Bệnh tiểu đường thận Nephrogenic Insipidus (NDI)

Bệnh tiểu đường thận Nephrogenic insipidus

(hay còn gọi là đái tháo nhạt do thận

, 

viết tắt NDI)

 là một dạng bệnh ít phổ biến. Căn bệnh này không giống như đái tháo đường (gây ra lượng đường trong máu tăng cao), chúng xảy ra là do một số vấn đề ở thận.

Trong bệnh đái tháo nhạt do thận (NDI), thận không thể đáp ứng với hormone điều chỉnh cân bằng chất lỏng. Điều này dẫn đến việc đi tiểu nhiều và khát nước. Hiện nay, đái tháo nhạt do thận có thể khó chữa trị hơn.

Bệnh đái tháo nhạt do thận là gì?

Bệnh đái tháo nhạt do thận (NDI) được gây ra bởi các vấn đề liên quan đến một loại hormone gọi là hormone chống bài niệu hoặc ADH. ADH được sản xuất trong một phần của bộ não được gọi là vùng dưới đồi. Chúng được lưu trữ trong tuyến yên. ADH được giải phóng do kích hoạt từ việc mất chất lỏng hoặc mất nước. Khi ADH được giải phóng, nó khiến thận giữ nước. Điều này dẫn đến nồng độ natri trong máu và trong nước tiểu bị giảm.

Trong các trường hợp đái tháo nhạt do thận, ADH vẫn được sản xuất bình thường. Nhưng thận sẽ bị tổn thương một phần hoặc hoàn toàn. Thông thường, cảm biến ADH của thận bị thiếu hoặc khiếm khuyết. Kết quả là, ADH chảy qua mà không có tác dụng. Thận không hấp thụ đủ nước. Thay vào đó, bài tiết nước tiểu loãng dồi dào như thể không có ADH.

Các triệu chứng của bệnh đái tháo nhạt do thận là gì?

Việc thận không kiểm soát được lượng nước dẫn đến các triệu chứng của bệnh đái tháo nhạt do thận. Chúng bao gồm:

• Khát.
• Cơ thể sản sinh ra nước tiểu quá mức (đa niệu).

Ở một số người, những triệu chứng này có thể trở nên cực đoan và gây mất nước. Việc mất chất lỏng quá mức cũng có thể gây mất cân bằng điện giải. Các triệu chứng mất cân bằng điện giải bao gồm:

• Yếu cơ.
• Co giật.
• Đau cơ.
• Cáu gắt.

Đối với một người không mắc đái tháo nhạt do thận, cơn khát cực độ mà nó tạo ra có thể khó hiểu. Một số người cần uống một ly nước lớn cứ sau 15 phút, hầu như nguyên cả ngày. Và vì thận không giữ nước, do đó khiến bạn đi tiểu rất nhiều lần.

Còn ở những người mắc bệnh đái tháo nhạt trung ương, nước tiểu của họ thường nhạt, hoặc thiếu hương vị. Và có một điều chắc mọi người vẫn chưa thể tin nổi, các bác sĩ từ lâu đã nếm nước tiểu để phát hiện bệnh. Không giống như đái tháo đường (tiểu đường), dẫn đến nước tiểu có vị ngọt, bệnh đái tháo nhạt thường tạo ra nước tiểu nhạt, và không có hương vị.

Các nguyên nhân của đái tháo nhạt do thận là gì?

Ở trẻ sơ sinh, đái tháo nhạt do thận thường gặp nhất do đột biến gen di truyền sau khi sinh. Kết quả là, thụ thể cho ADH không hoạt động như bình thường.

Ở những người trưởng thành mắc bệnh đái tháo nhạt do thận, di truyền không phải là nguyên nhân. Thay vào đó, thuốc hoặc chất điện giải bất thường gây ra tình trạng này. Nguyên nhân gây ra đái tháo nhạt do thận ở người lớn bao gồm:

• Lithium, một loại thuốc thường dùng nhất cho rối loạn lưỡng cực, có tới 20% người dùng lithium sẽ bị đái tháo nhạt do thận.
• Các loại thuốc khác, bao gồm Demeclocycline (Declomycin), Ofloxacin (Floxin), Orlistat (Alli, Xenical),...
• Nồng độ canxi trong máu cao (tăng calci máu).
• Nồng độ kali trong máu thấp (hạ kali máu).
• Bệnh thận, đặc biệt là bệnh thận đa nang.

Một dạng khác của đái tháo nhạt do thận được gọi là bệnh đái tháo nhạt trung ương. Trong bệnh đái tháo nhạt trung ương, thận hoạt động bình thường, nhưng ADH được sản xuất không đủ. Bệnh đái tháo nhạt trung ương có triệu chứng tương tự như bệnh đái tháo nhạt do thận. Tuy nhiên, bệnh đái tháo nhạt trung ương có thể được điều trị bằng cách thay thế ADH bằng một loại thuốc gọi là Desmopressin.

Đái tháo nhạt do thận được điều trị như thế nào?

Đái tháo nhạt do thận có thể khó điều trị. Vì thận không thể đáp ứng với ADH, việc cung cấp thêm ADH lại không giúp ích được gì. Vì thế không có cách nào tốt để khiến thận phản ứng với ADH. Trong thực tế, các lựa chọn điều trị là hạn chế. 

Nếu nguyên nhân gây ra đái tháo nhạt do thận là do tác dụng phụ của một vài loại thuốc như Lithium, thì bác sĩ có thể yêu cầu đổi thuốc.

Hầu hết người lớn mắc bệnh đái tháo nhạt do thận có thể cải thiện tình trạng mất nước bằng cách uống nước. Tuy nhiên, đối với một số trường hợp khác, các triệu chứng khát và đi tiểu gần như liên tục có thể trở nên không thể chịu đựng được. Một số phương pháp điều trị có thể làm giảm các triệu chứng của đái tháo nhạt do thận, ít nhất là phần nào:

• Ăn kiêng

  . Một chế độ ăn ít muối, ít protein làm giảm lượng nước tiểu.

• Các thuốc chống viêm không steroid (NSAID)

  như Ibuprofen (Motrin), Indomethacin (Indocin) và Naproxen (Naprosyn) cũng có thể làm giảm số lần đi tiểu.

• Thuốc lợi tiểu.

  Điều này nghe có vẻ nghịch lý, nhưng "thuốc nước" như Hydrochlorothiazide và Amiloride có thể làm giảm việc đi tiểu quá nhiều từ đái tháo nhạt do thận.

Tất cả người lớn và trẻ em mắc bệnh đái tháo nhạt do thận nên thường xuyên nghỉ ngơi. Điều này giúp bàng quang tránh hoạt động quá mức, có thể gây ra vấn đề về lâu dài, mặc dù hiếm khi chúng xảy ra.

Điều trị quan trọng nhất đối với bệnh đái tháo nhạt do thận là đảm bảo uống nhiều nước. Việc không uống đủ lượng nước cần thiết có thể dẫn đến mất nước hoặc mất cân bằng điện giải, đôi khi tình trạng này có thể trở nên nghiêm trọng. Tuy nhiên nếu các triệu chứng vẫn không thể cải thiện sau khi bù nước, ăn trái cây tươi và uống vitamin tổng hợp, thì người bệnh nên đến bệnh viện hoặc khám bác sĩ ngay lập tức.