Bệnh táo bón mạn tính
I. Đặc điểm của bệnh
Táo bón mạn tính là chỉ một sự thay đổi trạng thái thói quen đại tiện và số lần đi khác nhau. Tức là có lần đại tiện ít dần hoặc đi đại tiện khó khăn, phân khô, cứng hoặc dính chặt vào nhau. Triệu chứng ít nhất là kéo dài 3 tháng trở lên. Biểu hiện cụ thể của chứng bệnh này là: Số lần đại tiện dưới ba lần/1 tuần, trên 25% thời gian đại tiện khó, trên 25% số lượt phân đi cứng trên 25% thời gian đại tiện không hết. Nếu kiểm tra sức khỏe và nội soi ruột thì không thấy sự thay đổi nào về khí chất. Căn cứ theo biểu hiện lâm sàng cũng gọi là táo bón theo thói quen hoặc táo bón đặc biệt, táo bón đơn thuần.
Biểu hiện lâm sàng đặc biệt là đại tiện khó khăn hoặc thời gian cách giữa 2 lần đi đại tiện dài, phân khô, cứng, rất ít khi bị đau bụng.
Bệnh này có thể xảy ra ở tất cả các lứa tuổi, tần số xuất hiện ở tuổi thanh niên và trung niên là 5 - 10%, người già đạt từ 13 - 30%, vừa có thể xuất hiện trong lúc có các bệnh khác lại có thể độc lập xuất hiện, cũng là căn bệnh thường thấy của những người ít vận động hay người bệnh phải nằm lâu ngày.
Táo bón có rất nhiều cách gọi trong Đông y, có thể gọi là "đại tiện khó", "hậu bất lợi", "tỳ ước", "dương kết", "âm kết", "tràng kết", "phong bế", "nhiệt bế", "phong táo", "nhiệt táo", "hư bế",... bây giờ gọi chung là táo bón.
II. Nguyên nhân gây bệnh
* Theo Tây y
Tây y cho rằng, táo bón mạn tính là do:
- Động cơ bài tiết thiếu: Người già cơ thể yếu, béo hoặc gầy rõ rệt, nhiều lần có thai và sinh đẻ dẫn đến co bụng, cơ ruột, chức năng của hậu môn đều giảm.
- Kết tràng ruột co giật: Dây thần kinh của hệ thần kinh quá căng thẳng, mệt mỏi, chức năng kết tràng rối loạn, có thể dẫn đến táo bón hoặc đi ngoài, như kết tràng rất dễ dẫn đến các chứng bệnh tổng hợp.
- Thói quen của cuộc sống: Thường do thói quen ăn uống mất vệ sinh gây nên, cặn bã thức ăn hơi ít, chất dịch hấp thụ không đủ, ruột không nhận đủ kích thích. Phản xạ bài tiết phân của trực tràng chậm hoặc bị mất đi như lơ là ý nghĩ muốn đại tiện, ức chế đại tiện, đại tiện không theo giờ nhất định.
- Phản xạ đại tiện chủ yếu: Lạm dụng thuốc đi ngoài hoặc thuốc nhuận tràng tạo thành sự dựa dẫm khi đại tiện.
- Sự thay đổi về thần kinh: Do thần kinh ruột có sự thay đổi khác thường tạo nên, như dây thần kinh đường ruột, chức năng hoạt động kém.
- Kết cấu giải phẫu về chức năng của trực tràng và hậu môn khác thường như trực tràng lên trước quá cao, bên trong trực tràng rủ xuống, có trực tràng của xương chậu co giật, phình to dẫn đến đường ra bị tắc nghẽn.
* Theo Đông y
Đông y cho rằng táo bón là loại bệnh do chức năng của ruột già khác thường tạo nên. Nguyên nhân của nó là:
- Ruột nóng ăn quá nhiều đồ cay thích uống rượu, quên uống thuốc, khiến ruột già bị tích nhiệt, tổn hao tân dịch, đường ruột bị khô, tắc tạo thành táo bón.
- Khí cơ uất trệ, lo lắng buồn phiền quá độ, nằm dưỡng bệnh lâu ngày, hoạt động quá ít thiếu gan, tỳ tích khí, khí không thông suốt tạo thành táo bón.
- Khí huyết, tân dịch yếu: Tinh khí yếu hoặc bị bệnh lâu ngày, sau khi sinh tổn hao khí huyết, đường ruột quá ướt, khí hư dẫn đến lực yếu tạo thành táo bón.
- Tuổi già sức yếu, dương hư âm thịnh, âm hàn tích tụ, dương khí không thông tạo thành táo bón. Bệnh này phát sinh tại ruột già, có quan hệ với phổi, gan, lá lách, thận.