Bệnh Loạn Cận Ngôn
Bệnh loạn cận ngôn là gì?
Loạn cận ngôn (tên tiếng Anh là Dysarthria) đây là tình trạng bị yếu đi của các cơ dùng để nói hoặc gặp khó khăn trong việc điều khiển các cơ này. Căn bệnh trên thường xuất hiện các biểu hiệu đặc trưng như việc nói chậm và cà lăm khiến người nghe khó hiểu.
Thông thường các nguyên nhân thường gặp của bệnh loạn cận ngôn bao gồm rối loạn hệ thống thần kinh (bệnh thần kinh) như đột quỵ, tổn thương não, u não và các tình trạng gây liệt mặt, lưỡi hay yếu các cơ ở hầu họng. Tuy nhiên, một số thuốc cũng có thể gây ra loạn cận ngôn.
Nguyên nhân gây ra bệnh loạn cận ngôn là gì?
Khi bị mắc căn trên, người bệnh có thể cảm thấy khó chuyển động các cơ ở miệng, mặt hoặc đường hô hấp trên và các cơ này thường điều khiển giọng nói. Sau đây là các tình trạng có thể dẫn đến nói lắp bao gồm:
- Xơ cứng teo cơ một bên (Amyotrophic – ALS hay bệnh Lou Gehrig).
- Bệnh u não.
- Tổn thương não.
- Bại não.
- Hội chứng Guillain-Barre.
- Chấn thương đầu.
- Bệnh Huntington.
- Bệnh Lyme.
- Đa xơ cứng.
- Loạn dưỡng cơ.
- Bệnh nhược cơ.
- Bệnh Parkinson.
- Bệnh tai biến mạch máu não.
- Bệnh Wilson.
- Một số thuốc như thuốc hướng thần hay thuốc an thần có thể gây loạn cận ngôn.
Triệu chứng thường thấy ở bệnh loạn cận ngôn là gì?
Hiện nay, căn bệnh trên có rất nhiều triệu chứng phong phú, tuy nhiên phụ thuộc vào nguyên nhân và loại loạn cận ngôn, các triệu chứng có thể xuất hiện bao gồm:
- Nói chậm.
- Không thể nói lớn hay nói quá to.
- Nói nhanh đến khó để hiểu.
- Nói giọng mũi, nói thé hay biến đổi giọng nói.
- Nhịp điệu nói bất thường hay không đều.
- Độ lớn giọng nói bất thường.
- Giọng nói đều đều 1 tông.
- Khó chuyển động cơ mặt hay lưỡi.
Điều trị bệnh loạn cận ngôn
Hiện nay, việc điều trị căn bệnh trên phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ của các triệu chứng và loại loạn cận ngôn của người bệnh. Khi đó bác sĩ sẽ điều trị nguyên nhân gây bệnh nếu có thể, điều này đôi lúc sẽ cải thiện giọng nói của người bệnh. Nếu loạn cận ngôn gây ra bởi thuốc, người bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ về việc đổi và ngưng thuốc.
Liệu pháp giọng nói và ngôn ngữ
Người bệnh có thể điều trị bằng phương pháp giọng nói và ngôn ngữ để hồi phục giọng nói bình thường hoặc có thể cải thiện việc giao tiếp. Mục tiêu của phương pháp này bao gồm điều chỉnh tốc độ nói, tăng độ mạnh các cơ, tăng hỗ trợ sự thở, cải thiện phát âm và giúp các thành viên gia đình giao tiếp với người bệnh.
Ngoài ra, nhà ngôn ngữ học giọng nói có thể đề nghị người bệnh áp dụng các phương pháp giao tiếp khác (hệ thống giao tiếp tăng cường và thay thế) để giúp họ giao tiếp, nếu liệu pháp giọng nói và ngôn ngữ không hiệu quả. Thì khi đó nhà ngôn ngữ học giọng nói có thể thay đổi cách thức giao tiếp cho người bệnh bao gồm tín hiệu mắt, hình thể, bảng chữ cái hay dựa vào máy tính.
Thay đổi lối sống và biện pháp khắc phục
- Nếu người bệnh bị căn bệnh trên quá nặng sẽ khiến việc nói của họ trở nên khó hiểu, sau đây là các gợi ý dưới đây có thể giúp người bệnh giao tiếp hiệu quả hơn:
- Nói chậm: Người nghe có thể hiểu tốt hơn khi có thêm thời gian suy nghĩ về những điều người bệnh muốn nói.
- Bắt đầu từ từ: Đi vào chủ để với một từ hay một cụm từ ngắn trước khi nói một câu dài.
- Đánh giá sự hiểu: Hỏi người nghe có hiểu mình nói gì không.
- Nếu mệt, nói ít lại: Mệt mỏi sẽ khiến người bệnh nói khó hiểu hơn.
- Dùng dụng cụ hỗ trợ: Viết ra có thể có ích hoặc đánh câu nói ra điện thoại, thiết bị cầm tay hay mang theo bút chì và tờ giấy nhỏ theo người.
- Dùng các biện pháp nhanh chóng: Tạo ra các biểu đồ, hình vẽ hay ảnh trong các cuộc trò chuyện, nhờ vậy người bệnh sẽ không cần nói mọi thứ. Tạo cử chỉ hay chỉ vào vậy có thể giúp chuyền tải ý muốn của họ.
Bạn bè và gia đình
Nếu có người thân trong gia đình hoặc bạn bè bị loạn cận ngôn, thì các gợi ý sau có thể giúp họ giao tiếp tốt hơn:
- Cho người đó thời gian để nói.
- Đừng cắt năng hay sửa lỗi.
- Nhìn vào họ khi người bệnh đang nói.
- Giảm các tiếng ồn gây nhiễu từ môi trường.
- Nói với người bệnh nếu đối phương không hiểu.
- Giữ bên mình một cây bút và giấy.
- Giúp người bện tạo ra một quyển sách từ, hình và ảnh chụp để hỗ trợ các cuộc nói chuyện.
- Để tâm tới người bệnh khi đang nói chuyện nhiều nhất có thể.