước lượng khẩu phần ăn.

Để giảm cân, nó không chỉ là loại thực phẩm bạn ăn, mà quan trọng còn là số lượng. Để nhận ít calo hơn, bạn cần giới hạn kích thước khẩu phần của mình. Đặc biệt nên chia nhỏ những khẩu phần có thực phẩm chứa hàm lượng calo cao như thịt và phô mai (có chất béo cao hơn). Và cố gắng không ăn chúng quá nhiều.

- Thực hiện một cuốn nhật ký thực phẩm.

Viết ra những gì bạn ăn, khi bạn ăn và tại sao. Lưu ý cho dù bạn ăn nhẹ với thực phẩm giàu chất béo trước tivi, hoặc nếu bạn bỏ bữa sáng và sau đó ăn một bữa trưa lớn. Một khi bạn nhận thấy thói quen của mình, bạn có thể đặt mục tiêu cho chính bản thân.

- Tập thể dục.

Một yếu tố quan trọng khác để giảm cân là tăng hoạt động thể chất. Cắt giảm lượng calo và hoạt động thể chất thường xuyên có thể giúp bạn giảm cân nhiều hơn và lâu hơn. Tập thể dục cũng có thể hạ huyết áp. Những người hoạt động thể chất có nguy cơ bị cao huyết áp thấp hơn những người không hoạt động. Cho dù bạn không phải là vận động viên marathon nhưng bạn vẫn được hưởng lợi từ hoạt động thể chất. Ngay cả khi đó là hoạt động nhẹ, thì việc được thực hiện hàng ngày, có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim. Ví dụ: Đi cầu thang bộ thay vì thang máy, hoặc đậu xe cách xa lối vào để bạn đi bộ xa hơn.

Làm thế nào có thể giảm lượng muối hàng ngày?

Việc ăn nhiều muối và các dạng natri khác hơn mức cần thiết, có thể dẫn đến nhiều vấn đề y tế nghiêm trọng. Thông thường những người bị cao huyết áp sẽ cắt giảm muối, sau đó huyết áp của họ sẽ giảm. Cắt giảm muối cũng ngăn ngừa huyết áp tăng. Nhưng một số trường hợp (như người già) vẫn có thể bị ảnh hưởng bởi natri nhiều hơn. Thực tế hiện không có cách nào giúp dự đoán chính xác ai sẽ bị ảnh hưởng bởi natri, nhưng mọi người nên hạn chế ăn muối để giúp ngăn ngừa huyết áp cao.
Hiện nay các bác sĩ khuyến cáo những người bị cao huyết áp, nên ăn ít hơn 2.300 miligam natri mỗi ngày (chỉ khoảng 1 muỗng cà phê muối ăn). Nhưng hãy nhớ theo dõi lượng muối ăn - bao gồm cả trong thực phẩm chế biến và muối được thêm vào trong khi nấu hoặc tại bàn.

Bạn có thể dạy vị giác để thưởng thức các món ăn ít mặn hơn. Dưới đây là một vài lời khuyên:

• Kiểm tra lượng muối trên nhãn sản phẩm trong thực phẩm. Hãy chọn những sản phẩm có lượng natri thấp hơn thường xuyên. Tìm kiếm các sản phẩm có nội dung "không có natri", "natri rất thấp ", "natri thấp", "natri nhẹ", "giảm hoặc ít natri" hoặc "không có muối", đặc biệt là trên lon, hộp, chai và túi.
• Mua thực phẩm tươi, đông lạnh, hoặc đóng hộp với "không có muối. " Sử dụng thịt gia cầm tươi, cá và thịt nạc, thay vì các loại đóng hộp hoặc chế biến.
• Sử dụng các loại thảo mộc, gia vị và hỗn hợp gia vị không có muối trong nấu ăn thay vì muối.
• Nấu cơm, mì ống và ngũ cốc nóng mà không có muối. Cắt giảm gạo ăn liền (gạo đã được sơ chế) hoặc có hương vị, mì ống và ngũ cốc, vì chúng thường có thêm muối.
• Rửa sạch thực phẩm đóng hộp như cá ngừ để loại bỏ một số natri.

Một nghiên cứu được gọi là Phương pháp tiếp cận chế độ ăn uống để ngăn chặn tăng huyết áp (Dietary Approaches to Stop Hypertension) cho thấy, bạn có thể giảm huyết áp bằng cách ăn thực phẩm giàu ngũ cốc, trái cây, rau quả và các sản phẩm từ sữa ít béo.

Nếu bạn bị cao huyết áp, bạn có thể uống bao nhiêu rượu?

Uống quá nhiều rượu có thể làm tăng huyết áp của bạn. Rượu cũng có thể dẫn đến sự phát triển của cao huyết áp. Vì vậy, để giúp ngăn ngừa cao huyết áp, nếu bạn uống rượu, hãy giới hạn số lượng bạn uống không quá hai ly mỗi ngày nếu bạn là nam giới. Theo “Hướng dẫn chế độ ăn uống cho người Mỹ (Dietary Guidelines for American)” khuyến nghị rằng đối với sức khỏe tổng thể, phụ nữ và những người có cân nặng nhẹ hơn nên hạn chế uống rượu không quá một ly mỗi ngày.

Bạn có thể đã từng nghe một số rượu rất tốt cho tim mạch. Thực tế một số nghiên cứu cho thấy những người tiêu thụ một hoặc hai ly mỗi ngày có huyết áp thấp hơn và sống lâu hơn những người tiêu thụ quá nhiều rượu hoặc không uống rượu. Và một điều mà mọi người cần lưu ý là rượu vang làm tăng cholesterol "tốt" (HDL -High-Density Lipoprotein) trong máu, giúp ngăn ngừa sự tích tụ chất béo trong động mạch.

Mặc dù những nghiên cứu này có thể đúng, nhưng nếu bạn uống quá nhiều rượu, chúng góp phần gây ra một loạt các vấn đề sức khỏe khác, chẳng hạn như tai nạn xe, các bệnh về gan và tuyến tụy, tổn thương não và tim, tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh ung thư và hội chứng rượu bào thai. Rượu cũng có lượng calo cao. Vì vậy, bạn nên hạn chế uống càng nhiều càng tốt.

Liệu có nên dùng thực phẩm chức năng hay không?

Những yếu tố khác, như thực phẩm chức năng, cũng có thể giúp điều trị cao huyết áp. Sau đây là nhóm chất thường thấy trong những thực phẩm này, bao gồm:

- Chất xơ.

Ăn lượng chất xơ theo khuyến nghị đã được chứng minh là làm giảm nguy cơ đột quỵ và bệnh tim. Một số nghiên cứu cũng cho thấy lượng chất xơ có thể giúp giảm mức huyết áp ở những người được chẩn đoán bị cao huyết áp. Chất xơ cũng có thể giúp giảm mức cholesterol, đặc biệt là LDL (Low density lipoprotein), cholesterol “xấu’’. Tốt nhất là bạn nên lấy chất xơ từ các nguồn thực phẩm. Tuy nhiên, thường mọi người chỉ nhận được khoảng một nửa lượng chất xơ họ cần mỗi ngày. Do đó bổ sung thêm chất xơ có thể giúp bạn có được lượng chất xơ bạn cần. Ví dụ: Psyllium và Methylcellulose. Nếu bạn đang bổ sung chất xơ, hãy tăng lượng bạn uống từ từ. Điều này có thể giúp ngăn ngừa khí và chuột rút. Điều quan trọng là phải uống đủ chất lỏng khi bạn tăng lượng chất xơ.

- Kali.

Ăn thực phẩm giàu kali sẽ giúp kiểm soát huyết áp. Bạn có thể có thể nhận đủ kali từ chế độ ăn uống, vì vậy việc bổ sung là không cần thiết. Ngoài ra nhiều loại trái cây, rau, thực phẩm từ sữa và cá là nguồn cung cấp kali tốt.

- Canxi.

Phần lớn trường hợp có lượng canxi thấp thường có tỷ lệ cao bị tăng huyết áp. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu vẫn chưa chứng minh được việc uống canxi dạng viên có thể ngăn ngừa cao huyết áp. Nhưng điều quan trọng là bạn phải đảm bảo nhận được ít nhất lượng canxi được khuyến nghị mỗi ngày (từ 1.000 đến 1.300 miligam) cho người lớn (phụ nữ mang thai và cho con bú cần nhiều hơn) từ các loại thực phẩm bạn ăn. Các loại thực phẩm từ sữa ít béo, sữa chua và phô mai là nguồn canxi tốt. Bên cạnh đó các sản phẩm sữa ít béo và không béo, thậm chí còn có nhiều canxi hơn các loại có chất béo cao.

- Magiê.

Một chế độ ăn ít magiê có thể làm cho huyết áp của bạn tăng lên. Nhưng các bác sĩ không khuyên bạn nên bổ sung thêm magiê (để giúp ngăn ngừa huyết áp cao), bởi vì lượng magiê có trong chế độ ăn uống lành mạnh là đã đủ. Ngoài ra, Magiê còn được tìm thấy trong ngũ cốc nguyên hạt, rau lá xanh, các loại hạt, đậu khô và đậu.

- Dầu cá. Một loại chất béo gọi là "axit béo omega-3" được tìm thấy trong các loại cá béo như cá thu và cá hồi. Một lượng lớn dầu cá có thể giúp giảm huyết áp, nhưng vai trò của chúng trong việc phòng ngừa là chưa rõ ràng. Mặt khác, nếu bạn uống thuốc dầu cá quá nhiều có thể gây ra tác dụng phụ khó chịu như hơi thở có mùi tanh. Thuốc dầu cá cũng có nhiều chất béo và calo. Cá, nếu không được chiên hoặc làm thành chất bổ sung thêm chất béo, thường ít chất béo bão hòa và calo, do đó bạn có thể ăn thường xuyên, nói chung đây là cách tốt hơn để nhận axit béo omega-3.

Caffeine có thể ảnh hưởng đến huyết áp hay không?

Chất caffeine trong đồ uống như cà phê, trà và soda có thể khiến huyết áp tăng, nhưng chỉ là tạm thời. Trong một thời gian ngắn, huyết áp của bạn sẽ giảm trở lại. Trừ khi bạn nhạy cảm với caffeine, thì huyết áp của bạn không giảm, do đó bạn không phải hạn chế cafein để tránh bị cao huyết áp.

Căng thẳng có thể ảnh hưởng đến huyết áp hay không?

Đúng. Căng thẳng có thể làm cho huyết áp tăng lên trong một thời gian và theo thời gian chúng có thể góp phần gây ra cao huyết áp. Hiện nay có nhiều biện pháp bạn có thể thực hiện để giảm căng thẳng.  

Thuốc cao huyết áp thì sao?

Nếu bạn bị cao huyết áp, những thay đổi lối sống được đề cập ở trên có thể không đủ để giảm áp lực của bạn. Do đó bác sĩ có thể đề nghị thêm thuốc để điều trị căn bệnh này.

Nhiều người bị tăng huyết áp cần nhiều hơn một loại thuốc để hạ huyết áp. Các loại thuốc huyết áp cao bao gồm:

- Thuốc lợi tiểu:

Chúng bao gồm Aldactone, Bumex, Demadex, Diuril, Dyrenium, Enduron,Esidrix, Inspra, Lasix, Lozol, Microzide, Midamor, Thalitone, Zaroxolyn.

- Thuốc chẹn beta:

Chúng bao gồm Betimol, Coreg, Corgard, Inderal, Innopran, Kerlone, Levatol, Lopressor, Pindolol, Sectral, Tenormin, Toprol, Trandate, Zebeta.

- Các chất ức chế ACE:

Chúng bao gồm Accupril, Aceon, Altace, Captoten, Lotensin, Mavik, Monopril, Prinivil, Univasc, Vasotec, Zestril.

- Thuốc ức chế thụ thể Angiotensin II:

Chúng bao gồm Atacand, Avapro, Benicar, Cozaar, Diovan, Micardis, Teveten.

- Thuốc chẹn kênh canxi:

Chúng bao gồm Adalat CC, Calan, Cardene, Cardizem, Covera, Dynacirc, Isoptin, Norvasc, Plendil, Procardia, Sular, Tiazac, Verelan.

- Thuốc chẹn alpha:

Chúng bao gồm Cardura, Catapres, Hytrin, Minipress, Tenex.

- Thuốc giãn mạch:

Chúng bao gồm Hydralazine, Minoxidil.

Nhiều loại thuốc trong số này hiện có sẵn dưới dạng thuốc kết hợp (sử dụng 2 loại thuốc khác nhau) trong một viên thuốc.

Hiện nay ở Việt nam thường hay dùng thuốc hạ huyết áp như: Amlor 5mg, Agidopa 250mg, Adalat, Twynsta.